Στην ευρωπαϊκή ατζέντα για την ανάπτυξη, κορυφαία προτεραιότητα αποτελεί το ζήτημα της βιομηχανικής πολιτικής μέχρι το 2020. Τον επόμενο μήνα οι ευρωπαϊκές ηγεσίες σχεδιάζουν να αφιερώσουν τη σύνοδο κορυφής στη βιομηχανική πολιτική.

 

«Δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις, η ΒΙΟΛΕΞ με τα γνωστά σήμερα ξυραφάκια Bic και το κονιάκ Μεταξά, δείχνουν τον δρόμο

 

→Η Ελλάδα να γίνει «αγνώριστος» ξανά στην ατζέντα των επιχειρήσεων

 

«Σημαντικό ρόλο στη βιομηχανία του μέλλοντος στη χώρα μας αναμένεται να διαδραματίσουν καινοτόμα προϊόντα και η έρευνα

 

Της Αλεξάνδρας Λεφοπούλου

 

Το 2013 ήταν για τις ελληνικές επιχειρήσεις χρονιά κάμψης, ακόμη και γι' αυτές που καινοτομούν. Ανησυχητικά χαμηλή ήταν και η συμμετοχή των ελληνικών επιχειρήσεων σε ευρωπαϊκά, ερευνητικά, ιδιωτικά ή συνεργατικά έργα. Κι όμως, έρευνες και ειδικοί υποστηρίζουν με πάθος πως οι ελληνικές επιχειρήσεις που διακρίνονται στην καινοτομία έχουν μέλλον.

 

Η ιστορία της καινοτομίας στην ελληνική βιομηχανία δεν είναι καινούργια υπόθεση. Από τη γέννησή της στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν εκατό νέα ατμοκίνητα εργοστάσια ιδρύονται με κύριο προσανατολισμό στην εγχώρια αγορά, η βιομηχανία στη χώρα μας προσπάθησε να ακολουθήσει τις τάσεις της εποχής επενδύοντας σε εξοπλισμό και αναζητώντας νέα προϊόντα.

 

Οπως είναι φυσικό, από τότε μέχρι σήμερα ακολουθεί τις διακυμάνσεις της οικονομίας ή των γενικότερων εθνικών πολιτικών. Ετσι, για παράδειγμα, κρίσεις όπως αυτή της διετίας 1884-1885 που επιδρά στον εμποροβιομηχανικό κόσμο ή η περίφημη φάση της οξύτατης δημοσιονομικής κρίσης στο τέλος του 19ου αιώνα με το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» (1893) επιδρούν όχι μόνο αρνητικά αλλά και ανοίγοντας δρόμους, καθώς η ελληνική βιομηχανία αποκτά μέσα σε δύσκολες συνθήκες τα πρώτα σημάδια ωρίμανσης.

 

Αναζητώντας ιδέες

 

Οταν η βιομηχανία στη χώρα μας αρχίζει να ενηλικιώνεται, ο Σπυρίδων Πυρρής δηλώνει χαρακτηριστικά: «ότι η ελληνική ιδιοφυΐα δύναται να κάμη θαύματα, αποδεικνύεται εκ της επιτυχίας, ήτις έστεψε τα πρώτα βήματα των παρ’ ημίν ολίγων βιομηχάνων». Πίσω λοιπόν από κάθε επιτυχία της βιομηχανίας κρύβεται η ελληνική επιχειρηματική σκέψη, δυναμική, με αγάπη για το καινούργιο αλλά και με μεγάλη ικανότητα να υπερβεί δυσκολίες και προκλήσεις.

 

Στη δεκαετία του 1920, η βιομηχανία αποκτά ιδιαίτερο γόητρο στην ελληνική κοινωνία. Από τη μια αξιοποιεί την άφθονη και φτηνή εργασία και τη διεύρυνση της εσωτερικής αγοράς, από την άλλη ανακόπτει το μεταναστευτικό ρεύμα και αξιοποιεί την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος αλλά και τον προστατευτισμό.

