Ολα τα μέλη της, και ο πρόεδρός της Αλεξάντερ Πέιν, ξέρουν καλά τις επιτυχίες μας των τελευταίων χρόνων, αλλά διαφωνούν με την ετικέτα «weird» ή «νέο ελληνικό κύμα», πιστεύοντας ότι, εκτός από τους 3-4 γνωστούς στο εξωτερικό σκηνοθέτες, υπάρχουν κι άλλοι που έρχονται. Σύστησαν πάντως χθες σε όλους να μείνουν ενωμένοι

Της Λήδας Γαλανού

^[1]Από τις πιο εύστοχα επιλεγμένες είναι η φετινή Κριτική Επιτροπή του 54ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης: πρόεδρος ο Αλεξάντερ Πέιν, που θα κλείσει και τη διοργάνωση με την προβολή της νέας του ταινίας, «Nebraska» και γύρω του ο εμβληματικός Ελληνας μουσικός για τη γενιά που τώρα ακριβώς κάνει σινεμά, ο Κωνσταντίνος Βήτα, η Ρουμάνα παραγωγός Αντα Σόλομον, ο έγκυρος κριτικός του Variety Σκοτ Φούντας και ο επί 26 χρόνια κριτικός της Liberation και τώρα Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Δεκαπενθήμερου Σκηνοθετών στις Κάννες, Εντουάρ Ουαϊντρόπ. Ετσι, όταν αυτή η παρέα μιλάει για σινεμά, δεν έχουμε παρά ν’ ακούμε και να μαθαίνουμε.

«Με μια τέτοια επιτροπή, που τόσο βαθιά γνωρίζει και δημιουργεί Τέχνη, ως πρόεδρος δεν αισθάνομαι παρά πρώτος μεταξύ ίσων», ξεκίνησε τη συζήτηση ο Αλεξάντερ Πέιν. «Ως Κριτική Επιτροπή φέτος έχουμε δυο βασικές ευθύνες. Να χρησιμοποιούμε για την εκτίμηση της κάθε ταινίας τις γνώμες και τις αξίες μας κι από την άλλη να τις βλέπουμε με τα μάτια ενός παιδιού, σαν η καθεμιά τους να είναι η πρώτη ταινία που βλέπουμε στη ζωή μας. Αλλωστε, τα φεστιβάλ είναι σαν τελετές βάφτισης, σαν τη γέννηση ενός μωρού. Αν είναι καλή η ταινία, θα έχουμε αυτό το μωρό σ’ όλη μας τη ζωή, θα το ξαναδούμε, θα υπάρχει».

«Εχω μια εγωιστική πρόθεση», αστειεύτηκε η Αντα Σόλομον. «Θα πάρω, θα εμπνευστώ από το σύμπαν και το όραμα της κάθε ταινίας που θα δω κι από τις συζητήσεις που θα κάνουμε. Είναι τρομερά ευεργετικό για όλους μας. Δεν νομίζω ότι είμαστε εδώ για να αξιολογήσουμε νικητές, αλλά για να κρίνουμε με την καρδιά και να γιορτάσουμε τις ταινίες. Γιατί είναι ήδη νίκη για μια ταινία να συμμετέχει σ’ ένα διαγωνιστικό τμήμα αυτού του επιπέδου, όπως του Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης».

Ο Κωνσταντίνος Βήτα εκδήλωσε τη χαρά του που, ενώ συχνά έρχεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ως θαμώνας, θα μπορέσει φέτος να δει τις ταινίες και να μοιραστεί σκέψεις με την αξιόλογη συντροφιά του. «Με τις ταινίες, κάθε φορά, θέλω να επικοινωνήσω μ’ αυτό τον χτύπο ενός φιλμ, που ακούγεται παγκόσμια,» είπε ο δημιουργός. «Μέσα από το σινεμά σπάνε τα σύνορα και δεν υπάρχουν πατρίδες, υπάρχουν μόνο κοινά στοιχεία με τους ανθρώπους και τους συνανθρώπους μας. Μαθαίνεις μέσα απ’ αυτούς τους νέους σκηνοθέτες τις ιστορίες που έχουν να μοιραστούν. Αυτό ωστόσο που περιμένω κι ελπίζω να δω είναι η στιγμή που θα μπορέσει ο κινηματογράφος να μετουσιωθεί, οι σκηνοθέτες να μη μένουν μόνο στις ιστορίες τους, αλλά να διαπεράσουν την κεντρική ιστορία και να βγουν από πίσω της, να δημιουργήσουν σκέτη ποίηση».

Κι ο Σκοτ Φούντας συμπλήρωσε επισημαίνοντας ότι «σ’ έναν τέτοιο κινηματογραφικό διαγωνισμό, γεμάτο νέους σκηνοθέτες, ελπίζεις ν’ ανακαλύψεις την επόμενη γενιά από ενδιαφέρουσες φωνές. Οχι μόνο σκηνοθέτες, αλλά δημιουργούς σε όλες τις κατηγορίες: τα νέα ταλέντα που θα καθορίσουν την εξέλιξη αυτής της τέχνης».

Σχετικά με το λεγόμενο «νέο ελληνικό κύμα» στο σινεμά της χώρας μας, ο Εντουάρ Ουαϊντρόπ μίλησε με αυστηρότητα: «Δε μ’ αρέσουν οι ετικέτες, βλέπω μόνο τους σκηνοθέτες.

Τέτοιες κατηγοριοποιήσεις, τις οποίες καλά γνωρίζω γιατί τις έκανα κι εγώ, βγαίνουν από τη σκέψη των δημοσιογράφων που χρειάζονται πιασάρικους τίτλους για να πουλούν περισσότερα φύλλα ή να κάνουν «χτυπήματα» στο ίντερνετ. Τόσα πράγματα γράφτηκαν λάθος για το γαλλικό νέο κύμα, οπότε ας μην το επαναλάβουμε. Υπάρχουν στην Ελλάδα πολλοί καλοί νέοι σκηνοθέτες. Από κει και πέρα το θέμα είναι ο καθένας ξεχωριστά και η αποδοχή που έχει η κάθε ταινία. Οπωσδήποτε αυτή τη στιγμή το ελληνικό σινεμά έχει μια δημοτικότητα, έχει τραβήξει την προσοχή της διεθνούς κοινότητας, αλλά δεν ξέρουμε πού θα βρίσκεται σε 10 χρόνια από τώρα».

Για να συμπληρώσει ο Σκοτ Φούντας, στην ίδια λογική: «Πραγματικά οι ελληνικές ταινίες τα τελευταία χρόνια έχουν αυξήσει απίστευτα τη δημοτικότητά τους. Γνωρίζω ότι υπάρχουν 3-4 εξαιρετικά ενδιαφέροντες δημιουργοί στην Ελλάδα, ελπίζω ότι υπάρχουν άλλοι 3-4 που έρχονται πίσω τους, οι επόμενοι. Και περιμένουμε να δούμε τι θα συμβεί. Υπάρχει η αίσθηση ότι θα συμβεί κάτι πολύ ενδιαφέρον». Το οποίο επικρότησε και ο Αλεξάντερ Πέιν, μ’ ένα ελληνικότατο «συμφωνώ».

Εχοντας την εμπειρία της ανόδου του σινεμά της Ρουμανίας μέσα σε αντίξοες συνθήκες, η Αντα Σόλομον εξήγησε ότι «η κρίση στο σινεμά δεν είναι μόνο συνέπεια της οικονομικής κρίσης. Υπάρχει το σινεμά fast food και το γκουρμέ σινεμά, το σινεμά που δίνει τροφή στη σκέψη, σου προκαλεί το ενδιαφέρον για περισσότερη γνώση, σου δίνει ερεθίσματα. Ο κόσμος πεινά περισσότερο για πρωτότυπα πράγματα παρά για κάτι που απλώς θα του κορέσει τις πρωτογενείς ανάγκες. Δεν είναι εύκολο το μεγάλο κοινό ν’ ανακαλύψει νέες γεύσεις. Αν όλη σου τη ζωή τρως πατάτες τηγανητές, το χαβιάρι πρέπει να το τρως λίγο-λίγο για να το μάθεις. Γι’ αυτό και η βιομηχανία και τα φεστιβάλ τροφοδοτούν την όρεξη για το σινεμά. Δεν είναι εύκολο να περάσουν αυτές οι ταινίες στην ευρεία διανομή αλλά μόνο έτσι θα συντηρηθεί ο κινηματογράφος γιατί η υπάρχουσα κατάσταση αλλάζει. Είτε με την ψηφιακή διανομή, είτε με άλλες φόρμες που θα τις δούμε να ξεπηδούν σε λίγο».

«Ομως η οικονομική κρίση στην Ευρώπη απειλεί πραγματικά κάποιες κινηματογραφικές βιομηχανίες,» επέμεινε ο Εντουάρ Ουαϊντρόπ, «όπως αποδεδειγμένα συμβαίνει στην Ισπανία, ίσως και στην Ελλάδα. Υπάρχουν τέτοιες συνέπειες που είναι πρακτικές και αποδεδειγμένες. Στη Λατινική Αμερική, που επίσης υποφέρει οικονομικά, η κινηματογραφική παραγωγή ανεβαίνει, άρα από τη μια χώρα στην άλλη βλέπεις διαφορετικές αντιδράσεις στην κατάσταση της ανέχειας. Αλλά στην Ευρώπη, και ειδικά στο Νότο, το σινεμά κινδυνεύει».

«Εκμεταλλευτείτε το ότι τώρα βρίσκεστε στο επίκεντρο», είπε η Αντα Σόλομον προς τους Ελληνες παραγωγούς και σκηνοθέτες, «γιατί δεν κρατά πολύ. Μείνετε ενωμένοι, μη βάζετε τον εγωισμό σας μπροστά, γιατί έχετε ανάγκη και τους άλλους για να τα βγάλετε πέρα».