Η πολυαναμενόμενη ταινία, που βασίζεται σε ένα από τα πιο αγαπημένα μυθιστορήματα των Ελλήνων αναγνωστών για τα πάθη και τους έρωτες μιας ναυτικής οικογένειας της Ανδρου, βγαίνει επιτέλους στις αίθουσες

Της Λήδας Γαλανού

^[1]Ετοιμη για να δοκιμαστεί στις 5 Δεκεμβρίου στη σκοτεινή αίθουσα, δίπλα στα βιώματα και τις αναμνήσεις του κοινού, η «Μικρά Αγγλία», η 12η ταινία του Παντελή Βούλγαρη, βασισμένη στο πολυδιαβασμένο βιβλίο της γυναίκας του, Ιωάννας Καρυστιάνη, έκανε χθες την πρώτη προβολή της για τον Τύπο. Αφηγείται την ιστορία μιας ναυτικής οικογένειας στην Ανδρο του 1930 και 1940, που πλήττεται από τη θάλασσα, τον πόλεμο και τον έρωτα. Μόλις άνοιξαν τα φώτα της αίθουσας, προτού ακόμα στεγνώσουν τα συγκινημένα μάτια, ο σκηνοθέτης και η συγγραφέας και σεναριογράφος ήταν εκεί, για να μοιραστούν τις πρώτες σκέψεις τους για το τελευταίο τους πόνημα.

«Οταν μας έγινε η πρόταση να κάνουμε μαζί τη «Μικρά Αγγλία»», είπε η Καρυστιάνη, «ήμασταν στην Ανδρο, ένα βράδυ που πίναμε ρακιά με παρέα κι ο Παντελής μού λέει, γράψε εσύ το σενάριο. Αυτό που έκανα ήταν ότι διάβασα ξανά το βιβλίο και μετά το κλείδωσα στο συρτάρι. Αλλο η πεζογραφία κι άλλο η ταινία. Ηθελα να προσπαθήσω να δημιουργήσω τις προϋποθέσεις για κάτι νέο. Εγώ έγραψα λέξεις. Η εικόνα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Ο στόχος μου ήταν ο θεατής να μη χρειάζεται ως δεκανίκι το βιβλίο και να βυθιστεί μέσα στις εικόνες. Για μένα η ταινία έχει δύναμη και ψυχή δική της. Ο Παντελής, οι συνεργάτες του και κυρίως οι ηθοποιοί μεταφέρουν στους θεατές την ιστορία και την ατμόσφαιρά της και τους οδηγούν στο πέλαγος των αισθημάτων».

Ο Παντελής Βούλγαρης μιλά για τους ηθοποιούς του –πολλοί από αυτούς νέοι ή πρωτοεμφανιζόμενοι– με καμάρι και εμπιστοσύνη. «Το κάστινγκ είναι βασικό στοιχείο μιας ταινίας» εξηγεί. «Την Πηνελόπη Τσιλίκα, που ενσαρκώνει την Ορσα, την είδα σ’ ένα γύρισμα της Κωνσταντίνας, της κόρης μου, για το»Συγχαρητήρια στους Αισιόδοξους?», σε μια σκηνή στο δικαστήριο. Εκεί είδα πώς αντιδρούσε με τη φωνή της, είδα την ενέργειά της στην πράξη κι από ένστικτο πίστευα από εκείνη τη στιγμή ότι είναι η ηρωίδα μου. Το κάστινγκ είναι μια περίεργη διαδικασία. Δεν μπορεί να στο κάνει ένας βοηθός με δυο φωτογραφίες κι ένα βιογραφικό. Στις «Νύφες» είδαμε 2.400 κορίτσια για να βρούμε τις δυο πρωταγωνίστριες. Βλέποντας τους ηθοποιούς από κοντά, πολιτισμένα, ανακαλύπτεις πράγματα που δεν λένε τα βιογραφικά τους, ότι τους αρέσει ο Καραγκιόζης, ότι παίζουν φυσαρμόνικα… Παίρνω ακόμα και ιδέες για το σενάριο. Η Ανέζα Παπαδοπούλου, που υποδύεται τη μητέρα, τη Μίνα, δεν είχε κάνει σινεμά ιδιαίτερα, τη φλέρταρα από το «Ακροπόλ», τότε δεν έγινε, αλλά ήξερα ότι είναι πάρα πολύ μεγάλη ηθοποιός. Τον Χρήστο Καλαβρούζο, τον Αιμίλιο της ιστορίας, τον γνωρίζω από τις τραγωδίες, το Εθνικό. Αλλά βρήκα και μικρότερους ρόλους από τους δυο ερασιτεχνικούς θιάσους της Ανδρου, όπου έγινε η ταινία. Πάντα προσπαθώ να δω μέσα από το πρόσωπο το ήθος της εποχής».

Η Ανδρος έπαιξε σημαντικό ρόλο όχι μόνο ως σκηνικό της δράσης της ταινίας, αλλά και στην ίδια της την πραγματοποίηση. «Είναι εξ ολοκλήρου παραγωγή της Ανδρου η ταινία» είπε η Καρυστιάνη. «Η Ανδρος είναι δύσκολο νησί, απόμακροι οι άνθρωποι και πέρσι τον χειμώνα ξαφνικά όλοι μας περικύκλωσαν έξω καρδιά. Εχουν επιβαρυνθεί κι από την κρίση, αλλά το είδαν και σαν μια ευκαιρία, έγινε κάτι μαγικό, μια συλλογική περιπέτεια στα σπίτια τους».

