Του Γιώργου Γιαννουλόπουλου

Εκ προοιμίου διευκρινίζω ότι δεν ξέρω τις προθέσεις του Μανώλη Γλέζου, όπως επίσης δεν ξέρω τι ακριβώς παίζεται μέσα στο κόμμα του. Τα όσα είπε όμως για τη μη πειστική απάντηση του ΣΥΡΙΖΑ στο ερώτημα πού θα βρεθούν τα λεφτά θα πρέπει να συζητηθούν ανοιχτά επειδή, αν μη τι άλλο, συνοψίζουν την κυριότερη μομφή που εκτοξεύεται εναντίον της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Φανταστείτε πώς θα αντιδρούσε ο ΣΥΡΙΖΑ αν ο Γιώργος Παπανδρέου, τότε που ζητούσαν τρεις φορές την ημέρα να εξηγήσει πού υπάρχουν τα περιβόητα λεφτά, εκείνος απαντούσε: Εχετε βάλει στο στόχαστρο το ΠΑΣΟΚ κι αυτά είναι εκ του πονηρού.

Πριν πάμε παρακάτω, ένα πράγμα που με ανησύχησε: ορισμένοι διαφωνήσαντες με τον Μ. Γλέζο (αναφέρομαι στα ΜΜΕ, όχι στο κόμμα) έκριναν σκόπιμο να μνημονεύσουν την προ ετών εκλογή του με το ΠΑΣΟΚ. Γιατί άραγε το θυμήθηκαν τώρα; Παλιότερα, όποτε οι πολιτικοί του αντίπαλοι το ανέφεραν –και είχαν κάθε δικαίωμα– κατηγορήθηκαν για εμπάθεια. Σήμερα μερικοί ομοϊδεάτες του κάνουν ακριβώς το ίδιο. Ως μπηχτή ήταν ομολογουμένως ήπια. Είχε όμως το άρωμα ενός αυταρχισμού που συνήθως συνοδεύει την (επερχόμενη;) εξουσία, και για εμένα τουλάχιστον παραπέμπει σε μια από τις χειρότερες στιγμές της ιστορίας της Αριστεράς: τότε που ο Βελουχιώτης έγινε Μιζέριας.

Ας επιστρέψουμε στο προκείμενο. Παρά την επικρατούσα εντύπωση ότι οι πολιτικοί διαφοροποιούνται στη βάση των απαντήσεων που δίνουν σε ένα ερώτημα, υπάρχει και μια άλλη, κρυμμένη αλλά σημαντική διάσταση: οι πολιτικοί διαφοροποιούνται και ως προς την επιλογή της ερώτησης. Δηλαδή, ο καβγάς γίνεται για το ποιο θέμα πρέπει να μας απασχολεί. Κι εδώ η επικοινωνιακή τακτική του ΣΥΡΙΖΑ είναι πεντακάθαρη: θέλει να μιλάμε για τη φτώχεια και τη δυστυχία, την ανεργία, το χαράτσι, το Μνημόνιο, την τρόικα κ.ο.κ. Θέλει επίσης να αποδεχθούμε την υπόσχεσή του ότι θα καταργήσει το Μνημόνιο, θα ορθώσει το ανάστημά του στους δανειστές και παρ’ όλα αυτά δεν θα διακινδυνεύσει την παραμονή μας στην ευρωζώνη, και επιπλέον μας διαβεβαιώνει ότι θα χρησιμοποιήσει όλα τα όπλα που έχει στη διάθεσή του αν αντιμετωπίσει αρνήσεις και εκβιασμούς. Δεν θέλει όμως και αποφεύγει, όπως ο διάολος το λιβάνι, να δώσει συγκεκριμένες απαντήσεις σε ερωτήματα του τύπου, ποια είναι τα εν λόγω όπλα ή πού θα βρεθούν τα λεφτά. Αυτός είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο, τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει πως δεν βλέπει. Οχι για πρώτη φορά στην Ιστορία, η ασάφεια φέρνει ψήφους, η σαφήνεια διώχνει. Από τη σκοπιά του πάντως, αν το ύψιστο ζητούμενο είναι η εκλογική επικράτηση, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει άλλη επιλογή. Και για να λέμε την αλήθεια, δεν μπορώ να φανταστώ κανένα άλλο κόμμα που θα επέλεγε τη δύσκολη οδό.

Σύμφωνα με τον παλιό μύθο, ένα μικρό παιδί, άμαθο από σκοπιμότητες, ήταν αυτό που φώναξε ότι ο βασιλιάς ήταν γυμνός. Με άλλα λόγια, και για να μπλέξουμε τα μεταφορικά σχήματα, είδε τον ελέφαντα μέσα στο δωμάτιο και είχε την αφέλεια να το πει δυνατά. Στην εποχή μας, τον ρόλο του παιδιού υποτίθεται ότι έχουν αναλάβει οι «ενοχλητικοί» διανοούμενοι, οι οποίοι, σύμφωνα με τη ρήση του Σαρτρ, «φυτρώνουν εκεί που δεν τους σπέρνουν». Και κατά γενική ομολογία, μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ και στον περιβάλλοντα χώρο βρίσκονται μερικά από τα καλύτερα μυαλά της χώρας. Ωστόσο οι αναλύσεις τους είναι συνήθως εξωστρεφείς, ασχολούνται με τα λάθη των αντιπάλων τους, και το κάνουν πολύ αποτελεσματικά. Λείπει όμως η λεγόμενη κριτική σκέψη, ο κριτικός αναστοχασμός, ο οποίος στην Αριστερά, σε συνδυασμό με ορισμένα ηθικά προτάγματα, έχει υποκαταστήσει την αδήριτη αναγκαιότητα της Ιστορίας που λέγαμε κάποτε ότι οδηγεί στην τελική και απόλυτη ελευθερία.

Προς τι η απροθυμία; Η μομφή κατά του ΣΥΡΙΖΑ για δημαγωγία και λαϊκισμό αποτελεί πραγματικό πολιτικό γεγονός επειδή τη διατυπώνουν οι αντίπαλοί του, καλώς ή κακώς. Φυσικά παραμένει επίμαχη εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ δεν την αποδέχεται. Αυτή ακριβώς την αντίκρουση που δεν θα είναι απλώς φραστική, όπως έχει συμβεί μέχρι σήμερα, αλλά με στοιχεία και επιχειρήματα, περιμένω (ματαίως) να ακούσω. Εύλογα γεννιέται η υποψία: Μήπως η μομφή ευσταθεί, άρα όσο λιγότερο το κουβεντιάζουμε, τόσο το καλύτερο; Μήπως ενώ πλησιάζει το πέρασμα στο ανώτερο στάδιο (όπως προβλέπουν οι νόμοι της Ιστορίας), καλό θα ήταν να αποφεύγονται τέτοιες συζητήσεις, ακόμα κι αν τις επιβάλλει η κριτική σκέψη, η οποία όμως έχει υποκαταστήσει την παρωχημένη λογική της Ιστορίας; Ή μήπως, για να το κάνουμε ακόμα πιο δύσκολο και για να φανεί η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στην κριτική σκέψη και την επίκριση των αντιπάλων μας, όσοι «ενοχλητικοί» διανοούμενοι εντάσσονται σε ένα αυτοχαρακτηριζόμενο ανατρεπτικό κόμμα, έχουν ξεμπλέξει με την υποχρέωση που τους απένειμε αυτόν τον τίτλο τιμής και τώρα μπορούν και πρέπει να φυτρώνουν εκεί που τους σπέρνουν;