Του Μπάμπη Μιχάλη

Ηχηρό χαστούκι προς τη Standard & Poor’s, και κυρίως προς την κουλτούρα που ο διεθνής οίκος αξιολογήσεων και το σύγχρονο χρηματοπιστωτικό σύστημα του πλανήτη πρεσβεύουν, έριξε χθες η Ιταλία. Το Corte dei Corti –το ελεγκτικό συνέδριο της γειτονικής χώρας- κοινοποίησε προς την S&P ότι τόσο αυτή όσο και οι άλλοι δύο σημαντικότεροι οίκοι αξιολόγησης του κόσμου, Moody’s και Fitch, είναι υπόλογοι για ελλιπή αξιολόγηση του αξιόχρεου του ιταλικού Δημοσίου στη διάρκεια της πιστωτικής κρίσης της ευρωζώνης. Ανακοίνωσε ακόμη ότι διεξάγει έρευνες για ενδεχόμενες παρατυπίες και παρανομίες κατά τη διαδικασία της πιστοληπτικής αξιολόγησης και ότι διεκδικεί για λογαριασμό του ιταλικού Δημοσίου από τους οίκους αποζημιώσεις 234 δισ. ευρώ.

Οι υποβαθμίσεις

Η S&P, όπως και οι άλλοι δύο οίκοι, είχαν προβεί σε αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της Ιταλίας -παράλληλα με τις ισπανικές υποβαθμίσεις- συμβάλλοντας στην κορύφωση της πιστωτικής κρίσης στην ευρωζώνη το 2011. Οι υποβαθμίσεις αυτές ή ακόμη και οι ανακοινώσεις για μελλοντική υποβάθμιση οδήγησαν σε μαζικές πωλήσεις ομολόγων του ιταλικού Δημοσίου, εκτόξευση των επιτοκίων δανεισμού αυτού και επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών. Στο τέλος υποχρέωσαν τις κυβερνήσεις του Σίλβιο Μπερλουσκόνι και του Μάριο Μόντι στη λήψη έκτακτων μέτρων που έπεσαν κυρίως επί της κεφαλής των πολιτών.

Το ιταλικό ελεγκτικό συνέδριο κατηγορεί την S&P ότι «στις αξιολογήσεις του ο οίκος δεν επισήμανε ποτέ την ιστορία, τον πολιτισμό ή το φυσικό τοπίο της Ιταλίας, που αναγνωρίζονται παγκοσμίως ως βάση της οικονομικής της ισχύος». Με δυο λόγια, το Corte dei Corti διεμήνυσε προς τους οικονομικούς αναλυτές της S&P ότι αν δεν μελετούσαν μόνο τα νούμερα, τους ισολογισμούς και τους πίνακες, αλλά έστρεφαν παράλληλα το βλέμμα τους και προς τις τοιχογραφίες του Μιχαήλ Αγγελου στην Capella Sistina, προς την ομορφιά της Τοσκάνης και της Απουλίας, αν διάβαζαν έστω και λίγο από τα έργα του Δάντη, θα έβλεπαν τον ανεκτίμητο πλούτο που υπάρχει εκεί και ενδεχομένως να μην είχαν πυροδοτήσει την κόλαση που καταβρόχθισε την ιταλική αγορά κρατικού χρέους. Tα στελέχη της Standard & Poor’s, που φορούν κοστούμια Armani, οδηγούν Ferrari και πίνουν Illy Café, δεν πήραν βέβαια πρέφα τι εννοούσαν οι Ιταλοί. Απέρριψαν με συνοπτικές διαδικασίες το αίτημα για αποζημίωση 234 δισ. ευρώ ως «επιπόλαιο και άνευ αξίας».

Οπως εκτιμούν οι «Financial Times», η S&P θα πατήσει πιθανότατα πάνω στο γεγονός ότι το Corte dei Corti είναι ένας θεσμός που έχει από το ιταλικό Σύνταγμα τον ρόλο της «διασφάλισης των δημόσιων οικονομικών της χώρας και της εγγύησης του σεβασμού προς το δικαιοδοτικό σύστημα». Απώτερος στόχος της, να ισχυριστεί ότι έχει δικαιοδοσία μόνο επί των υπαλλήλων και των φορέων του ιταλικού Δημοσίου και όχι επί των οίκων αξιολόγησης. Στο ίδιο μήκος κινείται και η Moody’s, εκπρόσωπος της οποίας δήλωσε ότι οι κατηγορίες δεν έχουν αξία. Αντίθετα, η Fitch ανακοίνωσε ότι δεν έχει να φοβηθεί τίποτα και ότι θα συνεργαστεί με τις ιταλικές αρχές.

