Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΜΕD, η καθημερινή απόρριψη 11 εκατομμυρίων κομματιών πλαστικού στη λεκάνη της Μεσογείου απειλεί τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων της αλλά και την ανθρώπινη υγεία

Του Τάσου Σαραντή

Κάθε μέρα απορρίπτονται στη θάλασσα της Μεσογείου 11 εκατομμύρια κομμάτια πλαστικού, τα οποία ευθύνονται για τον θάνατο 1 εκατομμυρίου πτηνών και θαλάσσιων θηλαστικών τον χρόνο.

Κι επειδή στη Μεσόγειο δεν παρατηρούνται μεγάλα ωκεάνια ρεύματα αλλά επιφανειακά, τα απορρίμματα δεν συγκεντρώνονται κάπου συγκεκριμένα, αλλά ταξιδεύουν παντού, καταλήγοντας κυρίως στις παράκτιες περιοχές, όπως για παράδειγμα στην πόλη Σάιντα του Λιβάνου, όπου σχηματίστηκε βουνό απορριμμάτων ύψους 50 μέτρων.

Οι απειλές

Τα στοιχεία αυτά παρουσίασε ο Bruno Dumontet, επικεφαλής της επιστημονικής αποστολής MED (Μεσόγειος σε Κίνδυνο), σε στρογγυλή τράπεζα με θέμα «Θαλάσσια βιοποικιλότητα και Μεσόγειος» που συνδιοργάνωσαν την περασμένη Πέμπτη το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS με το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος και στην οποία συμμετείχαν Ελληνες και Γάλλοι εμπειρογνώμονες με πολυετή ενασχόληση και βαθιά γνώση των ιδιαιτεροτήτων της λεκάνης της Μεσογείου και ειδικότερα της βιοποικιλότητάς της. Ο κ. Dumontet αναφέρθηκε στην αποστολή MED -στην οποία καλούνται να συμμετάσχουν και πολίτες για να καταστούν αυτόπτες μάρτυρες του προβλήματος- και για τα συγκλονιστικά ευρήματά της.

Ο ίδιος αναφέρθηκε στο πρόβλημα των μικροπλαστικών, το οποίο εμφανίζεται σε ιδιαίτερα ανησυχητικές διαστάσεις. Σύμφωνα με τις καταγραφές της ΜΕD, το 90% των δειγμάτων που συνέλεξαν στη Μεσόγειο περιείχε μικροπλαστικά, ενώ η συγκέντρωσή τους σε κάποια δείγματα έφτανε να είναι αντίστοιχη με αυτήν του πλαγκτού. Σε ενδεικτική έρευνα της ομάδας καταγράφηκε η ύπαρξη 300 θραυσμάτων μικροπλαστικού σε μόλις 300 γραμμάρια μυδιών, γεγονός που καταδεικνύει τις εκρηκτικές διαστάσεις του προβλήματος και την άμεση διασύνδεσή του όχι μόνο με τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, αλλά και με την ανθρώπινη υγεία.

Η Sophie Arnaud-Haond, από το Γαλλικό Ινστιτούτο Ερευνών για την Εκμετάλλευση της Θάλασσας (IFREMER), αναφέρθηκε εκτενώς στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της λεκάνης της Μεσογείου. Ως βασικές απειλές του θαλάσσιου περιβάλλοντός της κατέδειξε την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, για την οποία ανέφερε ότι υπάρχουν μαρτυρίες από την εποχή του Αριστοτέλη, την εξαφάνιση των οικοτόπων που προκαλούν η ρύπανση και ο ευτροφισμός και τις δυσανάλογα πολλές μετακινήσεις πλοίων, καθώς σε μια θαλάσσια περιοχή που αποτελεί λιγότερο από το 1% της ωκεάνιας επιφάνειας, διενεργείται πάνω από το 15% των παγκόσμιων μετακινήσεων.

Η ίδια αναφέρθηκε επίσης στο πρόβλημα της εισαγωγής ξενικών ειδών και της κλιματικής αλλαγής, αλλά και στην εσφαλμένη πρακτική να προστατεύουμε μόνον ό,τι βλέπουμε, τη στιγμή που το αίτιο του προβλήματος ενδέχεται να μη βρίσκεται στην περιοχή. Οπως χαρακτηριστικά δήλωσε, «η ζωή δεν είναι στατική» γι’ αυτό και πρέπει να υπάρξει διασύνδεση, επικοινωνία και αλληλοβοήθεια ανάμεσα στους πληθυσμούς της Μεσογείου για να αντιμετωπιστούν από κοινού οι ίδιες σε όλους περιβαλλοντικές απειλές της περιοχής.

Η Ναταλία Ρουμελιώτη, υπεύθυνη θεμάτων Παράκτιας Διαχείρισης του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, παρουσίασε το θεσμικό πλαίσιο που υπάρχει στην Ελλάδα για την προστασία της βιοποικιλότητας και τη δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών. Αναφέρθηκε στις σημαντικές ελλείψεις που εμφανίζει σήμερα το Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών, στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Φορείς Διαχείρισης, καθώς και γενικότερα στις πολιτικές απαξίωσης και περαιτέρω υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος που προωθούνται από την κεντρική διοίκηση εν μέσω οικονομικής κρίσης.

Ο Παναγιώτης Παναγιωτίδης, από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), αναφέρθηκε στη γεωιστορική εξέλιξη της Μεσογείου, που μαζί με τη διαβάθμιση που παρουσιάζει ως προς τη βαθυμετρία, τη θερμοκρασία, την αλατότητα και το τροφικό καθεστώς της, την καθιστούν μια ιδιαίτερα πλούσια σε βιοποικιλότητα θάλασσα, η οποία αν και αποτελεί το 1% των παγκόσμιων ωκεανών, φιλοξενεί το 10% των θαλάσσιων οργανισμών. Τόνισε ότι η Μεσόγειος δεν είναι στα όρια της ανεπανόρθωτης καταστροφής, χωρίς όμως το γεγονός αυτό να αποτελεί λόγο εφησυχασμού.

Με δεδομένη τη διαπίστωση ότι η θαλάσσια ρύπανση προέρχεται κυρίως από ανθρωπογενείς πιέσεις, ο κ. Παναγιωτίδης δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «όσο οι κοινωνίες αναπτύσσουν τον πολιτισμό τους κι αποκτούν τα απαραίτητα επιστημονικά, τεχνολογικά και νομικά εργαλεία, πρέπει να τα χρησιμοποιούν ως μέσο αποτροπής της ρύπανσης και όχι επιδείνωσής της».