 

Το στοίχημα «να γίνη η Ελλάς αγνώριστος» της εποχής Βενιζέλου επιδρά με νέες ιδέες. Το αίτημα για λειτουργία διεύθυνσης βιομηχανικής στατιστικής για τη συγκροτημένη καταγραφή της παραγωγικής δράσης αρχίζει να διαμορφώνει οργανωμένη εικόνα της βιομηχανίας στη χώρα. Μετά τον πόλεμο, η βιομηχανία αποχωρίζεται τη βιοτεχνία και στη δεκαετία του 1950 ξεκινά η προσπάθεια ανασυγκρότησης της ελληνικής βιομηχανίας. Νέες επιχειρηματικές οικογένειες αναπτύσσονται και καινοτόμα προϊόντα παρουσιάζονται για να κατακτήσουν ακόμη και διεθνείς αγορές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι περιπτώσεις της ΒΙΟΛΕΞ και της Μεταξά, που δημιούργησαν δύο διεθνώς αναγνωρισμένα και επιτυχημένα εμπορικά σήματα (brands) σε περιόδους δύσκολες για τη χώρα μας.

 

 Η ξυριστική λεπίδα μιας χρήσης

 

Το 1952 η οικογένεια Πολίτη ξεκινά το εγχείρημα της ΒΙΟΛΕΞ, που φτάνει στις μέρες μας ως μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας. Η επιχείρηση εξειδικευόταν στην παραγωγή ξυριστικών λεπίδων δύο αιχμών. Η ξυριστική λεπίδα δύο αιχμών ASTOR αλλά και η ιδιαίτερα ανταγωνιστική τιμή της καθιερώνουν τη ΒΙΟΛΕΞ στην αγορά, με αποτέλεσμα η εταιρεία στις αρχές της δεκαετίας του ’60 να ξεπεράσει κορυφαίες διεθνείς εταιρείες.

 

Το 1973, ένας μηχανικός της, ο Σουηδός Kenneth Gyllerstrom, σχεδιάζει το πρώτο, διεθνώς, απορριπτόμενο ξυριστικό μιας χρήσης. Το προϊόν διακρίνεται για την καινοτομία του και κατακτά τις αγορές ενώ η εταιρεία υπογράφει συμφωνία με τον γαλλικό όμιλο BIC, που διακρίνεται επίσης για την καινοτομία του καθώς έχει δημιουργήσει το στιλό μιας χρήσης. Η οικογενειακή επιχείρηση μετονομάζεται σε BIC VIOLEX και σταδιακά η πατέντα της τίθεται σε διεθνή κυκλοφορία.

 

 Τα επτά αστέρια της «Μεταξά»

 

Ο «βιομηχανικός οίκος κονιακοποιίας Σ. και Η. και Α. Μεταξά» δημιουργήθηκε στον Πειραιά το 1885, όταν ο Σπυρίδων Μεταξάς, ­με κεφάλαιο 100.000 δρχ., αποφάσισε να δημιουργήσει στον Πειραιά το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής κονιάκ «εκ καθαρού αποστάγματος σταφυλής». Το 1888 άρχισε η παραγωγή του κονιάκ που κατόρθωσε πολύ σύντομα να κερδίσει τις προτιμήσεις των καταναλωτών της εποχής εκείνης, ταξιδεύοντας στις ξένες αγορές. Στην αρχή επεκτείνεται στη Ρωσία και δημιουργεί δεύτερο αποστακτήριο στην Οδησσό και στη συνέχεια, το 1895, στην Κωνσταντινούπολη, όπου δημιουργείται το τρίτο αποστακτήριο.

 

Το «μυστικό» της παρασκευής του ποτού ήταν η πρόσμιξη ποικιλιών και η προσθήκη σε κάθε βαρέλι μικρής ποσότητας παλαιού αποστάγματος. Στις 11 δεκαετίες της ζωής της η εταιρεία κατόρθωσε να αποσπάσει πολλές διακρίσεις, από τα πρώτα ακόμη χρόνια της λειτουργίας της.

 

Το 1989, συμπληρώνοντας 100 χρόνια λειτουργίας, «άλλαξε χέρια» περνώντας διαδοχικά στην Grand Metropolitan, που ανήκε στην Internaional Distillers & Vitners (IDV), και αργότερα στην United Distillers & Vitners ­και, τέλος, στην Bols Royal Distilleries.

 

Σήμερα το προϊόν διαθέτει σημαντική παρουσία στη διεθνή αγορά, καθώς εξάγεται σε 75 χώρες, και κατατάσσεται στα πρώτα πέντε εισαγόμενα ποτά στη Γερμανία και την Αυστρία και στις περιοχές της Βαλτικής και της Κεντρικής Ευρώπης.

