Της Χριστίνας Πάντζου

Κανείς δεν φανταζόταν πριν από πέντε χρόνια ότι η πρόταση του Ούγκο Τσάβες για τη δημιουργία θεσμών που θα έκαναν πραγματικότητα το όραμα του Σιμόν Μπολίβαρ για μια «Μεγάλη Λατινοαμερικανική Πατρίδα» νότια του Ρίο Μπράβο (φυσικού συνόρου με τις ΗΠΑ) θα γινόταν τόσο σύντομα πραγματικότητα. Η CELAC, η Κοινότητα Κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, γεννήθηκε επίσημα τον Δεκέμβριο του 2011 και είναι ο μοναδικός οργανισμός που περιλαμβάνει και τις 33 χώρες της περιοχής χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ και του Καναδά, γεγονός που από μόνο του αποτελεί σημαντικό βήμα προς τη χειραφέτησή τους. Σε πείσμα όσων μεθόδευσαν την αποτυχία της και προς επίρρωση των αλλαγών που έχουν συντελεστεί, σήμερα η CELAC ολοκληρώνει τη 2η σύνοδο κορυφής της στην Αβάνα, με την αμήχανη παρουσία και του γενικού γραμματέα του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών, οργάνωσης που εμπνεύστηκαν οι ΗΠΑ και έδιωξε από τους κόλπους της την Κούβα μετά την επανάσταση του 1959.

Σε αντίθεση με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, όπου η συζήτηση στην ουσία της επικεντρώνεται στη διασφάλιση της συγκέντρωσης του κεφαλαίου, στη σύνοδο της CELAC βασικός άξονας των συζητήσεων είναι η αντιμετώπιση της φτώχειας, του αποκλεισμού και της ανισότητας στην ήπειρο με τις μεγαλύτερες ανισότητες στον κόσμο. Μολονότι από το 2002 η φτώχεια μειώθηκε κατά 15,7 μονάδες, η ακραία φτώχεια κατά 8 και η ανεργία έφτασε στο ιστορικό χαμηλό του 6,4%, το 20% των πιο φτωχών νοικοκυριών κατέχει μόλις το 5% του ΑΕΠ. Θέτοντας την ισότητα ως ηθική αρχή και πρωταρχικό στόχο της ανάπτυξης και της οικονομικής συνεργασίας, η CELAC σηματοδοτεί τη ρήξη με το οικονομικό μοντέλο που επί δεκαετίες κυριαρχούσε στην περιοχή.

Πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν πόσο δικαιολογημένες είναι οι ανησυχίες των ΗΠΑ για τις αποφάσεις που θα υιοθετηθούν σε αυτή τη σύνοδο, εξ ου και η απόπειρά τους να την υπονομεύσουν πιέζοντας φίλιες κυβερνήσεις. Πολλά από τα θέματα που θα συζητηθούν πλήττουν σοβαρά τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή. Οπως η πρόταση να συμμετάσχει στη CELAC το Πουέρτο Ρίκο (μη ανεξάρτητο κράτος αλλά «ελεύθερη συνεργαζόμενη με τις ΗΠΑ Πολιτεία»), η δημιουργία ενός μόνιμου Φόρουμ Κίνας – Λατινικής Αμερικής που θεσμοθετεί στην πράξη την αυξανόμενη επιρροή και οικονομική διείσδυση του ασιατικού γίγαντα στην περιοχή ή η πρόταση για μετατροπή της σε «ζώνη ειρήνης» όπου οι συρράξεις θα αντιμετωπίζονται με διάλογο, διαπραγματεύσεις, χωρίς χρήση βίας και μακριά από οποιεσδήποτε ξένες παρεμβάσεις.

* Στην ομιλία του κατά την απονομή του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες τόνισε πως ενώ ο υπόλοιπος κόσμος αναγνωρίζει την αξία και την πρωτοτυπία της λατινοαμερικανικής καλλιτεχνικής δημιουργίας, δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τη δημιουργικότητα με την οποία επινοούν -κυριολεκτικά- το μέλλον τους. Επιβεβαιώνοντας το κεντρικό της σύνθημα «Ενότητα στη διαφορετικότητα. Η μεγάλη πατρίδα προχωρά», η σύνοδος της CELAC αποτελεί παράδειγμα του πώς, παρά το ιδεολογικό χάσμα των κυβερνήσεών της, τα κράτη-μέλη της μπορούν να συναινέσουν σε κοινούς στόχους με πυξίδα την ανεξαρτησία και πώς η ήπειρος μπορεί να παράγει εναλλακτικές πολιτικές και να διαμορφώνει διαφορετικές προσεγγίσεις στα καίρια προβλήματα των λαών της.