Δεκαπέντε ταινίες του προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία να βυθιστούν οι θεατές στο αξεπέραστο έργο του

^[1]Με τίτλο «Rainer Werner Fassbinder: πληθωρικός και ενοχλητικός», η Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης διοργανώνει αφιέρωμα (5-15 Δεκεμβρίου 2013) στον σκηνοθέτη, σεναριογράφο και ηθοποιό που με το έργο του σφράγισε το παγκόσμιο σινεμά κι αναδείχθηκε ηγετική φυσιογνωμία του νέου γερμανικού κινηματογράφου.

Με φρενήρεις ρυθμούς γύρισε 44 ταινίες σε 17 χρόνια (ξεκινώντας το 1965 με τη μικρού μήκους «Αυτή η νύχτα»), αριθμός-ρεκόρ στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου που δεν έχει καταρριφθεί. Παράλληλα, ασχολήθηκε με το θέατρο, έγραψε σενάρια και θεατρικά, γύρισε τηλεοπτικές σειρές, έπαιξε δεκάδες ρόλους σε δικές του ταινίες και συναδέλφων του. Εργάστηκε ως οπερατέρ, συνθέτης, σχεδιαστής, εκδότης, παραγωγός και διευθυντής θεάτρου. Εζησε με ταχύτητα και ένταση τα λίγα χρόνια της ζωής του, ανάμεσα στη μεγάλη δημιουργία και τα προσωπικά του αδιέξοδα.

Γεννήθηκε το 1945 στο Μόναχο. Ο πατέρας του ήταν γιατρός και η μητέρα του μεταφράστρια. Τα παιδικά του χρόνια μόνο ήρεμα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν. Ορφάνεψε, έμεινε μόνος και πάλεψε από νωρίς για την προσωπική του ταυτότητα. Η σύντομη ζωή του -πέθανε από υπερβολική δόση βαρβιτουρικών και κοκαΐνης το 1982, σε ηλικία μόλις 37 ετών- υπήρξε βίαιη και ταραχώδης. Πολλοί την παρομοιάζουν με τη ζωή του Πιερ Πάολο Παζολίνι. Η δύσκολη συμφιλίωση με τη σεξουαλική του ταυτότητα, η μοναχική και καταπιεσμένη ζωή ενός ομοφυλόφιλου άνδρα, η ροπή του προς τα ναρκωτικά, αλλά και οι αυτοκαταστροφικές τάσεις του αποτέλεσαν για τον Φασμπίντερ μόνιμη πηγή διαταραχών, οι οποίες όμως μετουσιώθηκαν σ’ ένα μοναδικό κινηματογραφικό έργο.

Το 1969, γύρισε την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία «Η αγάπη είναι πιο κρύα από τον θάνατο» κι εντάχθηκε στη γενιά των σκηνοθετών –Σλέντορφ, Βέντερς, Χέρτζοκ, φον Τρότα, κ.ά.- που υπήρξαν πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους, ωστόσο όλοι μαζί δημιούργησαν στα τέλη της δεκαετίας του 1960 αυτό που ονομάστηκε νέος γερμανικός κινηματογράφος. Η παράλληλη και σταθερή ενασχόληση του Ρ.Β. Φασμπίντερ με το θέατρο σημάδεψε και την κινηματογραφική του δουλειά, καθώς η θεατρικότητα είναι ένα μορφολογικό χαρακτηριστικό πολλών ταινιών του. Το πρόσωπο που ίσως άσκησε τη μεγαλύτερη επιρροή στο έργο του είναι ο Ντάγκλας Σερκ, σκηνοθέτης μελοδραμάτων στην κλασική εποχή του Χόλιγουντ.

Μέσα στο μελόδραμα εξελίσσονται και οι περισσότερες ταινίες του Γερμανού σκηνοθέτη. Οι ήρωές του -άνδρες και γυναίκες, ομοφυλόφιλοι ή ετεροφυλόφιλοι- ζουν καταπιεσμένοι στο περιθώριο, συχνά σε κατάσταση απόγνωσης. Η ανθρώπινη φθορά, ο πόνος, η αδυναμία έκφρασης των συναισθημάτων, η βία σε όλες τις εκφάνσεις της, τα αδιέξοδα και με τραγική κατάληξη ερωτικά πάθη είναι στην καρδιά του φασμπιντερικού μελοδράματος. Το έργο του αποτελεί ένα σκληρό σχόλιο για την ηθική παρακμή της μεταπολεμικής Γερμανίας, για την κάθε είδους εξάρτηση, την εκπόρνευση, την προδοσία και την απιστία. Ο δημιουργός, χωρίς να ενδιαφέρεται για την τεχνική τελειότητα των ταινιών του, απεικόνισε με ωμότητα αλλά και ιδιαίτερη ευαισθησία το δράμα προσώπων που εγκλωβίζονται και ασφυκτιούν μέσα στις εξουσιαστικές δομές της κοινωνίας και τα οποία τελικά συντρίβονται από τις κοινωνικές προκαταλήψεις και την ανηλεή εκμετάλλευση, συναισθηματική ή υλική.

Το αφιέρωμα περιλαμβάνει δεκαπέντε ταινίες:

«Η αγάπη είναι πιο κρύα από τον θάνατο» (1969), «Ο Ελληνας γείτονας» (1969), «Γιατί έπιασε αμόκ τον Κύριο» (1969), «Οι θεοί της πανούκλας» (1970), «Ο έμπορος των 4 εποχών» (1971), «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ» (1972), «Ο φόβος τρώει τα σωθικά» (1974), «Εφι Μπριστ» (1974), «Το παιχνίδι της τύχης» (1975), «Η μάνα Κιούστερς ανεβαίνει στον ουρανό» (1975), «Κινέζικη ρουλέτα» (1976), «Η γυναίκα του σταθμάρχη» (1977), «Η χρονιά με τα 13 φεγγάρια» (1978), «Η τρίτη γενιά» (1979), «Βερόνικα Φος» (1982).

 Ιnfo: Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, 5 έως 15 Δεκεμβρίου. Ωρες προβολών: 18.30, 21.00. Αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος, Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Α΄, Λιμάνι, τηλ. 2310-508398.

Β. Τζεβελέκου