Της Μαργαρίτας Βεργολιά

Μετά την ανατροπή του ισλαμιστή προέδρου Μόρσι από τον στρατό, με την επίκληση της λαϊκής βούλησης, στις αρχές του Ιουλίου, είχαν υποσχεθεί «δημοκρατική μετάβαση» στην Αίγυπτο, παρουσιάζοντας έναν «οδικό χάρτη» χρονικού ορίζοντα 6μηνου. Χθες, ακριβώς πέντε μήνες μετά, η διορισμένη 50μελής συντακτική επιτροπή παρουσίασε το τελικό κείμενο του -υπό έγκριση μέσω δημοψηφίσματος- Συντάγματος της Αιγύπτου, τηρώντας μόνο ένα μικρό μέρος από τις πρωθύστερες δεσμεύσεις, προς διάψευση των όποιων προσδοκιών για ουσιαστικό εκδημοκρατισμό.

Δεν είναι μόνο οι νέες υπερεξουσίες που παραχωρούνται στον ήδη πανίσχυρο στρατό, από τις τάξεις του οποίου θα πρέπει διά… ροπάλου να επιλέγεται ο υπουργός Αμυνας, σε βάθος 8ετίας. Ή η σκανδαλώδης -αν και υπό προϋποθέσεις- επαναφορά της εκδίκασης αστικών υποθέσεων σε στρατοδικεία, όπως ίσχυε επί Χόσνι Μουμπάρακ.

Η παράμετρος που γεννά τα περισσότερα εύλογα ερωτήματα για το προς τα πού τελικά οδηγεί η «πολιτική μετάβαση» στην πολυπληθέστερη αραβική χώρα, είναι η χρονική μετάθεση των βουλευτικών και προεδρικών εκλογών, που είχαν εξαγγελθεί μέχρι τα τέλη αυτού του έτους και τώρα αναβάλλονται για τουλάχιστον 3-6 μήνες, μάλιστα μέσα σε κλίμα τεχνητής σύγχυσης για το πότε θα στηθεί ποια κάλπη.

Αν και η τελική επιλογή έγκειται στον μεταβατικό πρόεδρο Μανσούρ -που χαρακτηρίζεται από πολλούς «μαριονέτα» του στρατού- κοινή πεποίθηση πια αποτελεί ότι, παρά τον «αποδεκατισμό» της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, τα κοσμικά κόμματα παραμένουν ακόμη ανίσχυρα για να μετρήσουν στα ίσα τις δυνάμεις τους στην κάλπη. Μοιραία, λοιπόν, αυτό που τώρα διαβλέπουν αναλυτές είναι κατ’ αρχάς η… εκ του ασφαλούς εκλογή προέδρου. Αξίωμα το οποίο θεωρείται εξαιρετικά πια πιθανό να διεκδικήσει ο ισχυρός άνδρας της Αιγύπτου -αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, μεταβατικός υπουργός Αμυνας και αντιπρόεδρος της μεταβατικής κυβέρνησης- στρατηγός αλ-Σίσι!

Οχι τυχαία, άπαντες οι έτεροι επίδοξοι προεδρικοί υποψήφιοι -όπως π.χ. ο πρόεδρος της συντακτικής επιτροπής και πρώην γ.γ. του Αραβικού Συνδέσμου, Αμρ Μούσα- τηρούν στάση αναμονής, αποφεύγοντας να ανακοινώσουν τα σχέδιά τους. Μοναδική ίσως εξαίρεση αποτελεί ο αριστερός Χαμντίν Σαμπάχι. Το πολιτικό Ισλάμ, από την άλλη, καλείται να προχωρήσει σε αλλαγές προκειμένου να μην μπει στη συνταγματική απαγόρευση περί σύστασης και λειτουργίας κομμάτων με βάση τη θρησκεία…

«Το διακύβευμα είναι πλέον η αλλαγή του πολιτικού συστήματος στην Αίγυπτο, με διαφορετικά χαρακτηριστικά από εκείνο του Μουμπάρακ», παρατηρεί η αναλύτρια Ναταλί Τότσι με άρθρο της στο Al Jazeera. «Η χώρα δείχνει να οδεύει προς ένα προεδρικό σύστημα, συνδυασμένο με ένα αδύναμο και κατακερματισμένο Κοινοβούλιο. Το ερώτημα είναι εάν ο προεδρικός υποψήφιος θα είναι κάποιος στρατιωτικός ή αντίθετα μία ανίσχυρη πολιτική φυσιογνωμία, που θα διατηρεί στενούς δεσμούς με το στράτευμα και θα του επιτρέπει να διατηρεί τα ηνία της εξουσίας (όπως συνέβη στην Τουρκία μετά τη δεκαετία του 1980)».

«Βραχυπρόθεσμα, αυτή η συνταγή μπορεί να πετύχει. Ομως ένα τέτοιο σύστημα δεν θα οδηγήσει στον εκδημοκρατισμό, ούτε θα προωθήσει τις αναγκαίες δομικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις», καταλήγει. «Μπορεί να επιβάλει την τάξη και να κάνει αποσπασματικές αλλαγές. Παρ’ όλα αυτά, στο βάθος ελλοχεύει η κρίση [...] με μία βαθιά πολωμένη κοινωνία». Αυτήν ήδη σκιαγραφούν οι μαζικές συλλήψεις ακτιβιστών τα τελευταία 24ωρα για παραβίαση των περιορισμών στις διαδηλώσεις, καθώς και οι προχθεσινές αιματηρές συγκρούσεις ισλαμιστών με αστυνομικούς, με απολογισμό έναν διαδηλωτή νεκρό, έξω από το Πανεπιστήμιο του Καΐρου.