Ο ίδιος ως άνθρωπος, οι σχέσεις του με τις γυναίκες, η μεγάλη φιλία του με τον Πρίμο Λέβι, καθώς και κάθε έργο του ξεχωριστά παρουσιάζονται σε ένα βιβλίο γεμάτο θαυμασμό, αλλά χωρίς αγιοποιητική διάθεση

^[1]

Στο γραφείο του στο Μανχάταν στα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ

Αν και έγινε συγγραφέας επειδή θαύμαζε τους μεγάλους συγγραφείς ως «αγίους της φαντασίας» και ήθελε να γίνει κι αυτός «άγιος», αποφάσισε τον Οκτώβριο του 2012 να σταματήσει το γράψιμο: «Θα είμαι καλά χωρίς να γράφω. Ισως ακόμα πιο ευτυχής. Για να είμαι ειλικρινής, είμαι ήδη πιο ευτυχής» δήλωνε στη γαλλική εφημερίδα «Le Monde» πριν από λίγους μήνες ο Φίλιπ Ροθ. Πρόκειται για τον τελευταίο από τους μεγάλους Αμερικανούς μυθιστοριογράφους, γράφει ο Ιαν Τόμσον σε άρθρο του στους «Financial Times» για την τελευταία βιογραφία του Ροθ, «Roth Unbound: a Writer and his Books» από την Κλόντια Ροθ Πιερπόντ.

Σε αυτήν περιέχεται περίληψη των έργων του, αλλά και πολλά νέα στοιχεία για τη ζωή του. Εξάλλου, μετά την αποχώρηση του διάσημου και βραβευμένου με Πούλιτζερ συγγραφέα από την ενεργό δράση, πολλοί άρχισαν να ασχολούνται με κρυφές πτυχές της ζωής του. Γυρίστηκε και το πρώτο ντοκιμαντέρ για τον ίδιο: «American Masters Presents Philip Roth: Unmasked», που προβλήθηκε στο WNET τον Μάρτιο του 2013.

Ο Φίλιπ Ροθ γεννήθηκε το 1933 στο Νιου Τζέρσι και μεγάλωσε σύμφωνα με τις εβραϊκές παραδόσεις, γεγονός που τον επηρέασε και ως συγγραφέα: στο «Θέατρο του Σάμπαθ», το προκλητικό αυτό μυθιστόρημα που του χάρισε το National Book Award των ΗΠΑ το 1995 και κυκλοφόρησε τελευταία από τις εκδόσεις «Πόλις», μιλάει για τα πογκρόμ των Εβραίων στη Ρωσία του 19ου αιώνα.

Στο «Roth Unbound» –ένα υβρίδιο μεταξύ βιογραφίας και κριτικής, σύμφωνα με τον Τόμσον– η Πιερπόντ, με εκτίμηση και σεβασμό, όχι όμως και λατρεία, σχολιάζει και παραθέτει στοιχεία που αναδεικνύουν την αντιφατικότητα της ζωής του: σχολιάζει από την αδέξια σχέση του με την εβραϊκή κοινότητα της Αμερικής μέχρι τις κατηγορίες που έχει δεχτεί για σεξισμό, μισογυνισμό ακόμη και για… κακή αισθητική στα 50 χρόνια της καριέρας του.

Ωστόσο, η Πιερπόντ τον χαρακτηρίζει «πυγμάχο της ηθικής», αν και πιστεύει πως υπήρξε από τις πλέον αμφιλεγόμενες περσόνες του Λόγου, και καθώς λέει, από κοντά ο Ροθ είναι ο πιο πλακατζής που έχει γνωρίσει ποτέ της. Γνωρίστηκαν σε ένα τζαζ κλαμπ του Μανχάταν, το 2002, και έγιναν φίλοι. Στο βιβλίο της φανερώνεται έκδηλα η εκτίμησή της στο πρόσωπό του. Μιλάει για τους γάμους του αλλά και για τις σπουδαίες φιλίες του, υποστηρίζοντάς τον, χωρίς όμως να γίνεται λατρευτική.

Ο Ροθ παντρεύτηκε δύο φορές, αλλά χωρίς να κάνει παιδιά. Η δεύτερη γυναίκα του, η Αγγλίδα ηθοποιός Κλερ Μπλουμ, με την οποία χώρισαν το 1994 ύστερα από 17 χρόνια σχέσης, εξέδωσε δύο χρόνια μετά αυτοβιογραφία με τίτλο «Leaving a Doll’s House», όπου περιγράφει λεπτομέρειες του γάμου της, μιλώντας με τα χειρότερα λόγια. Γι' αυτήν ήταν άκαρδος, αδίστακτος, εγωιστής, άπιστος και εκμεταλλευτής. Ο Ροθ εξεπλάγη όταν τα διάβασε όλα αυτά, γράφει η Πιερπόντ, και όπως ήταν φυσικό τα μίντια στράφηκαν περισσότερο σ' αυτό παρά στο έργο του.

^[2]Στο βιβλίο-βιογραφία του γίνεται αναφορά και για τη βαθιά φιλία του με τον Πρίμο Λέβι. Τον συνάντησε την άνοιξη του 1986, δηλαδή ένα χρόνο πριν από τον θάνατό του. Αμέσως ταίριαξαν. Ο Ροθ τής εξομολογήθηκε τα λόγια που του είπε ο Λέβι: «Ξέρεις, όλη αυτή η καταξίωση ήρθε πολύ αργά στη ζωή μου». Η αυτοκτονία του, λίγους μήνες μετά, τον σόκαρε: «Είχαν συνδεθεί βαθιά» γράφει η Πιερπόντ, «παρ' όλο που είχε και άλλους φίλους στην Ευρώπη, όπως τον Μίλαν Κούντερα και τον Ιβάν Κλίμα».

Η βιογραφία αυτή συμπληρώνει το έργο τού Ροθ, που, όπως όλα δείχνουν, έχει σταματήσει, καθώς «δεν έχει πια τη δύναμη να εφευρίσκει ιστορίες από το μηδέν. Προτιμά να διαβάζει βιβλία, παρά να τα γράφει», όπως έχει πει ο ίδιος. «Στα 80 του, μήπως θα πρέπει η Σουηδική Ακαδημία των Νόμπελ να αναγνωρίσει την ιδιαίτερη ευφυΐα του;» αναρωτιέται ο Τόμσον και κλείνει το μάτι στα Νόμπελ, κλείνοντας και το άρθρο του για το εν λόγω βιβλίο.

Νόρα Ράλλη