Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων τού Ολοκαυτώματος (27 Ιανουαρίου)

Η σκηνοθέτις Γιαέλ Χερσόνσκι στο «A Film Unfinished» χρησιμοποιεί το προπαγανδιστικό κινηματογραφικό υλικό, που είχαν γυρίσει στο Γκέτο τής Βαρσοβίας, για να αποδείξουν πόσο ωραία περνούσαν οι Εβραίοι. Η πολυβραβευμένη ταινία προβάλλεται αύριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

Tης Βασιλικής Τζεβελέκου

^[1]Τέλος του B' Παγκοσμίου Πολέμου, κάπου σ' ένα γερμανικό στρατόπεδο της Ανατολικής Γερμανίας σ' ένα ξεχασμένο κουτί, βρίσκεται ένα φιλμ με 60 λεπτά ανεπεξέργαστου κινηματογραφικού υλικού. Η ετικέτα απ' έξω γράφει «Το Γκέτο». Εχει γυριστεί από τους ναζί στη Βαρσοβία τον Μάιο του 1942.

Το γκέτο τής Βαρσοβίας ήταν τόπος εγκλεισμού για 300.000-400.000 ανθρώπους και το φιλμ καταγράφει μέρος της ζωής τους. Μαζί με μια ακόμα μπομπίνα, που ανακαλύφθηκε το 1998, αποτελεί το υλικό του ντοκιμαντέρ «A Film Unfinished» της Γιαέλ Χερσόνσκι. Η ταινία προβάλλεται αύριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος, στις 27 Ιανουαρίου.

«Το «Film Unfinished» ξεπήδησε από μέσα μου όταν με απασχολούσε θεωρητικά η έννοια τού «αρχείου» και η μοναδικότητά του ως προς τη φύση της μαρτυρίας που διασώζει», εξηγεί η σκηνοθέτις. Στο ντοκιμαντέρ της δεν προσπαθεί να προκαταβάλει τα συμπεράσματα των θεατών. Δείχνει μερικές από τις χειρότερες φρικαλεότητες της εποχής των ναζί, αλλά εκθέτει τους δράστες κυρίως μέσα από το υλικό της δικής τους κινηματογραφικής τεκμηρίωσης. Για παράδειγμα, η ταινία παρουσιάζει ακόμα κι ένα πάρτι γεύματος με «την καλή ζωή» που απολάμβαναν οι Εβραίοι, σύμφωνα με την προπαγάνδα των ναζί».

Το 2006, η Γιαέλ έκανε ένα πρώτο σχεδίασμα τού φιλμ και το έστειλε στη Ναόμι Σόρι, μια από τις πιο έμπειρες παραγωγούς στο Ισραήλ, προκειμένου να ακούσει τις σκέψεις της. Είχε περάσει περίπου ένας χρόνος από τότε που η Σόρι είχε ολοκληρώσει ένα τεράστιο έργο για το νέο οπτικοακουστικό κέντρο του Ολοκαυτώματος στο Ιστορικό μουσείο στην Ιερουσαλήμ (Yad Vashem), το οποίο αποτελείται από 100 ταινίες μικρού μήκους, όλες βασισμένες σε αρχειακό υλικό. Ετσι, ήταν απόλυτα εξοικειωμένη με τα βίντεο που υπήρχαν στο οπτικό αρχείο και έδωσε στη Γιαέλ μια λίστα με υλικό που αντιστοιχούσε στις αρχικές της ιδέες.

Επίσης η Ναόμι τής έδωσε ένα ημερολόγιο, που γράφτηκε μέσα στο γκέτο της Βαρσοβίας από ένα 15χρονο κορίτσι που περιέγραφε μεταξύ άλλων ένα ναζιστικό κινηματογραφικό συνεργείο να γυρίζει μια ταινία προπαγάνδας. Ενα μήνα αργότερα, η Γιαέλ ταξίδεψε στην Ιερουσαλήμ, στο Yad Vashem για να παρακολουθήσουν για πρώτη φορά μαζί ολόκληρο το 62 λεπτών διάρκειας φιλμ της ναζιστικής προπαγάνδας. Αυτό ήταν. Το «Film Unfinished» μπορούσε να γίνει πια πραγματικότητα.

Η φωτογραφική τεκμηρίωση των φρικαλεοτήτων των ναζί από τούς ίδιους άλλαξε για πάντα τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπιζόταν το αρχείο. Οι ωμότητες, που διέπραξαν, έχουν φωτογραφηθεί σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι άλλες θηριωδίες πριν ή μετά από αυτές. Αν και οι ναζί φωτογράφιζαν για να κάνουν τη δική τους προπαγάνδα, τα αρχεία τους έμειναν τελικά ως μέρος της ιστορικής αλήθειας. Η πρώτη φορά που ένας σκηνοθέτης χρησιμοποίησε αρκετά λεπτά από το υλικό τού Γκέτο της Βαρσοβίας ήταν το 1961, αλλά προτίμησε να δείξει τις στιγμές δυστυχίας των Εβραίων. Οι σκηνές, που ζουν με πολυτέλεια, αγνοήθηκαν παντελώς. Κάτι που η Γιαέλ Χερσόνσκι φυσικά δεν έκανε.

Γι' αυτό και το «Α Film Unfinished» είναι μια ταινία τεκμηρίωσης πάνω σε μερικές από τις χειρότερες φρικαλεότητες της εποχής εκθέτοντας τις προσπάθειες των δραστών να τις παρουσιάσουν με ευνοϊκό τρόπο. Κέρδισε το βραβείο Μοντάζ στο φεστιβάλ του Sundance και το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ στο Hot Docs Documentary Festival στο Τορόντο. Πρόκειται για συμπαραγωγή Ισραήλ και Γερμανίας (2010).

Προβάλλεται – με ελληνικούς υπότιτλους – στο Γαλλικό Ινστιτούτο, αύριο στις 8 το βράδυ. Η προβολή διοργανώνεται από το CineDoc σε συνεργασία με την Πρεσβεία του Ισραήλ, το Ινστιτούτο Goethe και την Cool Culture. Μετά την προβολή, θα συνομιλήσει με το κοινό ο παραγωγός της ταινίας Itay Kan-Τor και η Οντέτ Βαρών-Βασάρ, ιστορικός στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Θα προβληθεί επίσης και στον κινηματογράφο «Δαναό» την Κυριακή 27 Ιανουαρίου το μεσημέρι.

(Για πληροφορίες τηλ.: 210 69 22 655).