 

Οι επιχειρηματικές προοπτικές σήμερα

 

Σύμφωνα με έρευνα του ΣΕΒ, επτά σημαντικοί τομείς της ελληνικής οικονομίας φαίνεται να παρουσιάζουν προοπτικές, τόσο επιχειρηματικές όσο και τεχνολογικές.

 

Πρώτα απ’ όλα, η ενέργεια, όπου σημαντικές προοπτικές στο σκέλος της τεχνολογίας και καινοτομίας φαίνεται να έχουν η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, εκτός των φωτοβολταϊκών (βιοενέργεια, συγκεντρωτικά ηλιακά συστήματα, υπεράκτια αιολικά, υβριδικά συστήματα κ.λπ.), η αναβάθμιση της συμβατικής ηλεκτροπαραγωγής, η ανάπτυξη ευέλικτων μονάδων φυσικού αερίου και η ενθάρρυνση της συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης.

 

Οι σύγχρονες μέθοδοι διαχείρισης αποβλήτων, η διαχείριση υδάτινων πόρων και νέες τεχνολογίες και νέες μορφές διαχείρισης και οργάνωσης, όπως η αναδυόμενη αγορά των υλικών «πράσινης δόμησης», αποτελούν τις ευκαιρίες για καινοτομία στον τομέα του περιβάλλοντος, σύμφωνα με την ίδια έρευνα.

 

Καινοτόμα προϊόντα εξοικονόμησης ενέργειας και νέες τεχνολογίες για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, καθώς και υπηρεσίες εξοικονόμησης ενέργειας και αναζήτηση πηγών υδρογονανθράκων όπως και οι μεταλλικοί αγωγοί αναμένεται να δημιουργήσουν, ως καινοτόμες λύσεις, νέες προοπτικές για τα δομικά προϊόντα και τις μεταλλικές κατασκευές. Στον κλάδο των τροφίμων, οι τεχνολογικές εξελίξεις στη βιοτεχνολογία, την ιχνηλασιμότητα αλλά και τα παραδοσιακά αυθεντικά προϊόντα και η ανάπτυξη των logistics αναμένεται να δώσουν ώθηση στον κλάδο.

 

Σημαντικό ρόλο στη βιομηχανία του μέλλοντος στη χώρα μας αναμένεται να διαδραματίσουν και οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, όπου σύμφωνα με την έρευνα η καινοτόμος ανασυγκρότηση ζητάει μεταστροφή του τομέα από την εμπορία στην ανάπτυξη σύγχρονων υπηρεσιών, προϊόντων και υποδομών.

 

Η έρευνα δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα και στον κλάδο της υγείας, όπου σημαντικές ευκαιρίες για συνδυασμό καινοτομίας και επιχειρηματικότητας αποτελούν η επανατοποθέτηση και η επαναστόχευση φαρμάκων, οι ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις και τα φυτικά καλλυντικά.

 

Τέλος, ο κλάδος του ενδύματος και της δημιουργικής βιομηχανίας παρουσιάζει σημαντικές δυνατότητες για παραγωγή καινοτομίας σε ό,τι αφορά την παραγωγή εξελιγμένων πρώτων υλών και «έξυπνων» και «λειτουργικών» ενδυμάτων.

 

…………………………………………

 

Η έρευνα

 

Σε μια προσπάθεια να αποτυπώσει την κατάσταση της ελληνικής βιομηχανίας, ο ΣΕΒ πραγματοποίησε έρευνα σε 2.000 από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας, σε συνεργασία με το ΙΟΒΕ και το Εργαστήριο Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας του ΕΜΠ, με θέμα την «Παραγωγική ανασυγκρότηση με καινοτομία – Μια σύγχρονη βιομηχανική πολιτική για την Ελλάδα».

 

Σημαντικά ήταν τα ευρήματα της έρευνας σε ό,τι αφορά την καινοτομία και τις τεχνολογίες. Εξάλλου, οι εξαγωγές και η καινοτομία αποτελούν, σύμφωνα με τα ευρήματα, τους προσδιοριστικούς παράγοντες για τις επιδόσεις των επιχειρήσεων ανεξάρτητα από το μέγεθός τους.