Ποσό-ρεκόρ

Τα 234 δισ. ευρώ που διεκδικεί το ιταλικό Δημόσιο είναι μακράν το μεγαλύτερο ποσό που απαιτήθηκε από τους αμαρτωλούς οίκους αξιολόγησης για τη δράση τους πριν από την κρίση. Οπως αποδείχθηκε στις ακροάσεις των επιτροπών της αμερικανικής γερουσίας, η S&P και η Moody’s αξιολογούσαν επί χρόνια με άριστα διασφαλισμένα σε στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου χρεόγραφα, τα οποία οι μεγάλες επενδυτικές τράπεζες των ΗΠΑ πουλούσαν μαζικά σε όλον τον κόσμο. Τα χρεόγραφα δεν άξιζαν δεκάρα και όταν το σύστημα κατέρρευσε, οι κάτοχοί τους υπέστησαν τεράστιες ζημιές. Παρά τις ζημιές που προκάλεσαν, οι οίκοι δεν τιμωρήθηκαν ποτέ. Συνέχισαν να υπηρετούν το κερδοσκοπικό παιχνίδι των τραπεζιτών εστιάζοντας στη συνέχεια τις έωλες αξιολογήσεις τους στα κρατικά ομόλογα των υπερχρεωμένων χωρών της ευρωζώνης.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

«Causarum Cognitio»

Η Σχολή των Αθηνών είναι μία από τις κορυφαίες νωπογραφίες του Ιταλού καλλιτέχνη της αναγεννησιακής τέχνης, Ραφαήλ. Αποτελεί κομμάτι της κουλτούρας και της ιστορίας της Ιταλίας – αλλά και της Ελλάδας, αφού σε αυτήν απεικονίζονται 21 αρχαίοι Ελληνες φιλόσοφοι με προεξάρχοντες τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα. Ο καλλιτέχνης ονόμασε τη νωπογραφία σημειώνοντας δύο λέξεις: «Causarum Cognitio», «Αιτίες Γνώριζε». Προσπάθησε δηλαδή να γνωρίζεις και να συνειδητοποιείς τις αιτίες.

Η απόφαση του ιταλικού ελεγκτικού συνεδρίου να κυνηγήσει τη Standard & Poor’s και τους υπόλοιπους οίκους για τις καταστροφικές υποβαθμίσεις του 2011 προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται. Το μεγάλο διακύβευμα δεν είναι βέβαια τα 234 δισ. ευρώ που διεκδικεί ως αποζημίωση για λογαριασμό του ιταλικού λαού, αλλά η εισαγωγή στην περί οικονομικής αποτίμησης ανάλυση ουσιωδών παραμέτρων, τις οποίες οι «εμποτισμένοι» στο νεοφιλελεύθερο οικονομικό δόγμα απόφοιτοι του Χάρβαρντ και του London School of Economics αγνοούν επιδεικτικά εδώ και χρόνια. Απέναντι στα αυστηρά τεχνοκρατικά μεγέθη -της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας ή ακόμη και του δημοσιονομικού ισοζυγίου- που σχεδόν αυθαίρετα οι παραπάνω επέλεξαν ως κριτήρια υγείας, ακμής μιας οικονομίας, το Corte dei Corti προτάσσει την ιστορία, τον πολιτισμό, τη φύση μιας χώρας – έναν θησαυρό δηλαδή ανεκτίμητης αξίας. Απέναντι στον «εξορθολογισμό του μηδέν», την αποθέωση της «οικονομικής αποτελεσματικότητας», το άγριο και ανελέητο κυνήγι της υπεραπόδοσης και του υπερκέρδους, το ελεγκτικό συνέδριο της Ιταλίας αντιτάσσει απλά τον ουμανισμό. Σε αυτό το πεδίο αντιπαράθεσης σκέψης και ιδεών, σε αυτό το σύστημα αναφοράς είναι προφανές ότι τόσο η S&P όσο και ο υπόλοιπος χρηματιστηριακός καπιταλισμός δεν έχουν ελπίδες. Ακόμη κι αν ξεγλιστρήσουν από τη «θηλιά» των 234 δισ. ευρώ οι μέρες τους είναι μετρημένες.

Μπ.Μιχ.