Περφόρμανς, χορός, θέατρο, εικαστικά, σινεμά και μουσική από οχτώ χώρες, και φυσικά η Σέρβα ιέρεια της σύγχρονης τέχνης αυτοπροσώπως, θα μας αποκαλύψουν ότι η γειτονιά μας έχει μια καλλιτεχνική σκηνή πρωτοπόρα, τολμηρή, πολιτική και διεθνώς ανερχόμενη

Της Βασιλικής Τζεβελέκου

Mε γνωστότερο όνομα αυτό της Μαρίνας Αμπράμοβιτς, την οποία θα δούμε από κοντά στις 7 Μαρτίου, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών διοργανώνει το Φεστιβάλ «Transitions 1. Balkans» (5 – 16 Μαρτίου) φέρνοντας στην Αθήνα κολεκτίβες και καλλιτέχνες της ανεξάρτητης σκηνής των Βαλκανίων: περφόρμανς, χορός, θέατρο, εικαστικά και μουσική, με τη σωματική έκφραση να κρατάει τον πρώτο λόγο και τις κλασικές φόρμες να σπάνε, αλλά και έντονα πολιτικοποιημένο χαρακτήρα, αποκαλύπτουν μια εικόνα των Βαλκανίων εν πολλοίς άγνωστη και μακριά από τα στερεότυπα της Δύσης.

Τα μικρά βίντεο που προβλήθηκαν χθες στη Στέγη, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του φεστιβάλ, ήταν αποκαλυπτικά για τις τάσεις που αναπτύσσονται στις γειτονικές χώρες. Μας ενθουσίασε η εκφραστική δύναμη καλλιτεχνών που γράφουν με κιμωλία στη σκηνή, εμφανίζονται τυλιγμένοι με σημαίες, χορεύουν ή χοροπηδάνε με πάθος, καταλύουν τα διαχωριστικά όρια ανάμεσα στο κοινό και τον καλλιτέχνη, απαγγέλλουν ποίηση και παίζουν μουσική, είναι αθυρόστομοι και προκλητικοί και κυρίως καταγγελτικοί απέναντι στα καθεστώτα που διέλυσαν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.

Είναι η πρώτη φορά που μια αθηναϊκή διοργάνωση επικεντρώνεται στην άγνωστη για μας καλλιτεχνική δύναμη των Βαλκανίων. Γιατί αρκετοί από τους καλλιτέχνες (με τα δύσκολα ονόματα) έχουν ήδη δεκαετή παρουσία σε Ευρώπη και Αμερική. Αυτό είναι το πρώτο μέρος του «γεωπολιτικού» Φεστιβάλ Transitions (Μεταβάσεις). Θα ακολουθήσουν αφιερώματα στη Λατινική Αμερική και την Κεντρική Ευρώπη.

«Τα Βαλκάνια δεν είναι μόνο οι ροδώνες και τα Χάλκινα της Βουλγαρίας, είναι και η δολοφονία του Τσαουσέσκο και τα άλλα πολιτικά γεγονότα. Θεωρήσαμε ότι έχει νόημα να γίνει ένα αφιέρωμα στη γειτονιά μας, που έχει σπουδαίους καλλιτέχνες με ριζοσπαστική σκέψη», είπε η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, υποδιευθύντρια της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Οι καλλιτέχνες προέρχονται από Σερβία, Κροατία, Σλοβενία, Μαυροβούνιο, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία.

«Τα φεστιβάλ που διοργανώνουμε, τα αποκαλούμε σημεία πύκνωσης. Είναι το εσωτερικό μας αστείο, γιατί μας δίνουν την ευκαιρία να δούμε πιο σφαιρικά κάποιες πλευρές της σύγχρονης δημιουργίας. Φεύγουμε πιο προβληματισμένοι και με πληρέστερη εικόνα» είπε ο διευθυντής της Στέγης Χρήστος Καρράς, ο οποίος επιμελείται το μουσικό μέρος στο «Transitions 1. Balkans».

