Του Παν. Καρακατσούλη*

Οι προοπτικές επιβίωσης της γεωργίας μας ήταν δύσκολες, σήμερα όμως είναι εξαιρετικά δυσοίωνες, γιατί οι συνθήκες ανταγωνισμού, με τα σύγχρονα μέσα μεταφοράς, το φτηνό εργατικό κόστος στις τρίτες χώρες που παράγουν τα ίδια προϊόντα, η μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών, ο υψηλότοκος δανεισμός σε σχέση με άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε., το υψηλό κόστος της ενέργειας, οι υψηλές προδιαγραφές ποιότητας αλλά και ο εθισμός των αγροτών μας στις επιδοτήσεις καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων μας.

Η χρονική περίοδος 1985-1990 ήταν εκείνη που η ΕΟΚ (τότε) χτύπησε το καμπανάκι στις χώρες του Νότου, χρηματοδοτώντας πιλοτικά προγράμματα αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών με στόχο τη δημιουργία βιώσιμων γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Δυστυχώς η χώρα μας αποδείχθηκε ανίκανη να αξιοποιήσει την ευκαιρία κι έχασε το τρένο…

Σήμερα η ΚΑΠ επιβάλλει πολλούς κανονισμούς συμμόρφωσης, περιορίζει ή καταργεί, σταδιακά, τις επιδοτήσεις, ενώ ο μικρός κλήρος και το υψηλό κόστος των σπόρων, των λιπασμάτων, των φυτοφαρμάκων, της εργασίας, των καυσίμων και της διακίνησης των αγροτικών μας προϊόντων συνιστούν δυσμενείς παραμέτρους ανάπτυξης ανταγωνιστικής γεωργίας σε μεγάλη κλίμακα. Τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα αν σ' αυτά προστεθούν η προχωρημένη μέση ηλικία των αγροτών μας και η μείωση του γεωργικού τους εισοδήματος, λόγω των χαμηλών τιμών που παίρνουν στο χωράφι.

Παρ' όλες όμως τις αδυναμίες που παρουσιάζει η ελληνική γεωργία, οι σημερινές οικονομικές συνθήκες φέρνουν πιο κοντά το φάσμα της έλλειψης βασικών γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων και, πριν είναι αργά, πρέπει όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας, κυβέρνηση και αντιπολίτευση, να εγκύψουν στο πρόβλημα, κατ' άμεση προτεραιότητα, και με υπευθυνότητα να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη διασφάλιση της διατροφής του ελληνικού λαού κατά τα προσεχή χρόνια.

Το ψωμί, το λάδι, το γάλα, το τυρί, το αυγό, η πατάτα, η ζάχαρη (κλείσαμε τα εργοστάσια… εισάγοντάς την, σύμφωνα με δημοσιεύματα, από τη Γερμανία!) και το λιγοστό κρέας (γιατί θα καταστεί είδος πολυτελείας…) πρέπει άμεσα να μελετηθούν και να καταρτιστεί πρόγραμμα εκτάκτου ανάγκης για την αντιμετώπιση της ενδεχόμενης (;) έλλειψής τους. Είθε οι εκτιμήσεις αυτές να διαψευσθούν από την εξέλιξη των πραγμάτων αλλά, δυστυχώς, οι συνέπειες της πτώχευσης δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας, όταν πρόσφατα, στην Αργεντινή, σ' αυτόν τον γίγαντα παραγωγής γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων, ο λαός πείνασε και βγήκε με τις άδειες κατσαρόλες στους δρόμους…

Ετσι λοιπόν, αβίαστα προκύπτει ότι, βραχυπρόθεσμα, αδήριτη είναι η ανάγκη άμεσης μελέτης του προβλήματος με γνώμονα την παροιμία «των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν…». Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως εγκατάλειψη του στόχου ανάπτυξης μιας αειφόρου, εύρωστης και ανταγωνιστικής γεωργίας, με βάση μια συνεπή μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη αγροτική πολιτική, με την παραγωγή προϊόντων ευρείας ζήτησης (ΠΟΠ), την αξιοποίηση των ήπιων μορφών ενέργειας, την προστασία των φυσικών πόρων, του φυσικού περιβάλλοντος και της ισορροπίας, των οικοσυστημάτων, την ορθολογική χρήση του νερού και της γης, με την παράλληλη ανάπτυξη μεταποιητικών βιοτεχνιών και εταιρειών εμπορίας των γεωργικών μας προϊόντων, την ανάπτυξη της οικοτεχνίας καιι του αγροτουρισμού, την προστασία των δασών και των βοσκοτόπων και εν γένει τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του αγρότη, όπως οι σύγχρονες συνθήκες το απαιτούν, με ταυτόχρονη διασφάλιση σταθερού γεωργικού εισοδήματος που θα αποτελεί κίνητρο παραμονής και προσέλκυσης νέων στον αγροτικό τομέα.

