ΟΥΚΡΑΝΙΑ Η προσπάθεια της αστυνομίας να εκκενώσει την πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου από τους διαμαρτυρόμενους και τις σκηνές τους απέτυχε κατόπιν της άρνησης του κόσμου να αποχωρήσει

Της Ελλης Πάνου

^[1]Με τη θερμοκρασία να έχει πέσει στους -13 βαθμούς στο Κίεβο, οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας κινήθηκαν τα μεσάνυχτα της Τρίτης κυκλωτικά γύρω από την «τεντούπολη» που έχουν στήσει οι χιλιάδες αντικυβερνητικοί διαδηλωτές στην πλατεία της Ανεξαρτησίας, έχοντας προφανώς εντολές να διαλύσουν τα οδοφράγματα, να «αδειάσουν» την πλατεία και να αποκαταστήσουν την τάξη στο υπό κατάληψη δημαρχείο, χωρίς όμως να ασκηθεί η βία των προηγούμενων ημερών.

Κοινωνική ανυπακοή

Αψιμαχίες έγιναν, ο κόσμος αρνήθηκε να υποχωρήσει και τελικά τα ξημερώματα έφυγαν οι αστυνομικοί άπρακτοι και οι διαδηλωτές αποκατέστησαν τις «ζημιές» τους. Ηταν μια μικρή νίκη για όλο αυτόν τον κόσμο που παραμένει περισσότερες από 10 ημέρες στους δρόμους· νίκη στην οποία συνεισέφερε η παρουσία στο Κίεβο της επικεφαλής της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής Κάθριν Αστον και της Αμερικανίδας υφυπουργού Εξωτερικών, Βικτόρια Νούλαντ.

Και οι δύο κατέβηκαν στην πλατεία, μίλησαν με τον κόσμο, η δε Νούλαντ μοίρασε… ψωμί μέσα στη νύχτα, και στους διαδηλωτές και στις δυνάμεις ασφαλείας, την ώρα που το «αφεντικό» της, ο υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι εξέφραζε την «αποστροφή» του για την «έλλειψη σεβασμού στα δημοκρατικά δικαιώματα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια», που έδειξε η κυβέρνηση του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς στέλνοντας ειδικές δυνάμεις και μπουλντόζες απέναντι σε άοπλους πολίτες.

Η αντιπαράθεση κράτησε μερικές ώρες. Με εμπροσθοφυλακή από την πλευρά των διαδηλωτών αστέρια της ουκρανικής ποπ, πολιτικούς και ιερείς, που εν μέσω του συνθήματος «Εγκληματία [Γιανουκόβιτς] σήκω φύγε» παρακαλούσαν τους αστυνομικούς να μη χυθεί αίμα. Ενώ η αντιπολίτευση εκμεταλλεύτηκε τη συγκυρία και κάλεσε τους οπαδούς της να κατέβουν μαζικά στους δρόμους για να προστατεύσουν την «πλατεία», προβλέποντας ότι έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την ανατροπή του προέδρου.

Η εκτίμηση του μπόξερ

Από την άλλη πλευρά, ο υπουργός Εσωτερικών έστειλε μεν τους ένστολους να διώξουν τον κόσμο, αλλά έκανε παράλληλα έκκληση για «ηρεμία», υποσχόμενος να μη διαλυθεί η συγκέντρωση διά της βίας.

Για τον διαφαινόμενο βασικό πολιτικό αντίπαλο του Γιανουκόβιτς, τον πρωταθλητή της πυγμαχίας, Βιτάλι Κλιτσκό, η απειλητική κίνηση να σταλούν οι διμοιρίες μέσα στη νύχτα «έκλεισε τον δρόμο του συμβιβασμού με την κυβέρνηση».

