Του Βασίλη Γεώργα

Το αποτύπωμα της κρίσης στην ελληνική κοινωνία και την καθημερινότητα των πολιτών βαθαίνει όλο και περισσότερο μήνα με τον μήνα, σε μια χρονιά που η κυβέρνηση και οι δανειστές της χώρας την προβάλλουν ως κομβική, βαυκαλιζόμενοι πως η οικονομία βαδίζει στον «ενάρετο δρόμο» για την ανάκαμψη. Τα τερατώδη ποσοστά ανεργίας, η σύνθλιψη των εισοδημάτων, η υποβάθμιση του επιπέδου ζωής ιδίως στη στέγαση και στη διατροφή, τα βουνά των απλήρωτων λογαριασμών και η ανασφάλεια για το αύριο αποτελούν καθημερινότητα για το μέσο ελληνικό νοικοκυριό.

Η καινούργια ψηφίδα που έρχεται να προσθέσει στο γνώριμο κάδρο έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ είναι πως πλέον η πλειονότητα των νοικοκυριών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων έχει περιέλθει στα πρόθυρα οικονομικής ασφυξίας και μια ακόμη ομοβροντία φορολογικών ή εισοδηματικών μέτρων θα στερήσει και την τελευταία ανάσα, οδηγώντας σε συνθήκες έκρηξης.

Χαρακτηριστικότερο όλων από τα συμπεράσματα της έρευνας για τα εισοδήματα, που πραγματοποίησε τον Δεκέμβριο η εταιρεία Marc σε δείγμα 1.201 ερωτώμενων για λογαριασμό της ΓΣΕΒΕΕ, είναι πως πλέον βασική πηγή εισοδήματος για το 48,6% των νοικοκυριών είναι οι συντάξεις, καθώς μισθοί, επιδόματα ανεργίας και κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν φτάνουν. Ο μισθός αποτελεί κύρια πηγή εισοδήματος μόλις για το 35,9% των νοικοκυριών, σύμφωνα με την έρευνα, και τέσσερις στους δέκα λένε ότι δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες τους, με αποτέλεσμα να αναζητούν πρόσθετους πόρους, όπως τα δανεικά από φίλους και συγγενείς, η εκποίηση περιουσιακών στοιχείων κ.ά.

Τουλάχιστον ένας άνεργος ανά οικογένεια

Η οικονομική ανέχεια έχει εξαπλωθεί πλέον σε ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού. Το 40,2% των νοικοκυριών, δηλαδή 1,4 εκατ. άνθρωποι, έχουν στην οικογένειά τους τουλάχιστον έναν άνεργο, ενώ από αυτούς μόλις το 9,8% (περίπου 200.000) λαμβάνει επίδομα. Κι όλα αυτά όταν διαπιστώνεται πως εννέα στα δέκα νοικοκυριά (94,6%) έχουν υποστεί μείωση των εισοδημάτων που κατά μέσο όρο ανέρχεται στο 40%, μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Στη συντριπτική πλειονότητά τους τα μικρομεσαία νοικοκυριά που ανήκουν στo εισοδηματικό κλιμάκιο 10.000-25.000 ευρώ (96-97%) εμφανίζουν μειώσεις στα εισοδήματά τους. Ιδιαίτερα ευάλωτες είναι οι πολυμελείς οικογένειες και οικογένειες που έχουν τουλάχιστον έναν άνεργο. Η Περιφέρεια Αττικής φαίνεται να πλήττεται περισσότερο από όλες.

Σε ένα περιβάλλον διαρκούς μείωσης των εισοδημάτων, η αδυναμία εκπλήρωσης οικονομικών υποχρεώσεων αναδεικνύεται σε μείζον πρόβλημα. Ενα στα τρία νοικοκυριά (34,8%) καθυστερεί να πληρώσει οφειλές προς τα δημόσια ταμεία, τις ΔΕΚΟ, τις τράπεζες κ.ά. προκειμένου να αντεπεξέλθει. Το 44,3% του πληθυσμού έχει οικονομικές υποχρεώσεις προς τις τράπεζες, ενώ ένα στα δέκα νοικοκυριά υποχρεώθηκε να ρευστοποιήσει περιουσιακά στοιχεία, με τη ΓΣΕΒΕΕ να εκτιμά πως οι πρόσφατοι νόμοι για τη φορολόγηση ακινήτων, τις κατασχέσεις καταθέσεων και τη μερική άρση των πλειστηριασμών αναμένεται να δημιουργήσουν συνθήκες ασφυξίας.

Αδυναμία καταβολής φόρων

Το πιο απαισιόδοξο στοιχείο είναι πως το 41,7% των νοικοκυριών εκτιμά ότι δεν θα μπορέσει να καλύψει βασικές υποχρεώσεις για το επόμενο έτος, ενώ το 44% θεωρεί πως δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις φορολογικές υποχρεώσεις.

Στο μέτωπο του τραπεζικού δανεισμού, το πρόβλημα καθίσταται όλο και πιο οξύ. Από τους ένα εκατομμύριο δανειολήπτες στεγαστικών δανείων, περίπου 168.000 νοικοκυριά (16,8%) δηλώνουν ότι έχουν καθυστερημένες οφειλές σε μόνιμη βάση, ενώ 220.000 νοικοκυριά (22%) πληρώνουν με συχνές καθυστερήσεις. Υπό το πρίσμα αυτό, ένα στα τρία νοικοκυριά δηλώνει ότι φοβάται πως μπορεί να χάσει το σπίτι του στο μέλλον.

Δραματικές εμφανίζονται, την ίδια ώρα, οι περικοπές στην κατανάλωση λόγω της συρρίκνωσης των εισοδημάτων.

Το 63,7% των νοικοκυριών έχει κάνει περικοπές στις δαπάνες ειδών διατροφής, το 75% έχει μειώσει τα έξοδα θέρμανσης και μετακινήσεων, ενώ το 90,3% περιόρισε τις δαπάνες για ένδυση – υπόδηση και περίπου το 90% έχει περιορίσει τις εξόδους σε εστιατόρια, ταβέρνες, μπαρ, σινεμά. Παράλληλα, το 36,5% του πληθυσμού δηλώνει ότι αγοράζει σήμερα προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας.