→Η διεθνής τάση για υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων οδηγεί σε σύγκρουση με τους πληθυσμούς που παραδοσιακά κατοικούν στις περιοχές της εντατικής αυτής οικονομικής δραστηριότητας

Του Τάσου Σαραντή

Η παγκόσμια «εντατικοποίηση» στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων οδηγεί σε συρράξεις 370 εκατομμύρια αυτόχθονες λαούς του κόσμου, προειδοποιεί μια νέα έκθεση για τις μειονότητες και τους αυτόχθονες πληθυσμούς. Η έκθεση της Διεθνούς Ομάδας για τα Δικαιώματα των Μειονοτήτων (MRGΙ) για το 2012 αναφέρει ότι οι αυτόχθονες λαοί «σε κάθε περιοχή του κόσμου» αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να «απομακρυνθούν από τη γη τους και τους φυσικούς της πόρους».

Η γη και οι πόροι είναι όλα «ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή τους, τον πολιτισμό τους και, συχνά, την ταυτότητά τους ως λαών» αναφέρει ο Βιτάλ Μπαμπάνζ, πρόεδρος του Μηχανισμού Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Αυτοχθόνων Λαών.

Από την πυγμοειδή φυλή των Μπατούα στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών στην κεντρική Αφρική, μέχρι τις φυλές των Endorois και των Ogiek στην Κένυα, αλλά και τις φυλές στους λόφους της βόρειας Ταϊλάνδης, των Βεδουίνων στη Μέση Ανατολή και των Ουιγούρων στην κινεζική επαρχία Ξινγιάνγκ – όλες «προσπαθούν να διατηρήσουν την πολιτιστική τους ακεραιότητα έναντι των αποφάσεων των κυβερνήσεων να δώσουν προτεραιότητα στην εθνική ανάπτυξη», επισημαίνει ο Μπαμπάνζ.

Η Ασία στα στενά

Η έκθεση αναφέρει ότι η άνευ προηγουμένου ζήτηση για φυσικούς πόρους σε όλη την Ασία είναι «τροφή για εθνοτικές συγκρούσεις και εκτοπισμούς και αποτελεί σοβαρή απειλή για τα εδάφη, τα προς το ζην και τον τρόπο ζωής των μειονοτήτων και των αυτοχθόνων πληθυσμών».

Ο Καρλ Σόντερμπεργκ, ένας εκπρόσωπος της MRGI, προειδοποιεί ότι η κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι ομάδες των αυτοχθόνων επιδεινώνεται παγκοσμίως. Οσον αφορά τις τάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, αυτό που έχει συμβεί κατά την τελευταία δεκαετία είναι ότι έχει υπάρξει μια εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων σε περιοχές που κατοικούνται από μειονότητες και αυτόχθονες λαούς», αναφέρει για το ζήτημα στην Ντόιτσε Βέλε.

Σε περιοχές όπως η Λατινική Αμερική, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες έχουν επίκεντρο την εξόρυξη και την υλοτομία, στη Βόρεια Αμερική τα ορυχεία άμμων πετρελαίου (oil sands), ενώ υπήρξαν συγκρούσεις για τα αιολικά πάρκα και τα ορυχεία εξόρυξης σιδήρου στην Αρκτική. Αλλά και στην Αφρική οι κοινότητες των αυτοχθόνων είναι αντιμέτωπες με τη μίσθωση χιλιάδων εκταρίων γης από εταιρείες ή ξένες κυβερνήσεις. «Ολες οι κυβερνήσεις κυνηγούν ένα κυρίαρχο αναπτυξιακό μοντέλο στο οποίο σήμερα οι μειονότητες και οι αυτόχθονες λαοί δεν συμπεριλαμβάνονται και αυτό είναι ένα πρόβλημα», λέει ο ίδιος.

Στην Κίνα, οι επενδύσεις στον τομέα της εξόρυξης έχουν αναγκάσει βοσκούς να εγκαταλείψουν τους παραδοσιακούς βοσκότοπους και τα προγονικά τους χωριά σε περιοχές όπως η Αυτόνομη Περιφέρεια των Ουιγούρων στην επαρχία Ξινγιάνγκ, καθώς και στο Θιβέτ. Στο Βιετνάμ πάνω από 90.000 άνθρωποι, ως επί το πλείστον ταϊλανδικής εθνικότητας, εκτοπίστηκαν για να ανοίξουν τοn δρόμο στην υδροηλεκτρική μονάδα Son La, με αποτέλεσμα πολλοί να μείνουν χωρίς πρόσβαση σε γεωργικές εκτάσεις. Στην περιοχή Prey Lang Forest της Καμπότζης, που αποτελεί το σπίτι των αυτοχθόνων πληθυσμών Kuy, κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν παραχωρήσει δεκάδες χιλιάδες εκτάρια δάσους για την εξόρυξη ορυκτών, την κοπή ξυλείας και την ανάπτυξη φυτειών καουτσούκ, αναγκάζοντας πολλούς ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα παραδοσιακά μέσα βιοπορισμού τους.

Η Νικόλ Γκίραρντ, διευθύντρια της MRGI στο πρόγραμμα της Ασίας, λέει ότι οι συγκρούσεις για ζητήματα εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων από ξένες επενδύσεις αυξάνονται στη Νοτιοανατολική Ασία. «Είναι σίγουρο ότι αυξάνεται η εκμετάλλευση των πόρων στα εδάφη των ιθαγενών λαών» επισημαίνει. Στη Νοτιοανατολική Ασία, οι οικονομίες του Λάος και του Βιετνάμ ανοίγουν σε περισσότερες ξένες επενδύσεις, κυρίως από την Κίνα. Αυτό που οι εθνοτικές κοινότητες χρειάζονται τώρα, είναι η εθνική ισότητα» ανέφερε.

Το Ινστιτούτο για τη Συνθήκη των Αυτοχθόνων στην Ασία (AIPP), σε μια ξεχωριστή έκθεση, υπογραμμίζει ότι τα δύο τρίτα των 370 εκατομμυρίων αυτοπροσδιοριζόμενων ως αυτοχθόνων λαών του κόσμου ζουν στην Ασία. Και αυτοί οι άνθρωποι, σύμφωνα με το Ινστιτούτο, «είναι περιθωριοποιημένοι και υποδεέστεροι οικονομικά, πολιτικά και πολιτισμικά». Είναι «υπερεκπροσωπούμενοι μεταξύ των φτωχών, των αναλφάβητων, των υποσιτισμένων και υποανάπτυκτων».

Συνταρακτική έκθεση

Η έκθεση του AIPP αναφέρει πολλά δεινά στην περιοχή: «Η στρατιωτικοποίηση, η λεηλασία των πόρων, η αναγκαστική μετεγκατάσταση, η πολιτιστική γενοκτονία και οι διακρίσεις στην καθημερινή ζωή αποτελούν συνηθισμένες εμπειρίες». Η έκθεση δίνει έμφαση στην κατασκευή φραγμάτων στην Ασία η οποία, από τη δεκαετία του 1960, έχει οδηγήσει σε μαζικές μετακινήσεις, στην απώλεια των προς το ζην και σε επισιτιστική ανασφάλεια τους αυτόχθονες λαούς στην Ινδία, τις Φιλιππίνες, το Λάος και τη Μαλαισία.