ΝΟΤΙΟΣ ΑΦΡΙΚΗ Κροκοδείλια δάκρυα χύνει η νέα ασπρόμαυρη ελίτ στην κηδεία του Μαντέλα, αφού αντικατέστησαν τους φυλετικούς διαχωρισμούς που αυτός πολέμησε με νέους μεταξύ φτωχών και πλουσίων

Tου Γιώργου Τσιάρα

^[1]Σχεδόν είκοσι χρόνια χρόνια μετά τον τερματισμό -στα χαρτιά- του καθεστώτος των φυλετικών διακρίσεων στη Νότια Αφρική, ο λαός της –μαύροι και λευκοί– θάβουν παρέα το σύμβολο της όψιμης ενότητας τους. Και τα δάκρυα των απλών ανθρώπων είναι γνήσια, αυθόρμητα, αληθινά. Ομως δεν ισχύει το ίδιο για τη νέα «μαυρόασπρη» ελίτ της χώρας, τους ηγέτες, που αυτές τις μέρες του πένθους αναμασά ακατάπαυστα τα ίδια και τα ίδια κούφια λόγια, την ίδια στιγμή που μαγαρίζουν καθημερινά με τις πράξεις τους τις μεγάλες ιδέες που υπηρέτησε ο μακαρίτης «Μαντίμπα»: τη δημοκρατία, την ισότητα, την αλληλεγγύη. Τα δάκρυα τους είναι κροκοδείλια και η υποκρισία περισσεύει στο στάδιο «Σόκερ Σίτι».

Aλλαξε το χρώμα

Μην τους πιστεύετε: το απαρτχάιντ δεν πέθανε ποτέ στη Νότια Αφρική. Ζει και βασιλεύει -απλώς αντί για ρατσιστικό, έγινε πλέον ταξικό. Μόνο το χρώμα άλλαξε σε αυτή τη χώρα του απροσμέτρητου πλούτου και των απέραντων αντιθέσεων, με τα σχεδόν 50 εκατομμύρια φτωχούς. Η βαριά σκιά του Μαντέλα και η ιστορία των ένδοξων αντιρατσιστικών αγώνων δεν αρκούν πια για να δικαιολογήσουν το τεράστιο χάσμα μεταξύ των εχόντων και των μη εχόντων, ανεξαρτήτως χρώματος.

Στη χώρα του χρυσού, το όνειρο του 1994 αποδείχθηκε κίβδηλο. Η διαφθορά έχει διαβρώσει τους πάντες και τα πάντα και όσοι τολμάνε να της εναντιωθούν τρέμουν για τη ζωή τους. Η ανεργία ξεπερνά επισήμως το 25%, ενώ το ένα τρίτο του πληθυσμού ζει χάρη σε βοηθήματα πρόνοιας. Οι παραγκουπόλεις –τα townships, σύγχρονες χωματερές ανθρώπων– επεκτείνονται αντί να αδειάζουν. Το AIDS, τα ναρκωτικά, η εγκληματικότητα, η διαφθορά και η αστυνομική βία θερίζουν τη νεολαία προτού καν ενηλικιωθεί. Οι ξενοφοβικές επιθέσεις αυξάνονται, καθώς οι ντόπιοι μαύροι επιτίθενται σε μαύρους μετανάστες από άλλες περιοχές της ηπείρου.

Οι λευκοί φυσικά εξακολουθούν να ελέγχουν την οικονομία μέσω των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων και να ζουν οχυρωμένοι σε πολυτελείς επαύλεις – «χρυσά κελιά», περιστοιχισμένοι από σωματοφύλακες: τώρα όμως κρύβονται πλέον πίσω από τους μαύρους πολιτικούς του Κογκρέσου και τη μαύρη αστυνομία. Το περσινό μακελειό των µεταλλωρύχων στο ορυχείο πλατίνας της πολυεθνικής εταιρείας Lonmin ήρθε να καταδείξει ότι ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει: αρκετοί έσπευσαν τότε να συγκρίνουν τη δολοφονία των 34 μεταλλωρύχων με παλαιότερες σφαγές του απαρτχάιντ, όπως εκείνες της Σάρπβιλ (1960) και του Σοβέτο (1976). Οι συγκρίσεις αυτές όμως παραγνωρίζουν μία βασική λεπτομέρεια: ενώ οι εργάτες που παίζουν καθημερινά τη ζωή τους κορόνα-γράμματα υπό άθλιες συνθήκες στα έγκατα της γης για ένα μεροκάματο πείνας παραμένουν μαύροι, οι αστυνομικοί που άνοιξαν πυρ πισώπλατα εναντίον τους δεν είναι πια λευκοί. Μαύροι αστυνομικοί άνοιξαν πυρ, κατ΄ εντολήν μαύρων πολιτικών, που υπερασπίζονται πλέον τα συμφέροντα (και) μαύρων εκατομμυριούχων.

Οπως αποκαλύφθηκε μετά τη σφαγή, οι τρεις υψηλότερα αμειβόμενοι executives της Lonmin -μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει ένας μαύρος πρώην επικεφαλής του συνδικάτου των μεταλλωρύχων, ο Σίριλ Ραμαφόσα- έβγαλαν περισσότερα χρήματα από τους 3.600 σκαφτιάδες του ορυχείου της Μαρικάνα.

Χρόνια τώρα το επίσημο συνδικαλιστικό τους όργανο, η Εθνική Ενωση Μεταλλωρύχων (NUM), που παραδοσιακά ελέγχεται από το κυβερνών Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο (ANC), υποσχόταν πως θα βελτιώσει τους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας τους.

Συνδικαλιστικά… στελέχη

Αντ΄ αυτού, οι μαύροι εργάτες των ορυχείων έβλεπαν τους συνδικαλιστικούς τους ηγέτες να μετατρέπονται οι ίδιοι σε μεγαλοστελέχη των εξορυκτικών επιχειρήσεων ή σε υπουργούς, ενώ εκείνοι εξακολουθούσαν να πεθαίνουν νέοι στα λαγούμια.

Στο παρελθόν, το καθεστώς απαρτχάιντ μεταχειριζόταν τους μαύρους σαν αντικείμενα. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα, αλλά με διαφορετική μορφή: μία γενιά έχει περάσει από τον «θρίαμβο» του Μαντέλα, αλλά για τους κατοίκους των γκέτο το μόνο που άλλαξε είναι το χρώμα των καταπιεστών τους…