Ηδη περί τις 40.000 νέοι άνθρωποι επέστρεψαν στην επαρχία και οι περισσότεροι αναπτύσσουν γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες, κατά τρόπο τυχαίο και αναποτελεσματικό, κατά κανόνα, αφού δυστυχώς δεν υπάρχει υπεύθυνη καθοδήγηση από την υπολειτουργούσα και αδρανούσα κεντρική αγροτική διοίκηση.

Η αδράνεια, η ανικανότητα και η έλλειψη πολιτικής ηγεσίας μάς οδήγησαν στην «άρπα κόλλα» ή «εική και ως έτυχεν» άσκηση αγροτικής πολιτικής.

Αυτό σημαίνει στέρηση εμπειρίας στη διαδικασία παραγωγής και έλλειψη συστήματος μεθοδευμένων και υπεύθυνα καθοδηγούμενων καλλιεργειών που τόσο έχει ανάγκη η ελληνική γεωργία. Αν τότε (1985) το υπουργείο έπαιρνε στα σοβαρά το πρόγραμμα, σήμερα θα είχαμε 20 ετών εμπειρία εφαρμογής πιλοτικών προγραμμάτων αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών. Δυστυχώς, κάποιοι μιλούσαν εις ώτα μη ακουόντων.

Η διάθεση με συμβολικό ενοίκιο δημόσιων αγροτεμάχιων σε αγρότες είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Θα πρότεινα όμως στον κ. υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να επεκτείνει το μέτρο αυτό προς κάθε νέο μέχρι και 45 ετών που θέλει να αναπτύξει γεωργοκτηνοτροφική δραστηριότητα, να οργανωθούν ταχύρρυθμα σεμινάρια παροχής εκλαϊκευμένης γνώσης στους τομείς νέων καλλιεργειών με προοπτικές εξαγωγών και, παρά τις όποιες οικονομικές αντιξοότητες που διέρχεται η χώρα, να ενισχυθούν οικονομικά για να μπουν οι νέοι αγρότες, το γρηγορότερο, στη διαδικασία της παραγωγής. Μια τέτοια πολιτική θα παροτρύνει και άλλους να εγκατασταθούν στην ύπαιθρο και μπορεί να γίνει μια, έστω και μικρή, αποσυμφόρηση της ανεργίας. Αν αφεθούν στην τύχη τους υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να διαψευσθούν οι προσδοκίες τους και να απογοητευτούν.

Τώρα, θα μας πει ο κ. υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, και πού θα βρω τα λεφτά; Θα του πούμε να εισηγηθεί στον κ. πρωθυπουργό να μειώσει το υπουργικό συμβούλιο σε 25 αντί των 42, υπουργοί και βουλευτές όταν μεταβαίνουν στο εξωτερικό να ταξιδεύουν Β θέση και όσα δεν ξοδεύουν να τα επιστρέφουν στο Δημόσιο (όπως έκανε ο αείμνηστος Γ. Ράλλης, είτε ως πρωθυπουργός είτε ως υπουργός), να σταματήσουν οι πολυπληθείς αποστολές (σύμβουλοι και δημοσιογράφοι), όπου οι περισσότεροι κάνουν τουρισμό εις βάρος του δημόσιου ταμείου, οι ίδιοι να μειώσουν τις αμοιβές τους και να δείξουν ότι κατανοούν την οικτρή κατάσταση της οικονομίας μας, να σταματήσουν, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, τις χρηματοδοτήσεις όλων των ΜΚΟ (Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων), να επιβάλουν ειδικό φόρο σε μεγαλοκτηματίες αγρότες, να διαθέσουν γι' αυτόν τον σκοπό όσα χρήματα εξοικονομηθούν από χιλιάδες, ίσως, παράνομους συνταξιούχους του ΟΓΑ (να καταρτιστεί επιτέλους το Μητρώο των πραγματικών αγροτών και να κοπούν οι συντάξεις όλων των άλλων μη αγροτών κατά κύριο επάγγελμα καθώς και όσων μεγαλοαγροτών το εισόδημα υπερβαίνει κάποιο πλαφόν) και άλλα πολλά (κλεμμένα, φοροδιαφυγή, μεγαλοοφειλέτες του Δημοσίου, σπατάλες…).

* Ομότιμος καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών