Η «επιθετική» ατζέντα του Μπαράκ Ομπάμα περιλαμβάνει μόνο μια σειρά από «μετριοπαθείς πρωτοβουλίες», οι οποίες δεν μπορούν να γεφυρώσουν τις όντως τερατώδεις ανισότητες της Αμερικής

Του Γιώργου Τσιάρα

Στην καταπολέμηση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων ήταν φέτος αφιερωμένο -και καλά– το ετήσιο διάγγελμα του Μπαράκ Ομπάμα για την Κατάσταση του Εθνους. Ακούγοντας την καθιερωμένη ομιλία, και κατόπιν διαβάζοντας τις ατελείωτες αναλύσεις των «ειδικών» που έσπευσαν σύσσωμοι να την εκθειάσουν, εύκολα θα πίστευε κανείς ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχασε επιτέλους την υπομονή του, ξανάβγαλε από τη ναφθαλίνη τον προεκλογικό μανδύα του σταυροφόρου των απόκληρων και των αδικημένων και κήρυξε τον πόλεμο στη φτώχεια και την πείνα, που τόσα εκατομμύρια πολίτες –και (πρώην) ψηφοφόρους του– βασανίζουν καθημερινά.

Αλίμονο όμως: πίσω από τα ωραία λόγια που διάβασε τη νύχτα της Τρίτης ο Δημοκρατικός, στα χαρτιά τουλάχιστον, «πλανητάρχης», κρύβεται ακόμα ένα μεγάλο ψέμα, από τα πολλά που έχει πει στην πενταετία του ως ένοικος του Λευκού Οίκου – αλλά και ξεπροβάλλει το φρικιαστικό πρόσωπο μιας όλο και πιο ολιγαρχικής, άνισης και άδικης Αμερικής, που σαν άλλος Κρόνος τρώει καθημερινά τα παιδιά της. «Πόλεμο» στη φτώχεια; Ούτε… νεροπίστολο δεν έβγαλε από τη θήκη ο κατά τεκμήριο ισχυρότερος πολιτικός του κόσμου, για να γεφυρώσει τις όντως τερατώδεις ανισότητες. Κι ας έχει πλέον, ύστερα από σχεδόν 2.000 μέρες στην εξουσία, απαλλαγεί από τον πονοκέφαλο της επανεκλογής και του «πολιτικού κόστους», που πάντα τριβελίζει –και συχνά ευνουχίζει– τους προέδρους στην πρώτη θητεία τους.

Η «επιθετική» ατζέντα που τελικά παρουσίασε ο Ομπάμα -πασπαλισμένη με απειλές προς το Κογκρέσο ότι θα το παρακάμψει και θα νομοθετεί με προεδρικά διατάγματα α λα… Σαμαρά, αν αυτό δεν συμμορφωθεί- στην πραγματικότητα περιλαμβάνει μόνο μια σειρά από «μετριοπαθείς πρωτοβουλίες», όπως η αύξηση του κατώτατου ωρομίσθιου στα 10,1 δολάρια για περίπου 250.000 ομοσπονδιακούς «υπεργολάβους»-υπαλλήλους και η προώθηση μιας σειράς από νέα ομοσπονδιακά προγράμματα επαγγελματικής μετεκπαίδευσης: μέτρα από τη φύση τους περιορισμένα και άτολμα, που είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα ωφελήσουν τους έχοντες ανάγκη. Με άλλα λόγια, ο πρόεδρος «ώδινεν όρος και έτεκεν μυν».

«Επίθεση» στα… κουπόνια

Το μέτρο της προεδρικής υποκρισίας αποκαλύφθηκε άλλωστε το αμέσως επόμενο πρωινό της ομιλίας, την Τετάρτη, όταν οι… «καλοί», φιλεύσπλαχνοι Δημοκρατικοί βουλευτές του συμφώνησαν με τους «κακούς» Ρεπουμπλικανούς σε ένα συμβιβαστικό νομοσχέδιο που ψαλιδίζει το ομοσπονδιακό πρόγραμμα επιδοτούμενων κουπονιών σίτισης SNAP κατά 8,7 δισεκατομμύρια δολάρια μέσα στην επόμενη δεκαετία. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως καθένας από τους 850.000 λιγότερο προνομιούχους δικαιούχους του επίμαχου προγράμματος θα λαμβάνει από εδώ και πέρα μηνιαίως 90 ομοσπονδιακά δολάρια λιγότερα για φαγητό. Ολα ήταν «μιλημένα»: η συνεδρίαση της Βουλής των Αντιπροσώπων κράτησε μόλις μία ώρα. Η Γερουσία το πέρασε κι αυτή με συνοπτικές διαδικασίες την Παρασκευή – και ο… ποπολάρος Ομπάμα διεμήνυσε πως «θα το υπογράψει μόλις φτάσει στο γραφείο του».

Ο «συμβιβασμός» κατέστη ευκολότερος, καθώς είχε προηγηθεί, τον Νοέμβριο, ακόμη μια άγρια μαχαιριά στο πρόγραμμα των κουπονιών, με περικοπή συνολικού ύψους 11 δισ. δολαρίων για την ερχόμενη τριετία – γεγονός που κάνει τους υπευθύνους των διαφόρων οργανώσεων που ασχολούνται με την οργάνωση συσσιτίων και κοινωνικών παντοπωλείων να κάνουν λόγο για «κοινωνική καταστροφή», αφού ήδη ξεμένουν από αποθέματα χρημάτων και τροφίμων. Κι αυτό γιατί, αντί να λιγοστεύουν οι πεινασμένοι δικαιούχοι των κουπονιών χάρη στην… «ανάκαμψη χωρίς δουλειές» (jobless recovery) του Ομπάμα, αυτοί οι άτιμοι πολλαπλασιάζονται: σύμφωνα με την πανεθνική Συνδιάσκεψη των Δημάρχων (US Conference of Mayors), οι αιτήσεις για επείγουσα βοήθεια σίτισης αυξήθηκαν τον τελευταίο ενάμιση χρόνο κατά 7%, στις 25 μεγαλύτερες πόλεις της χώρας!

Για να κατανοήσει κανείς τις πραγματικές κοινωνικές επιπτώσεις των παραπάνω, ιδού με λίγους (επίσημους) αριθμούς τι εστί SNAP στον καιρό του Ομπάμα: ένας στους επτά Αμερικανούς, σχεδόν 45 εκατομμύρια ψυχές ή πάνω από τέσσερις Ελλάδες τρέφονται με τα συγκεκριμένα κουπόνια – ανάμεσά τους πάνω από 21 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι ή 1 στα 4 Αμερικανάκια, αλλά και 9 εκατομμύρια άτομα με διάφορες αναπηρίες. Το 80% των δικαιούχων ζει κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας (λιγότερα από 20.000 δολάρια ανά τριμελές νοικοκυριό), ενώ το 40% ζει σε απόλυτη ένδεια, ήτοι με εισόδημα κάτω από τα 9.765 δολάρια. Και οι στρατιές των πεινασμένων πυκνώνουν συνεχώς – το 2007, στα χρόνια του επάρατου Τζορτζ Μπους, το SNAP τάιζε «μόλις» 27 εκατομμύρια…

Συμπέρασμα; Η ομιλία του Ομπάμα, αν και υπόδειγμα ρητορικής δεινότητας, δεν ήταν τελικά παρά ένα λαϊκιστικό, πασπαλισμένο με «θα» και χρυσόσκονη «άνοιγμα» προς την παραδοσιακή δεξαμενή ψήφων των Δημοκρατικών – τις γυναίκες, τις εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες των χτεσινών μεταναστών, και πάνω απ’ όλα τη βαθύτατα απογοητευμένη μαζί του μεσαία τάξη. Τους «νοικοκυραίους», που τον ψήφισαν με ελπίδα το 2008 για να «φέρει την αλλαγή» και τον ξαναψήφισαν με βαριά καρδιά το 2012, όχι γιατί πίστευαν πια στις… μεσσιανικές του ικανότητες, αλλά πρωτίστως για να μην έρθουν στην εξουσία οι ακροδεξιοί εξτρεμιστές του «Κόμματος του Τσαγιού».

«Πάτος» στις δημοσκοπήσεις

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Δημοκρατικοί, αλλά και ο ίδιος ο Ομπάμα «έχουν πιάσει πάτο», και δεν αποκλείεται στις επικείμενες ενδιάμεσες (midterm) εκλογές του Νοεμβρίου να χάσουν και την πλειοψηφία στη Γερουσία, μετά τη βαριά τους ήττα και την απώλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων στις κάλπες του ’10. Υπάρχει βέβαια και το αντίθετο σενάριο, που λέει πως το κυβερνών κόμμα μπορεί με μια ισχυρή αντεπίθεση να καλύψει το χαμένο έδαφος και να ανακτήσει την Κάτω Βουλή, ώστε να μπορεί στα τελευταία δύο χρόνια της διακυβέρνησης Ομπάμα να περνά από το Καπιτώλιο τα νομοσχέδια που θέλει, χωρίς τα εμπόδια που θέτουν οι «κακοί» Ρεπουμπλικανοί – σενάριο, ωστόσο, που ούτε οι ίδιοι οι σύμβουλοί του δείχνουν να πιστεύουν, όταν σε πρόσφατα γκάλοπ πάνω από τα δύο τρίτα του πληθυσμού δηλώνουν πως ανησυχούν για την πορεία της οικονομικής «ανάκαμψης» και το 36% αναγκάζεται να μειώσει κι άλλο τις πλέον «ανελαστικές» καταναλωτικές δαπάνες του, αυτές για τρόφιμα και φάρμακα. Οσο για το Κογκρέσο ως θεσμό, το 86% των Αμερικανών δηλώνουν πως δεν του έχουν πλέον καμιά εμπιστοσύνη…

Κι όλα αυτά, την ίδια στιγμή που η αγέλη των οίκων της Wall Street, οι μεγάλες επενδυτικές τράπεζες που προκάλεσαν την ανθρωποφάγο κρίση σημειώνουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, αφού πρώτα «διασώθηκαν» με εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια των φορολογουμένων, με αποτέλεσμα –σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της οργάνωσης Oxfam– οι 20 πλουσιότεροι Αμερικανοί να έχουν μεταξύ τους περισσότερα λεφτά από ό,τι τα 150 εκατομμύρια φτωχότεροι συμπολίτες τους!