Η Κάτια Αρφαρά, καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ, τόνισε ότι σκοπός του «είναι να διαλύσει τα στερεότυπα της Δύσης για τα Βαλκάνια: τη διάσπαση, τη διαφθορά και τον εθνικισμό. Είναι η πρώτη διοργάνωση στη χώρα μας που φέρνει στο προσκήνιο την εκρηκτική πολυμορφία των καλλιτεχνών τους, με παραστάσεις που έχουν διακριτή ιστορική και πολιτική ταυτότητα λόγω των σοβαρών επιπτώσεων από καθεστωτικές μεταβολές, ραγδαίες αλλαγές και έντονα κοινωνικά φαινόμενα. Η βαλκανική είναι μια πολιτικοποιημένη, ανεξάρτητη σκηνή με πειραματικές δουλειές -με την έννοια της αναζήτησης νέας φόρμας και γλώσσας».

Κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ οι χώροι της Στέγης θα μεταμορφωθούν σε μια ανοιχτή πλατφόρμα τέχνης χάνοντας κατά πολύ την «too much clean» εικόνα της.

■ Η έναρξη θα γίνει (5/3) με τη θεατρική παράσταση «Καταραμένος να είναι ο προδότης της πατρίδας του!» του Ολιβερ Φραλίτς από τη Σλοβενία. Ο τελευταίος στίχος του εθνικού ύμνου τής πρώην Γιουγκοσλαβίας δίνει τον τίτλο στην παράσταση-σοκ του 37χρονου διεθνώς αναγνωρισμένου σκηνοθέτη, ένα αθυρόστομο, προκλητικό, πλημμυρισμένο στη βαλκανική μουσική και την ακραία σωματικότητα καμπαρέ για τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, τον εθνικισμό και το εμφύλιο μίσος (Κεντρική Σκηνή στις 20.30).

■ Η μεγάλη κυρία της περφόρμανς, η Μαρίνα Αμπράμοβιτς, καταφθάνει στις 7 Μαρτίου για μια συζήτηση εφ' όλης της ύλης με τον Ζβόνιμιρ Ντομπρόβιτς (Κεντρική Σκηνή, ώρα έναρξης 19.00) και την παρουσίαση του Ινστιτούτου της. Την ίδια μέρα, από το απόγευμα ώς το βράδυ, θα γίνει και η εκδήλωση «Night of Performances», ένα site-specific καλλιτεχνικό γεγονός, που ανέπτυξε ο Ντομπρόβιτς για το Φεστιβάλ Perforations της Κροατίας. Εξι καλλιτέχνες θα παρουσιάσουν το έργο τους και κάθε περφόρμανς – εγκατάσταση – χάπενινγκ θα διαρκεί από λίγα λεπτά έως αρκετές ώρες.

■ Στις 10 Μαρτίου, ο διεθνώς αναγνωρισμένος Ρουμάνος Νταν Περζόφσκι (γενν. 1961), που έχει εμφανιστεί στο ΜοΜΑ, στο Pompidou και σε αρκετές Μπιενάλε, θα δώσει διάλεξη με θέμα «Από τον τοίχο του μουσείου, στον τοίχο του facebook» σχολιάζοντας με χιούμορ το σύγχρονο μετακαπιταλιστικό σύστημα, μέσα από τα σκίτσα του (Μικρή Σκηνή). Την ίδια ημέρα θα προβληθούν οι «Τελευταίες ημέρες του Τσαουσκέσκου» του Μίλο Ράου (γενν. 1977), με εικόνες της καταδίκης και εκτέλεσης του Ρουμάνου δικτάτορα και της γυναίκας του Ελενας, το 1989 (Μικρή Στέγη).

Αναλυτικά το πρόγραμμα και πληροφορίες στο www.sgt.gr

[email protected]