Του Ηρακλή Πεκιαρίδη*

«Το 2013 θα εντείνουμε τις προσπάθειές μας για τη διαφύλαξη της κοινωνικής γαλήνης και της δημόσιας ασφάλειας» (Νίκος Δένδιας 7/1/2013). Πράγματι, τα αποτελέσματα είναι εμφανή. Μετά την εκκένωση και της Βίλας Κάλλας (κατάληψη Σκαραμαγκά), η γαλήνη και το αίσθημα ασφάλειας επέστρεψαν στους κατοίκους των Αθηνών.

Ο κύριος υπουργός λοιπόν, μετά τις επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ., με κάθε σοβαρότητα και υπευθυνότητα, δήλωσε πως «η δημοκρατική κοινωνία δεν μπορεί να επιτρέψει στις δυνάμεις της ανομίας και του χάους να ανακόψουν την πορεία της χώρας προς την ανάκαμψη». Ο εχθρός λοιπόν για άλλη μια φορά βρέθηκε. Επιτέλους, μαζί με τόσα άλλα, κόψαμε και αυτό που σαν άλλο κακό εμπόδιζε την πορεία μας «προς τα μπρος», προς την ανάκαμψη και την ανάπτυξη. Εξάλλου, οι δυνάμεις της υπευθυνότητας και της σοβαρότητας έχουν πάρει από καιρό θέση μάχης. Ο μεγάλος της υπευθυνότητας Φώτης Κουβέλης αποτελεί άλλωστε εγγύηση.

Ομως, πέρα από τους παραπάνω, για την υπευθυνότητα και τη σοβαρότητα έχουν μιλήσει κι άλλοι, ίσως με μεγαλύτερη σοβαρότητα. Ο ένας είναι ο Καρλ Σμιτ, Γερμανός συνταγματολόγος και για λίγο καιρό μέλος του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος. Ο άλλος είναι ο Ελβετός συγγραφέας Ρόμπερτ Βάλζερ.

Οπως αναφέρει ο Σμιτ στο κείμενό του για τον Αμλετ, δανειζόμενος μια φράση από άρθρο του κοινωνιολόγου Ρίντιγκερ Αλτμαν, «στο παιχνίδι βρίσκεται η θεμελιώδης άρνηση της Ernstfall (σοβαρή κατάσταση)»[1]. Συνεχίζει γράφοντας πως «η τραγωδία σταματά εκεί που ξεκινά το παιχνίδι». Βέβαια, στην περίπτωση της Ελλάδας, συμβαίνει το αντίστροφο. Δηλαδή, η τριανδρία της υπευθυνότητας και της σοβαρότητας μαζί με τους υπεύθυνους αξιωματούχους της, με προεξάρχοντες τους κ.κ. Δένδια και Αδωνι, καταφέρνουν να δημιουργούν τραγωδίες ή καλύτερα τραγικές κωμωδίες εκεί που προσπαθούν να σταματήσουν το παιχνίδι. Ομως δεν λαμβάνουν υπ' όψιν τους ότι το παιχνίδι και η τραγωδία αρχίζουν και σταματούν εκεί που δεν το περιμένει κανείς.

Απ' ό,τι φαίνεται, αυτή η προσπάθεια συνοδεύεται και από μια ανάλογη παράνοια που, όπως είχε καταλάβει τον μεγάλο Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, έχει καταλάβει και τον αντικαταστάτη του. Σαν να τον έχει κυριεύσει εκείνη η μανία για την οποία μιλάει ο Καντ, η μανία της κυριαρχίας, «που επιτρέπει να επιδράσουμε στους ανθρώπους με μοχλό τον φόβο»[2], η οποία όμως μας κάνει και εμάς τους ίδιους παίγνιά της.

Από την άλλη, στο δικό του κείμενο για τον Αμλετ, ο Ρόμπερτ Βάλζερ θέτει το ίδιο ζήτημα από διαφορετική οπτική γωνία. Το ζήτημα του Αμλετ, όπως μας λέει, είναι η ωριμότητα. «Η ωριμότητα είναι το παν»[3]. Ομως τι σημαίνει αυτό; «Δεν είμαστε άραγε τελειωμένοι μόλις ωριμάσουμε;» Η ωριμότητα για τον Βάλζερ «είναι η κατάσταση πριν από τη σήψη», ενώ «με την ανωριμότητα ξεκινά η ζωή».

Ισως στόχος του Δένδια και της παρέας του να είναι ακριβώς αυτή η ζωή. Αραγε αν σκεφτούμε τη σήψη για την οποία μιλάει ο Βάλζερ δεν είναι εύκολο να έρθουν στον νου μας κάποια πρόσωπα της πολιτικής μας ζωής και όσων φιλήσυχων επευφημούν τη δραστηριότητα του σεβαστού μας υπουργού ΠΡΟ.ΠΟ.;

Στη Γερμανία, και ειδικότερα στο Βερολίνο, οι περισσότερες καταλήψεις έχουν κλείσει. Και εκεί επεβλήθη η νομιμότητα. Οπως λέει ένα σύνθημα, «10, 100 χιλιάδες καταλήψεις, ενάντια σ' έναν κόσμο οργανωμένης πλήξης». Αυτόν τον κόσμο της οργανωμένης πλήξης, της εργασιακής πειθαρχίας, της ησυχίας, του φόβου και της σήψης, που προσπαθούν να επιβάλουν ο Δένδιας και η τριανδρία του, υπάρχουν κάποιοι που τον αρνούνται.

Υπάρχουν, όπως φαίνεται, ετεροτοπίες που δεν μπορούν να γίνουν ανεκτές από τους φανατικούς της μεγάλης και απόλυτης ετεροτοπίας της τάξης. Αυτά τα άντρα ανομίας με άδεια μπουκάλια διαταράσσουν την τραγική σοβαρότητα που θέλουν να επιβάλουν οι αξιωματούχοι της ελληνικής κυβέρνησης. Φανατικοί της σοβαρότητας, καταφέρνουν και δημιουργούν μόνο τραγωδίες.

Οπως μας λέει ο Βάλζερ, «βλέπω καθημερινά περήφανους, περήφανους ανθρώπους, και έπειτα δεν εντυπωσιάζομαι από την εμφανή πολλαπλή δυσφορία». Ας προσθέσουμε δίπλα στους περήφανους τους σοβαρούς και τους υπεύθυνους. Ισως μια μέρα, λέει ο Βάλζερ, «να ανέβω σε μια σκηνή και να φωνάξω δυνατά πως μόνο αυτοί που ευχαρίστως παίζουν κατέχουν μια αληθινή υπευθυνότητα».

ΥΓ. Ο κύριος Δένδιας ακόμη δεν έχει καταθέσει μήνυση εναντίον της «Γκάρντιαν». Ισως να ήθελε να παίξει. Ας του το αναγνωρίσουμε.

………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Θεωρητικός της τέχνης 

1. Carl Schmitt,«Hamlet oder Hecuba – Der Einbruch der Zeit in das Spiel», σελ. 42

2. Γεράσιμος Βώκος, «Επιφυλλίδες», σελ. 139

3. Robert Walser, «Hamlet Essay» στο «Verstreute Prosa» iii, σελ. 221