Απολαμβάναμε το καφεδάκι μας στη Σάλα τα απογεύματα. Με θέα την Παναγία την Απεραθίτισσα, τον μύλο του Φρατζέσκου και το Πέρα Χωριό. Στις οκτώ με παρέσυρε μέσα, στο πρώτο τραπεζάκι, για να δούμε το δελτίο ειδήσεων. Ηταν στιγμές τελετουργίας για κείνον. Τις ζούσε έντονα. Ρουφούσε άπληστα ρεπορτάζ και αναλύσεις, τα σχολίαζε μεγαλοφώνως και τα τελευταία χρόνια ξεχείλιζε από οργή και αγανάκτηση. Πολιτικοποιημένος ίσαμε το μεδούλι. Συνταξιούχος στρατιωτικός ερωτοτροπών με το ΚΚΕ. «Μας οδηγούνε στην άβυσσο ξαδερφάκι, τι έχεις να πεις;» επαναλάμβανε. Τι μπορώ να πω στο άκουσμα του τραγικού νέου; Κατηφής και δακρυσμένος ο αττικός ουρανός αποχαιρετά σήμερα τον ηρωικό ίλαρχο του αντιδικτατορικού αγώνα Μιχάλη Βαρδάνη. Και μαζί του ολόκληρο τ' Απεράθου, οι σύντροφοί του στην αντίσταση, η δημοκρατική Ελλάδα. Γιατί το «ξαδερφάκι» μου ο Στρατηγός ήταν φτιαγμένο από σκληρό μέταλλο· από σμυρίγλι. Βασανίστηκε με πρωτοφανή βαρβαρότητα στα μπουντρούμια του ΕΑΤ-ΕΣΑ χωρίς να λυγίσει.

Αντικρίζει τον ήλιο το 1936 στην Απείρανθο. Φοιτά στο Γυμνάσιο Νάξου και στα 1958 παίρνει το πτυχίο της Σχολής Ευελπίδων. Υπηρετεί σε ακριτικές μονάδες και από το 1964 στην Κύπρο ως εθελοντής. Μετατίθεται στην Αλεξανδρούπολη από την τρίτη κυβέρνηση των αποστατών. Συνοδεία ενόπλων οδηγείται τον Δεκέμβριο του 1966 στο στρατοδικείο για να καταθέσει εναντίον των 28 δημοκρατικών αξιωματικών του ΑΣΠΙΔΑ. Εχει το σθένος να μετατραπεί από μάρτυρας κατηγορίας σε υπερασπιστή τους και μπαίνει έκτοτε στο στόχαστρο των χουντικών που προετοιμάζουν το πραξικόπημα. Η 21η Απριλίου 1967 τον βρίσκει ίλαρχο στον Πολύγυρο Χαλκιδικής χωρίς ανάθεση καθηκόντων λόγω φρονημάτων. Τον Οκτώβριο του 1967 αποστρατεύεται ως «επικίνδυνος συνωμότης». Συμμετέχει στις ομάδες «Ελεύθεροι Ελληνες» του συνταγματάρχη Δημήτρη Οπρόπουλου και «Αντίσταση-Απελευθέρωση-Ανεξαρτησία» (ΑΑΑ) του αντισμήναρχου Τάσου Μήνη μαζί με τους Σπύρο Μουστακλή και Γιάννη Αλευρά. Συλλαμβάνεται τον Απρίλιο του ’72 και βασανίζεται φρικτά. Τον Σεπτέμβριο οδηγείται ξανά στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και δέχεται τις «περιποιήσεις» της χούντας επί έξι μήνες χωρίς να μιλήσει. Μυείται από τον Μουστακλή στο κίνημα του ναυτικού. Ξαναπιάνεται την 1η Ιουνίου 1973. Νέος κύκλος βασανιστηρίων αρχίζει.

Αποφυλακίζεται τον Αύγουστο με τη γενική αμνηστία. Συνεχίζει τις σπουδές του στη Νομική και ασκεί τη δικηγορία. Συγκαταλέγεται στις 149 προσωπικότητες που καλεί προσωπικά ο Ανδρέας Παπανδρέου να υπογράψουν την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ. Μολαταύτα δεν συμβιβάζεται ποτέ με την εξουσία. Συγκλονίζει η κατάθεσή του στη δίκη των βασανιστών. Επιστρέφει στο στράτευμα το 1976 και συνταξιοδοτείται το 1990. Χρηματίζει για πολλά χρόνια πρόεδρος του «Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών». Δίνει τη στερνή, σύντομη μάχη στο ΝΙΜΤΣ παίρνοντας κουράγιο απ' τα λόγια του συναγωνιστή του Αντώνη Κακαρά: Αγαντάρεις ίλαρχε, αγωνίζεσαι…/ κάνεις άσεμνες χειρονομίες στο χάρο/ στα κάθε είδους λαμόγια όλων των εξουσιών…/ συνέχισε φίλε, άντε και μια ζεμπεκιά της Γερακίνας γιε/ σου χτυπάνε παλαμάκια ο Μήνης, ο Μουστακλής, ο Οπρόπουλος. Ελαφρύ το χώμα, Στρατηγέ.

Μετέωρος [email protected]