Η κρίση, που ξέσπασε μετά την απόφαση του Γιανουκόβιτς να μην υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης με την Ε.Ε., έχει επιτείνει τα προβλήματα σε μια χώρα που φλερτάρει με τη χρεοκοπία. Αν και οι Βρυξέλλες επιμένουν ότι έτσι θα γίνουν σοβαρές επενδύσεις στη χώρα, η αλήθεια είναι ότι κανείς στο Κίεβο δεν μπορεί να αγνοήσει τη βαριά σκιά της Μόσχας, δεδομένου ότι οι βιομηχανίες της Ουκρανίας εξαρτούν τη λειτουργία τους από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Σε ένα νέο ελιγμό χθες, ο πρωθυπουργός Νίκολα Αζάροφ διαμήνυσε στους Ευρωπαίους ότι εάν επιμένουν τόσο να υπογραφεί αυτή η συμφωνία μαζί τους, θα πρέπει να χορηγήσουν στο Κίεβο 20 δισ. ευρώ βοήθεια, υποσχόμενος κι αυτός με τη σειρά του να μη συζητήσει με τους Ρώσους, στην προγραμματισμένη συνάντησή τους στις 17 Δεκεμβρίου στη Μόσχα, το θέμα της περιφερειακής τελωνειακής ένωσης, για την οποία τόσο πολύ πιέζει το Κρεμλίνο. Δεν είναι σαφές πώς προέκυψε το κονδύλι των 20 δισ. ευρώ, αλλά πιθανότατα κάπου εκεί υπολογίζει η κυβέρνηση στο Κίεβο τις ζημιές που θα υποστεί εάν συμπαραταχθεί με την Ευρώπη -λόγω των αναμενόμενων αντιποίνων από τη Μόσχα- αλλά και τις οικονομικές επιπτώσεις από τις υποχρεωτικές μεταρρυθμίσεις που προβλέπει η συμφωνία με τις Βρυξέλλες.

Παρότι δεν τίθεται θέμα να εγκρίνουν οι Ευρωπαίοι ένα τέτοιο ποσό για την Ουκρανία -μέχρι στιγμής η προσφορά είναι μόνο 610 εκατομμύρια- έσπευσαν να αρχίσουν συνομιλίες με το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης, για να δουν τι μπορούν να κάνουν στην περίπτωση που το Κίεβο το αποφασίσει.

«Δεν πρόκειται για συντονισμένο πακέτο βοήθειας για να δελεαστεί η Ουκρανία και να απομακρυνθεί από τη Ρωσία» διευκρίνιζαν αξιωματούχοι στο Reuters, «αφού θα ήταν λάθος να το δούμε από αυτή τη γωνία. Απλώς διάφοροι θεσμοί λογαριάζουν τα ποσά και επεξεργάζονται επενδυτικά προγράμματα, εάν το Κίεβο αποφασίσει να υπογράψει».

Σε κάθε περίπτωση, με εξαίρεση το ΔΝΤ, όλοι οι υπόλοιποι… θεσμοί έχουν εδώ και χρόνια βάλει πόδι στην Ουκρανία με διάφορα προγράμματα δανειοδότησης και χρηματοδότησης υποδομών, όπως δρόμοι, σιδηροδρομικές γραμμές και έργα ηλεκτροδότησης.

Και στο βάθος χρεοκοπία

Εν τω μεταξύ, βέβαια, ο κίνδυνος της χρεοκοπίας παραμονεύει. Το νόμισμα της Ουκρανίας καταγράφει τη χαμηλότερη ισοτιμία της τελευταίας τετραετίας έναντι του δολαρίου και προβλέπεται να χάσει επιπλέον 9% το επόμενο εξάμηνο, και τα ασφάλιστρα κινδύνου των κρατικών ομολόγων έφτασαν πάλι στα ύψη, καθώς οι επενδυτές εκτιμούν ότι χωρίς διεθνή βοήθεια η Ουκρανία θα είναι σχεδόν αδύνατο να αποπληρώσει 7 δισ. χρέος σε δολάρια που λήγει το 2014.

Το ΔΝΤ έχει προσφερθεί να «βοηθήσει», αλλά υπό όρους. Για παράδειγμα, να επιτρέψει το Κίεβο την υποτίμηση του νομίσματός του και να καταργήσει την επιδότηση του φυσικού αερίου για τους καταναλωτές – δύο απαιτήσεις που η κυβέρνηση έχει ήδη απορρίψει.