Του Δημήτρη Δόλλη*

Η Ελλάδα συνδέεται με την κοινοτική Ευρώπη από την υπογραφή της πρώτης συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΟΚ το 1961. Η δικτατορία ανέστειλε τις διαδικασίες για επτά χρόνια και το 1974 η αίτηση για την ένταξη ανανεώθηκε.

Το σύνθημα του αείμνηστου Κωνσταντίνου Καραμανλή «ανήκομεν εις την Δύσιν» υπέστη σκληρή κριτική. Ασχέτως όμως αυτής της κριτικής, η ΕΟΚ αποτελούσε μια χρυσή τομή μεταξύ της φιλοαμερικανικής Δεξιάς και της φιλοσοβιετικής Αριστεράς.

Είμαστε ομολογουμένως μια χώρα-σταυροδρόμι μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής. Επομένως η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν ένα απολύτως φυσικό βήμα. Αναμφισβήτητα η οικονομική βοήθεια της Ευρώπης προς τη χώρα μας ήταν πολύ μεγάλη. Με πολύ δημόσιο χρήμα και ελάχιστες μεταρρυθμίσεις προχωρήσαμε προς την ένταξη της χώρας μας στην ΟΝΕ.

Ομως το 2008 ξέσπασε η αμερικανική οικονομική κρίση, δεκάδες τράπεζες χρεοκόπησαν και πάνω από ένα εκατομμύριο Αμερικανοί πολίτες έχασαν τα σπίτια τους. Το πουλόβερ του αμερικανικού ονείρου άρχισε να ξεχειλώνει.

Η επέκταση της κρίσης στην Ευρώπη είχε πρώτο θύμα την αγγλική τράπεζα Northern Rock, ενώ η αμερικανική κυβέρνηση παρενέβη για τη διάσωση της Fannie May και της Freddy Mac, σώζοντας έτσι εκατομμύρια δανείων πρώτης κατοικίας, αλλά άφησε τη Lehman Brothers να πτωχεύσει. Αποτέλεσμα; Πανικός και πάγωμα της διατραπεζικής αγοράς.

Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι το 2001 το παγκόσμιο εισόδημα ήταν 49 τρισ. και τα παράγωγα 85 τρισ. δολάρια. Το 2007 το παγκόσμιο εισόδημα αγγίζει τα 85 τρισ. και τα παράγωγα τα 670 τρισ. δολάρια. Την ίδια εξαετία, ενώ τα εισοδήματα στην Αμερική δεν αλλάζουν, οι τιμές των ακινήτων αυξάνονται 125%. Μια φούσκα που φυσικά έσκασε.

Για να καλυφθεί το μεγάλο πρόβλημα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, τα κράτη έκαναν πολιτικές παρεμβάσεις και χρησιμοποίησαν το χρήμα του φορολογούμενου πολίτη. Η κρίση άρχισε να αποκτά χαρακτηριστικά τύπου κραχ του 1929.

Το 2009 η ύφεση μεγάλωσε στην Ευρώπη και δημιουργήθηκε κρίση δημόσιου χρέους στην ευρωζώνη. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μείωσε τα επιτόκια στο ιστορικό 1% και η ευρωπαϊκή οικονομία συρρικνώθηκε περίπου στο 4%. Ολοι αρχίζουν να δανείζονται ακριβά. Χώρες σαν την Ελλάδα, με μεγάλα ελλείμματα και με αύξηση του κόστους του δανεισμού, βρέθηκαν κοντά στην καταστροφή.

Οι χρηματοπιστωτικές εταιρείες, οι οποίες σώθηκαν με χρήματα των φορολογουμένων, επιτέθηκαν εναντίον των κρατών που τις διέσωσαν αυξάνοντας το κόστος δανεισμού σε απαγορευτικά επίπεδα. Ξεκίνησε μια διαδικασία χορήγησης δανείων, μια διαδικασία που οδηγεί ελλειμματικά κράτη, όπως η χώρα μας, στην ύφεση και την προώθηση των μνημονίων.

Η ευρωπαϊκή κρίση δεν είναι μόνο τραπεζική και δεν ήρθε απλώς ως αποτέλεσμα της αμερικανικής τραπεζικής κρίσης του 2008. Είναι το αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Μεταξύ αυτών ήταν η διεθνής φούσκα που έσκασε πρώτα στις ΗΠΑ, η παραγωγική κρίση της Ευρώπης και γενικότερα της Δύσης, αλλά και η Συνθήκη του Μάαστριχτ που είχε προκαθορίσει την πορεία της Ευρώπης με το τραπεζικό σύστημα ωφελημένο από τον τρόπο διαμόρφωσης της ΟΝΕ και του ευρώ σε βάρος των παραγωγικών διαδικασιών. Σε όλα αυτά πρέπει να συνυπολογιστεί η εμμονή της Γερμανίας να κερδίσει δυσανάλογα σε βάρος όλων των άλλων.

Συμπέρασμα: H Ελλάδα καλείται να αντιπαρέλθει δύο εμπόδια: το εμπόδιο της ίδιας της κατάστασης μέσα στο ευρώ, η οποία δεν δίνει περιθώρια ρευστότητας, και το μεγαλύτερο εμπόδιο της παραγωγικής διαδικασίας, δηλαδή της ανασύνταξης των παραγωγικών δυνάμεων μακριά από τον κρατικοδίαιτο εναγκαλισμό και τα πελατειακά συστήματα που οδήγησαν στη διαφθορά.

Και τα δύο πρέπει να αντιμετωπιστούν ταυτόχρονα, γιατί αντανακλούν τις δύο βασικές αιτίες της ευρωπαϊκής κρίσης.

Η ευρωπαϊκή οικονομία με τις γερμανικές συνταγές δεν δίνει περιθώρια ανάκαμψης.

Χρειάζονται πολιτικές αποφάσεις που θα αλλάξουν την παραγωγική και οικονομική διαδικασία. Η μείωση των φόρων είναι ένα πρώτο βήμα καθώς και η αύξηση του αριθμού των δράσεων προς την Εφορία, τα Ταμεία και τις τράπεζες. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι, μετά την καταστροφή και τα μαθήματα που υποτίθεται ότι έχουμε πάρει, να αντιμετωπίσουμε τη νέα κατάσταση που θα αρχίσει να διαμορφώνεται στην Ευρώπη. Το τραπεζικό σύστημα είναι το πεδίο της τελικής αντιπαράθεσης. Εκεί θα κριθεί και η αντοχή του ευρώ.

Κλείνοντας θέλω να επικαλεστώ το πικρό και εύστοχο χιούμορ του Γούντι Αλεν: «Είδα το μέλλον. Είναι όπως το παρόν, μόνο που κρατάει περισσότερο».

…………………………………………………………

* Πρώην υφυπουργός Εξωτερικών