Ο 46χρονος ζωγράφος από την Καλαμάτα, που ζει και εργάζεται στο Βερολίνο, με τις επικές, πολυπρόσωπες συνθέσεις του κλείνει το μάτι στους κλασικούς μετρ και σε κορυφαία αριστουργήματα

^[1]Εναν από τους νεότερους καλλιτέχνες της διασποράς στο πικ της καριέρας του παρουσιάζει με μεγάλη αναδρομική έκθεση, την πρώτη στην Ελλάδα, το Μουσείο Φρυσίρα. Είναι ο 46χρονος Δημήτρης Τζαμουράνης, Καλαματιανός ο οποίος ζει και εργάζεται στο Βερολίνο από το 1990 έχοντας εκθέσει επανειλημμένως σε πολλά μουσεία και πινακοθήκες σε όλο τον κόσμο. Από τους βασικότερους εκπροσώπους της τάσης για δυναμική επιστροφή στην αναπαραστατική ζωγραφική, κλείνοντας το μάτι στον φωτορεαλισμό και τον εξπρεσιονισμό, δεν παύει να εμπνέεται από την αρχαία ελληνική μυθολογία, την ιστορία και τις θρησκείες.

Η ζωγραφική του, όσο πιο σύγχρονη, ζωντανή και άμεση μπορεί να φανταστεί κανείς, μοιάζει με ένα ιδιόμορφο, προσωπικό παιχνίδι με κλασικούς μετρ και κορυφαία αριστουργήματα. Δημιουργεί επικές συνθέσεις όπου πληθώρα προσώπων πρωταγωνιστούν. Σαν μια θεατρική σκηνή να ανοίγει πάνω στο τελάρο και μια δαιδαλώδης αφήγηση εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια του θεατή, ο οποίος καλείται να αποκωδικοποιήσει και να ερμηνεύσει καταστάσεις που επιφανειακά μόνο μοιάζουν οικείες και καθημερινές, ενώ στην πραγματικότητα κρύβουν αλληγορίες και μεταφορές.

«Νομίζω ότι αν κάτι προβάλλει ως το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο στη ζωγραφική του Τζαμουράνη, είναι αυτό που μπορεί να περιγραφεί ως “αναγεννησιακές πόζες” των προσώπων του σ’ ένα σύγχρονο πλαίσιο», επισημαίνει ο ιστορικός τέχνης Θανάσης Μουτσόπουλος στον πολυσέλιδο κατάλογο της έκθεσης. «Ο καλλιτέχνης επίμονα εξερευνά μυθολογικά ή θρησκευτικά μοτίβα σε μια ετεροχρονία και ετεροτοπία. Μερικά από αυτά είναι από τα πιο κοινά και πολυχρησιμοποιημένα στην αναγεννησιακή εικονογραφία, όπως αυτά της Pieta (Eλεος, αποκαθήλωση), του Μυστικού Δείπνου, του συμβολισμού με τις Τρεις Χάριτες ή άλλα. Ολα αυτά ο Τζαμουράνης τα πλαισιώνει με σύγχρονα ρούχα, κτίρια, διακοσμήσεις θέτοντας, εμμέσως, το ερώτημα: Η κατάσταση του ανθρώπου έχει αλλάξει άραγε τόσο δραστικά από την εποχή της Αναγέννησης;».

Ιδιαίτερα τον ελκύει και το ανακλινόμενο γυναικείο γυμνό, κυρίαρχο κι αυτό στην παράδοση της δυτικής ζωγραφικής, ωστόσο συχνά το τροποποιεί με αντρικά γυμνά στις ίδιες πόζες.

Οι καταβολές του εικαστικού κόσμου του Τζαμουράνη αναμφισβήτητα βρίσκονται στο σήμερα. Ομως η θέση της Ιστορίας είναι πανταχού παρούσα στο έργο του. «Σε διάφορες εκδοχές του θα διαβάσουμε και διαφορετικές πτυχές της. Η παράδοση του γερμανικού ρομαντισμού είναι φυσικά έντονη σε μεγάλα κομμάτια του έργου του, όπως στον πίνακα “Δύο φιγούρες σε ένα τοπίο” (2008) που παραπέμπει ευθέως στον Caspar David Friedrich ή σε άλλα έργα όπου ζωγραφίζει σκοτεινά τοπία σε επαρχιακούς αυτοκινητοδρόμους, τα οποία συνομιλούν με την ιστορία του ευρωπαϊκού τοπίου, πριν και μετά τον ρομαντισμό (…). Στο έργο το “Μάτι” (2010) επιχειρεί κάτι που η κλασική ζωγραφική ουδέποτε επιχείρησε, αλλά η φωτογραφία εξερεύνησε συστηματικά από τις πρώτες μέρες του μοντερνισμού, το εργαλείο του γκρο-πλαν».

Πάνω από 20 χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο Δημήτρης Τζαμουράνης εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο έπειτα από σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών της Θεσσαλονίκης, ενώ με υποτροφία της βερολινέζικης αυτοδιοίκησης πήγε το 1999 για έναν χρόνο στην Κωνσταντινούπολη, βιώνοντας πολύπλοκες εμπειρίες σ’ αυτή τη μητρόπολη μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Ισως δεν μπορούμε να το φανταστούμε σήμερα, αλλά εκείνη την εποχή αυτός ο θεράπων της ζωγραφικής ασχολήθηκε με το βίντεο. Μάλιστα το 2001 έκανε το βίντεο-έργο «Selbstschnitt, ein Portrait von Wolfgang Harth», όπου ένας χειρουργός εκτελεί μια εγχείρηση στον ίδιο του τον εαυτό, μέσα σε ένα δάσος.

Οι αναφορές του βρίσκονται στην έννοια της αυτο-ίασης, «σε γνήσια αναγεννησιακή παράδοση, στις πληγές του Ιησού στον σταυρό και στην αυτο-θεραπεία τους με την Ανάσταση». Το έργο αυτό είναι κομβικό για την πορεία του, καθώς στη συνέχεια ζωγράφισε έναν μεγάλο πίνακα βασιζόμενος σε μια ακινητοποιημένη εικόνα του βίντεο.

Ετσι ξεκίνησε η ιδιαίτερη σχέση του δραστήριου καλλιτέχνη με τη ζωγραφική ως μέσο διερεύνησης του σύγχρονου κόσμου ο οποίος καταγράφεται συνεχώς από κάθε είδους ηλεκτρονικά μέσα. Σε αντίστιξη έπλασε έναν κόσμο οικείο και απόκοσμο ταυτόχρονα, όπου ο άνθρωπος κυριαρχεί. Το πρόσωπό στον καμβά γίνεται καθρέφτης της ψυχικής του διάθεσης. Το συναίσθημα της μελαγχολίας είναι χαραγμένο στην έκφρασή του, σημάδι αποξένωσης ή απάθειας κι αυτό.

Ιnfo: Μουσείο Φρυσίρα, Μονής Αστερίου 3, Πλάκα, τηλ. 210 3316027. Μέχρι 19 Ιανουαρίου 2014. www.frissirasmuseum.com

Παρή Σπίνου [email protected]