Η Εύα Καραϊτίδου διάλεξε έναν μικρό χώρο 90 τ.μ. στη Διδότου. «Τα μεγάλα βιβλιοπωλεία δεν χρειάζονται στον τόπο μας», πιστεύει. Φιλοδοξεί να τον μετατρέψει σε στέκι των βιβλιόφιλων, αλλά και να αναδείξει, επιτέλους, την ιδιαιτερότητα των τίτλων και των σειρών που έχει βγάλει τα τελευταία… 128 χρόνια

Της Παρής Σπίνου

φωτ.: Μ. Βαλασόπουλος

^[1]Οταν πριν από λίγους μήνες έκλεισε το ιστορικό βιβλιοπωλείο της «Εστίας», έπειτα από 128 χρόνια λειτουργίας, σκόρπισε θλίψη στους φίλους του βιβλίου. Να όμως που η «Εστία» ετοιμάζει ένα χριστουγεννιάτικο δώρο στο πιστό κοινό της. Στο κέντρο της Αθήνας, στη συμβολή των οδών Διδότου 19 και Δελφών, ανοίγει σε λίγες ημέρες ένα βιβλιοπωλείο ειδικό, αποκλειστικά με τις εκδόσεις της. «Οσο λειτουργούσε η “Εστία” στη Σόλωνος δεν περνούσε από το μυαλό μου η σκέψη να ανοίξω βιβλιοπωλείο, γιατί θα ήταν κάτι ανταγωνιστικό», λέει η Εύα Καραϊτίδου, διευκρινίζοντας για ακόμα μια φορά πως πρόκειται για δύο διαφορετικές επιχειρήσεις, με διακριτή διοίκηση τα τελευταία χρόνια. «Το νέο βιβλιοπωλείο είναι συνέχεια του εκδοτικού οίκου. Το παράξενο είναι ότι η “Εστία” ξεκίνησε ανάποδα. Από βιβλιοπωλείο έγινε εκδοτικός οίκος, ενώ τώρα κάνουμε ένα βιβλιοπωλείο του εκδοτικού μας οίκου. Είναι ρίσκο και στοίχημα να αναδειχτεί η ιδιαιτερότητα των τίτλων μας, σε ένα χώρο που τους αξίζει».

Ο νέος χώρος της «Εστίας», τον οποίο επιμελήθηκε η αρχιτεκτόνισσα Κατερίνα Διακομίδου, είναι μικρός, λιτός, προσεγμένος, φιλικός. Ξύλινες ανοιχτόχρωμες βιβλιοθήκες κυριαρχούν στα 90 τ.μ., ενώ μια σκάλα οδηγεί σε φωτεινό πατάρι. Εκεί, ένα τραπεζάκι με καρέκλες περιμένουν τους βιβλιόφιλους που θέλουν να ξεφυλλίσουν τα βιβλία με την ησυχία τους. Στο ίδιο επίπεδο, σε γυάλινες κάθετες προθήκες θα προβάλλεται το αρχείο της «Νέας Εστίας», από τα μακροβιότερα λογοτεχνικά περιοδικά όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Εκδίδεται από το 1927 και συνεχίζει δυναμικά μέχρι σήμερα με νέο διευθυντή τον ιστορικό Νίκο Καραπιδάκη.

Βεβαίως είναι μεγάλη και σημαντική η παράδοση της «Εστίας» σε σειρές που αντέχουν στον χρόνο και διαρκώς εμπλουτίζονται: από τη Σειρά Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Σαραντόπουλος τη δεκαετία του ’50 παρουσιάζοντας τους πεζογράφους της γενιάς του ’30, τη Βυζαντινή Γραμματεία, τις σειρές δοκιμίων, ιστορίας, πολιτικής, φιλοσοφίας κ.λπ. Στο νέο βιβλιοπωλείο μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει την εκδοτική της πορεία, αλλά και τη σύγχρονη παραγωγή. «Είναι χαρά για έναν εκδότη να ανοίγει τον κατάλογό του και να βλέπει ότι ο κάθε τίτλος παίρνει τη θέση του στις προθήκες του βιβλιοπωλείου. Δεν θεωρώ ότι κάποιος τίτλος έχει μικρότερη αξία και πιστεύω ότι ο χώρος είναι ιδανικός για να τους αναδείξει», συνεχίζει η Ε. Καραϊτίδου.

Δεν επέλεξε τυχαία τη Διδότου. Πάντα της άρεσε αυτή η ιδιαίτερη περιοχή μεταξύ Εξαρχείων και Κολωνακίου. «Ο Διδότος ήταν φημισμένος ελληνιστής και φιλέλληνας. Είναι ένας δρόμος με βιβλιοπωλεία, εκδότες κάθε τύπου, καλλιτεχνικούς βιβλιοδέτες. Επίσης εδώ κοντά βρίσκεται το Γαλλικό Ινστιτούτο, με το οποίο έχουμε στενούς δεσμούς. Η πολυκατοικία που φιλοξενεί το βιβλιοπωλείο, έγινε με σχέδια του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Πατσούρη, γιου της Γαλάτειας Σαράντη. Στο ίδιο σημείο βρισκόταν η κατοικία του προπάππου μου, ενώ στον δρόμο φυτεύτηκαν οι πρώτες ακακίες το 1907, που βλέπουμε ακόμα και σήμερα».