Αλλωστε αυτά τα σπίτια, οι δρόμοι, τα βουνά και οι παραλίες της Ανδρου χρησιμοποιήθηκαν αυτούσια στην ταινία, με την έμπνευση του σκηνογράφου Αντώνη Δαγκλίδη. Αντί να βρεθούν props και ρούχα από αποθήκες και φροντιστήρια, η παραγωγή τα αναζήτησε στα σπίτια και στα μπαούλα, όπου βρέθηκαν αριστουργήματα. Ταυτόχρονα έφτιαξε και τις προσόψεις και κάποια εσωτερικά για 80 κτίρια που εμφανίζονται, έστω περαστικά, στην ταινία. Ωστόσο η πρόθεση ήταν ο περίγυρος και η εικόνα της εποχής να αναδεικνύουν τα πρόσωπα της ιστορίας, όχι να τα στολίζουν ή να τα καταπίνουν.

Η ταινία, με συνολικό κόστος τα 1,6 εκατ. ευρώ, γυρίστηκε με την ψηφιακή κάμερα alexa, στην οποία ο Βούλγαρης ορκίζεται πίστη: «Το ψηφιακό βρίσκεται πια πολύ κοντά στο φιλμ και είναι μεγάλη διευκόλυνση σε ολόκληρο το τεχνικό φάσμα, είναι κέρδος και οικονομία χρόνου. Η προσπάθεια είναι να πλησιάσεις την κινηματογραφική αίσθηση κι αυτό έχει να κάνει με το τι φώτα ανάβεις, πώς χρησιμοποιείς το φυσικό φως και το πώς κινείται η κάμερα, αν προδίδει το μέγεθός της. Αυτή η τεχνολογική επανάσταση δίνει στους νέους σκηνοθέτες επιπλέον την ευκαιρία να διαπιστώσουν γρήγορα τις ικανότητές τους. Μόνο αν δεις εικόνες μπορείς να καταλάβεις τι έχει στο μυαλό του ο νέος. Τις μέρες της κρίσης μπορούν σχετικά εύκολα να εκφραστούν και οι ταινίες γίνονται την εποχή που πρέπει να γίνουν».

* Η «Μικρά Αγγλία» θα βγει στους κινηματογράφους στις 5 Δεκεμβρίου από τη Feelgood.

……………………………………………………………………………………………………………………………..

Γιατί όχι μια ταινία για την κρίση;

Ο Βούλγαρης δεν αισθάνεται ότι οι ελληνικές ταινίες οφείλουν άμεσα να αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα της οικονομικής κρίσης: «Φυσικά μ’ ενδιαφέρει το παρόν, αλλά μ’ ενδιαφέρει και το βασικό πρόσωπο που θα ενσαρκώσει την ιστορία μου. Ποιος θα είναι αυτός; Ενας βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, ένας που χάνει τη δουλειά του και πάει σπίτι του; Ο Ράιχενμπαχ; Ποιο απ’ όλα αυτά τα πρόσωπα;»

Για να συμπληρώσει η Καρυστιάνη, «νομίζω πως κανείς καλλιτέχνης δεν καταπιάνεται με κάτι δύσκολο και δαπανηρό αν δεν τον καίει κάτι μέσα του. Είναι η εποχή δύσκολη, δραματική, τα δεινά πολλά του κόσμου. Αλλά αυτό που βοηθά τους ανθρώπους να συγκροτήσουν μια πλήρη προσωπικότητα είναι μεγαλύτερο απ’ το να είναι με το μπλοκάκι με τα χρέη, τα χαράτσια, ή τα έργα τα μονοχρονικά για το τώρα. Το διαχρονικό έχει σημασία. Κι αυτή εδώ η ιστορία είναι μια καδένα φτιαγμένη από τα πρόσωπα των μελών μιας οικογένειας, με σχέσεις εξουσίας, ιεραρχίας, υποταγής, που παλεύουν μέχρι να υπερβούν το πρόβλημα. Τα σωθικά της ανθρώπινης ύπαρξης είναι τα συναισθήματα. Ερωτας, πάθος, φιλία, αλληλεγγύη, δυνατότητα επιλογών. Οποιος έχει κάτι ν’ αγαπά είναι πιο πλήρης προσωπικότητα και πιο έτοιμος ν’ αγωνιστεί για την ίδια τη ζωή. Οχι ότι ο καλλιτέχνης έχει πλήρη ελευθερία, τέτοιες ώρες κανείς δεν το διεκδικεί αυτό, που άλλωστε δεν υπάρχει. Αλλά δεν πρέπει να περιοριστούν οι ανάγκες της ανθρώπινης ύπαρξης, ώστε να στεγνώνονται οι ψυχές και το κουράγιο των ανθρώπων. Πρέπει να νιώθουμε. Το μυαλό πρέπει να κάνει σπινθήρα μαζί με την καρδιά κι ανάποδα».