→Ακτιβιστές εκτιμούν ότι «αγνοούνται» 50.000 κρατούμενοι από τις υπηρεσίες ασφαλείας της Συρίας

Της Ελλης Πάνου

Επειτα από σχεδόν τρία χρόνια εμφυλίου, 130.000 νεκρούς και φοβερές καταγγελίες για εγκλήματα κατά αμάχων, βομβαρδισμούς κατοικημένων περιοχών και συστηματική εξόντωση του πληθυσμού, μια έκθεση -παραμονές των ειρηνευτικών συνομιλιών της Γενεύης- αποκαλύπτει, με πειστικά στοιχεία, άλλη μια βάρβαρη πτυχή του καθεστώτος στη Δαμασκό.

Το ογκώδες αποδεικτικό υλικό έβγαλε λαθραία από τη χώρα σε μνήμη USB ενας Σύρος αποστάτης, υπάλληλος επί 13 χρόνια στη στρατιωτική αστυνομία, που έχει την κωδική ονομασία «Καίσαρας», για την προστασία τη δική του και της οικογένειάς του. Η δουλειά του ήταν να φωτογραφίζει τα πτώματα – πολλές φορές πάνω από 50 την ημέρα.

Ο φάκελος -που μετέφερε στη Δύση και περιείχε δεκάδες χιλιάδες ντοκουμέντα φρίκης για κρατούμενους, που βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν από πράκτορες του καθεστώτος, από την έναρξη της εξέγερσης κατά του Ασαντ, τον Μάρτιο του 2011- κατέληξε στα χέρια τριών πρώην εισαγγελέων σε διεθνή δικαστήρια για εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία και τη Σιέρα Λεόνε. Σχεδόν όλα τα θύματα ήταν νέοι άνδρες από 20 έως 40 ετών και σε ορισμένες φωτογραφίες τα πτώματα στοιβαγμένα το ένα πάνω στον άλλο. Οπως περιγράφει ο «Καίσαρας» πολύ χαρακτηριστικά, «σαν σε σφαγείο».

Αυτός και οι συνεργάτες του συγκέντρωσαν περίπου 55.000 φωτογραφίες, συνολικά περίπου 11.000 κρατουμένων, οι ταυτότητες των οποίων έχουν κρυφτεί πίσω από κωδικούς αριθμούς από τις υπηρεσίες ασφαλείας. Ο λόγος πίσω από τη συστηματική καταγραφή αυτής της πρακτικής, που η έκθεση αποκαλεί «βιομηχανία δολοφονιών» κρατουμένων φαίνεται ότι ξεφεύγει από την απάνθρωπη σχολαστικότητα που έχει επιδείξει κι άλλες φορές στο παρελθόν το καθεστώς. Ο στόχος ήταν, σύμφωνα με τον «Καίσαρα»: αφενός να είναι δυνατή η έκδοση πιστοποιητικού θανάτου, χωρίς να είναι υποχρεωμένες οι αρχές να αναφέρουν στους συγγενείς την πραγματική αιτία θανάτου και να τους δείχνουν τις σορούς, και αφετέρου να επιβεβαιώνουν ότι οι εντολές τους εκτελέστηκαν στο ακέραιο.

Η διαδικασία της καταγραφής, αναφέρει η έκθεση, ήταν η εξής: «Μετά τον θάνατο του κρατουμένου στη φυλακή, του έδιναν έναν αριθμό που παρέπεμπε στο τμήμα των υπηρεσιών ασφαλείας που ήταν υπεύθυνο για την κράτηση και τον θάνατό του. Μετά η σορός μεταφερόταν σε στρατιωτικό νοσοκομείο συνοδεία γιατρού και μέλους του δικαστικού σώματος, όπου κατέγραφαν τον θάνατο με έναν δεύτερο αριθμό για την έκδοση ψευδούς πιστοποιητικού ότι ο θάνατος επήλθε στο νοσοκομείο από “φυσικά αίτια”». Ακολουθούσε η διαδικασία της φωτογράφισης των σορών, μια δουλειά που διαρκούσε «από 15 λεπτά έως μισή ώρα ανά πτώμα». Στη συνέχεια, τα θύματα τα έθαβαν σε αγροτικές περιοχές κι έλεγαν στις οικογένειές τους ότι πέθαναν, είτε από «καρδιακή προσβολή» είτε από «αναπνευστικά προβλήματα».

Το υλικό περιείχε φωτογραφίες κρατουμένων που φαίνεται ότι πέθαναν από την πείνα – που σύμφωνα με την έκθεση, μπορεί να ήταν μέθοδος βασανισμού. Μερικοί έφεραν και σημάδια βασανισμού, από ξυλοδαρμούς και καψίματα πάνω στα αποστεωμένα κορμιά τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις τούς είχαν βγάλει τα μάτια. Οι πρώην εισαγγελείς και οι ειδικοί που εξέτασαν τις φωτογραφίες διαπίστωσαν: σημάδια στραγγαλισμού σε ορισμένα από τα θύματα, σημάδια ξυλοδαρμού, σημάδια από ηλεκτροσόκ. Δεν υπήρχαν σοροί παιδιών, αλλά πολλές νεαρών ανθρώπων, χωρίς φανερά τραύματα, ένδειξη, σύμφωνα με τους ειδικούς, θανάτου από μη φυσικά αίτια.

Σύροι ακτιβιστές εκτιμούν ότι 50.000 είναι οι κρατούμενοι που «αγνοούνται», σε μια χώρα που διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα υπηρεσιών ασφαλείας στη Μέση Ανατολή -συνολικά πάνω από 15- και φυλακές σε κάθε μεγάλη πόλη. Οι φωτογραφίες αυτές «θυμίζουν πολύ τις εικόνες ανθρώπων που γλίτωσαν από τα ναζιστικά στρατόπεδα του Μπέλσεν και του Αουσβιτς. Κι αυτή είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, αφού πρόκειται για 11.000 κρατούμενους μόνο σε μια περιοχή», υποστήριξε ο Ντέσμοντ ντα Σίλβα, ένας από τους συγγραφείς της έκθεσης, η οποία συμπερασματικά καταλήγει ότι τα υπάρχοντα αποδεικτικά στοιχεία στοιχειοθετούν εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, με δράστη, πέραν πάσης αμφιβολίας αυτή τη φορά, το ίδιο το καθεστώς.

Τον αποτροπιασμό της εξέφρασε η Ουάσινγκτον, το Λονδίνο και οι Σύροι αντικαθεστωτικοί, που ελπίζουν ότι η δημοσιοποίηση της έκθεσης δύο 24ωρα πριν από τη σύνοδο της Γενεύης θα στηρίξει την έκκλησή τους για απομάκρυνση του Ασαντ από την εξουσία.