Οι φίλοι της «Εστίας» περιμένουν πώς και πώς να διαβούν την πόρτα του νέου βιβλιοπωλείου. Και δεν είναι οι μόνοι. Οπως μας λέει ο υπεύθυνος του βιβλιοπωλείου Πολύκαρπος Νικολόπουλος, πριν από λίγες ημέρες ο ταξιτζής που τον μετέφερε στη Διδότου, άνεργος μαθηματικός, ήταν ενημερωμένος για το νέο εγχείρημα. «Εχουμε πιστούς βιβλιόφιλους σε βάθος χρόνου, όπως και συνεργάτες», επισημαίνει. «Κρατάμε τον πήχη ψηλά και συνεχίζουμε. Στον χώρο θα φιλοξενούνται μικρές εκδηλώσεις, κυρίως συζητήσεις με συγγραφείς, ενώ σύντομα θα λειτουργήσει και ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο, αποκλειστικά με τις εκδόσεις της “Εστίας”. Θέλουμε το βιβλιοπωλείο να γίνει πόλος έλξης, ένα στέκι για ωραίες συζητήσεις γύρω από ωραία βιβλία».

Η Εύα Καραϊτίδου βλέπει τα βιβλία σαν ναό και θαυμάζει τον ρόλο του βιβλιοπώλη. «Η “Εστία” ως βιβλιοπωλείο και εκδοτικός οίκος τιμούσε πάντα το όνομά της, ήταν δηλαδή “εστία” φιλόξενη. Ανάμεσα στους εργαζόμενους και τους πελάτες υπήρχε μια σχέση ανθρώπινη, κι αυτό θα συνεχιστεί», τονίζει. «Είμαστε των μικρών μεγεθών. Ποτέ δεν εκδώσαμε πάρα πολλά βιβλία, ακόμα και σε εποχές που υπήρχε οικονομική δυνατότητα. Το πρώτο βιβλιοπωλείο στη Σταδίου ήταν μικρότερο από της Σόλωνος. Ποιος δεν θυμάται και το γραφείο της Μάνιας Καραϊτίδου, που θύμιζε το ανέκδοτο “πόσοι ελέφαντες χωρούν σε ένα Φολκσβάγκεν;”. Και δεν είμαστε υπέρ του συνδυασμού βιβλιοπωλείο-καφενείο. Ο παλιός καλός μας βιβλιοπώλης Νίκος Παντελάκης πάντα μου έλεγε: “Μην ακούσω ότι άνοιξες καφενείο, η “Εστία” ήταν πάντα βιβλιοπωλείο». Με αυτή την παράδοση μεγαλώσαμε και δεν θέλουμε να την αλλάξουμε».

Δεν μπορεί να προβλέψει εάν το μέλλον ανήκει στα μικρά βιβλιοπωλεία, που τελευταία ανοίγουν στο κέντρο και σε συνοικίες της Αθήνας από ανθρώπους με πείρα. «Οι μεγάλες αλυσίδες κατέρρευσαν στην Ελλάδα, ενώ στις μέρες μας λογικό είναι να ανοίγουν μικρά βιβλιοπωλεία. Πρόκειται για φαινόμενο της κρίσης, κανείς δεν διακινδυνεύει για κάτι μεγάλο. Κατά τη γνώμη μου τα μεγάλα γενικά βιβλιοπωλεία δεν χρειάζονται στον τόπο μας. Η Αθήνα έχει 4 εκατομμύρια. Αλλά πόσοι διαβάζουν; Οι 2.000;».

Η «Εστία», πάντα με τον δικό της τρόπο, αντιμετώπιζε τις κρίσεις και τις προκλήσεις και, όπως φαίνεται, τα μαθήματα ζωής τόσων γενεών δεν πήγαν χαμένα. «Ο Σαραντόπουλος, γαμπρός του Κολλάρου, μπήκε στο βιβλιοπωλείο όχι επειδή ήταν συγγενής, αλλά επειδή βρέθηκε άνεργος. Αξιωματικός του στρατού, πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους κι όταν γύρισε από τη Μικρά Ασία συμμετείχε σε πραξικόπημα και τον απέταξαν. Ετσι, ένας αξιωματικός καριέρας, μορφωμένος, εγκαινίασε τη δεκαετία του ’50 τη σειρά της λογοτεχνίας, αρχίζοντας με Βενέζη», λέει η Ε. Καραϊτίδου. Οπως φαίνεται, η απαισιοδοξία δεν ταιριάζει και στους υπαλλήλους του ιστορικού βιβλιοπωλείου της «Εστίας», που όταν έκλεισε άφησε χρέη στην αγορά και αρκετούς ανέργους. Τρεις από αυτούς, μαθαίνουμε, θα ανοίξουν επίσης τα δικά τους, μικρά βιβλιοπωλεία. Πολύ σύντομα η Μαρία Παπαγεωργίου εγκαινιάζει το «επί λέξει» στην Ακαδημίας, ενώ αναμένουμε τα άλλα με ανυπομονησία.

[email protected]