ΟΝΔΟΥΡΑ Η σύζυγος του προ τετραετίας ανατραπέντος με πραξικόπημα προέδρου Σελάγια, Χιομάρα Κάστρο, κατεβαίνει ως φαβορί, σύμφωνα με τα γκάλοπ, υποψήφια στις προεδρικές εκλογές

Της Χριστίνας Πάντζου

Τέσσερα χρόνια μετά το πραξικόπημα, που με τη σύμπραξη στρατιωτικών, επιχειρηματιών και ακροδεξιών πολιτικών ανέτρεψε τον πρόεδρο της Ονδούρας Μανουέλ Σελάγια, οι εκλογές της 24ης Νοεμβρίου βρίσκουν τη χώρα με την κοινωνία πολωμένη, τα ανθρώπινα δικαιώματα να παραβιάζονται συστηματικά και τους θεσμούς να καταρρέουν ευνοώντας το οργανωμένο έγκλημα και τη διαφθορά.

Η υποψηφιότητα της συζύγου τού Σελάγια, Χιομάρα Κάστρο, με το νέο κόμμα LIBRE (Ελευθερία και Επανίδρυση) εμφανίζεται στις περισσότερες δημοσκοπήσεις πρώτη και σε κάποιες με ελάχιστη διαφορά από τον υποψήφιο του δεξιού Εθνικού Κόμματος, Χουάν Ερνάντες. Αν κάτι κέρδισε η δημοκρατία από αυτή την εκτροπή, όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, είναι ότι τα κινήματα αντίστασης κατάφεραν να αντέξουν παρά την καταστολή και πέτυχαν ένα τεράστιο ρήγμα στο τείχος του δικομματισμού, που επί έναν αιώνα κυριάρχησε στη χώρα: τέσσερα νέα κόμματα αναδύθηκαν μετά το πραξικόπημα και σήμερα εννέα υποψήφιοι διεκδικούν την προεδρία.

Αυτό που περιμένουν οι πολίτες, πέρα από το πολιτικό κλείσιμο λογαριασμών που άνοιξε το πραξικόπημα, είναι να υπάρξει απάντηση στα οξυμμένα προβλήματα της βίας, της φτώχειας, της διαφθοράς και της οικονομικής κρίσης. Η Ονδούρα κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ φόνων (85,5 ανά 100.000 κατοίκους) και μια ακραία βία που κλιμακώνεται από ναρκέμπορους, τις διαβόητες συμμορίες των «μάρας» και μια ολιγαρχία που διαθέτει ένοπλους στρατούς κατά των αγροτών. Σύμφωνα με την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, από το 2010 περισσότεροι από 30 δημοσιογράφοι, δεκάδες δικηγόροι και προασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περισσότεροι από 100 αγρότες έχουν δολοφονηθεί.

Η Ονδούρα είναι η δεύτερη μετά την Αϊτή φτωχότερη χώρα της Λατινικής Αμερικής, με το 71% των πολιτών φτωχό και το 40% υποαπασχολούμενο. Οι θεσμοί έχουν αλωθεί από τη διαφθορά και τη διαπλοκή με το οργανωμένο έγκλημα (πολιτικό και κοινό) σ' αυτήν τη χώρα που βρίσκεται στο κέντρο ακριβώς της «διαδρομής των ναρκωτικών» από τη Νότια στη Βόρεια Αμερική και όπου η ατιμωρησία είναι παροιμιώδης.

Ο Σελάγια και η Χιομάρα Κάστρο δεν είναι κομμουνιστές, όπως απειλητικά προειδοποιούν οι δεξιοί εκτελεστές του πραξικοπήματος. Ούτε είναι «μία από τα ίδια», όπως υπαινίχθηκε η Αμερικανίδα πρέσβης στη χώρα, παρεμβαίνοντας απροκάλυπτα στα εσωτερικά της και προδικάζοντας αποτελέσματα: «Μην ψηφίζεται τους ίδιους. Η διαφορά θα είναι πολύ μικρή και τα αποτελέσματα θα βγουν την επομένη των εκλογών». Ούτε «ετοιμάζουν ακραία διαβολικά σχέδια παρακούοντας τη θεία βούληση», όπως δήλωσε ο επικεφαλής της Ευαγγελικής Εκκλησίας της χώρας ότι του εκμυστηρεύτηκε… ο Θεός θέλοντας να κατευθύνει την ψήφο του 90% του πληθυσμού που είναι θρησκευόμενο.

Μέλη της ολιγαρχίας και του Φιλελεύθερου Κόμματος ήταν, που απλώς επιχείρησαν -με τη στήριξη της Βενεζουέλας και των χωρών της ALBA- να βρουν μια πολιτική και οικονομική διέξοδο στο πλαίσιο του Συντάγματος και με τους νόμους της οικονομίας της αγοράς στην ακραία μιζέρια και ανισότητα. Αυτό υπόσχεται και πάλι η Χιομάρα Κάστρο μαζί με μια «Συντακτική Εθνοσυνέλευση για την Επανίδρυση της χώρας».

Το τέλος της φάσης μετάβασης από το πραξικόπημα στη θεσμική ομαλότητα και η αρχή της συμφιλίωσης εξαρτώνται από αυτές τις εκλογές. Αλλά οι πληγές δεν έχουν ιαθεί και αν δεν υπάρξουν διαφανείς και έντιμες εκλογές, όπως καταγγέλλει η αντιπολίτευση, κινδυνεύουν να ανοίξουν ξανά, φέρνοντας και πάλι το αίμα στο προσκήνιο.