Κατάφερε να μην καταρρεύσει μαζί με τις τράπεζες, όπως προφήτευαν οι περισσότεροι, βγάζοντας τη γλώσσα στους δανειστές

Της Κορίνας Βασιλοπούλου

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια χώρα που οι τράπεζές της χρεοκόπησαν. Εκείνη, ενώ θα έπρεπε να τις διασώσει με δημόσιο χρήμα, όπως τη συμβούλευαν να κάνει τα μεγάλα κεφάλια, τις άφησε να καταρρεύσουν. Και, ω του θαύματος, αντί να καταρρεύσει κι αυτή μαζί τους, όπως προφήτευαν οι περισσότεροι, εν τέλει διασώθηκε! Είχε μάλιστα το θράσος να πει στους ξένους δανειστές που απαιτούσαν πίσω τα λεφτά τους: «Πρώτα οι άνθρωποι». Και το χειρότερο; Κάθισε στο σκαμνί τους τραπεζίτες που τη χρεοκόπησαν.

Η μακρινή αυτή χώρα σπάνια γίνεται είδηση – και όταν γίνεται, περνάει μάλλον στα ψιλά. Λες και μεταφέρει τον ιό κάποιας επικίνδυνης μολυσματικής ασθένειας. Κι όμως, την ίδια στιγμή που το Ευρωκοινοβούλιο καταγγέλλει την εγκληματική πολιτική της τρόικας στις «υπό διάσωση» χώρες και προειδοποιεί για κοινωνικό τσουνάμι, η Ισλανδία, η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που χρεοκόπησε εν έτει 2008, έχει σήμερα ποσοστό ανεργίας μόλις 4,2%. Φιλοδοξεί, μάλιστα, να το κατεβάσει σχετικά σύντομα στο 2%. «Θα θέλαμε να δούμε την ανεργία να πέφτει από το περίπου 4% όπου βρίσκεται σήμερα, τουλάχιστον στο 2%. Αυτό μπορεί να ακούγεται παράξενο στις περισσότερες δυτικές χώρες, όμως εμείς οι Ισλανδοί δεν είμαστε συνηθισμένοι στην ανεργία». Αυτό δήλωσε ο πρωθυπουργός της χώρας Σίγκμουντουρ Γκουνλάουγκσον στον ρεπόρτερ του Bloomberg, το οποίο δημοσίευσε πρόσφατα εκτενές ρεπορτάζ για τη σημερινή κατάσταση στην Ισλανδία.

«Η ξαφνική οικονομική κρίση που βίωσε το νησί τον Σεπτέμβριο του 2008 έγινε πρώτο θέμα στα διεθνή ΜΜΕ ως μία τραπεζική φούσκα σε συνδυασμό με χρέος η οποία έσκασε μέσα σε λίγες εβδομάδες μόλις πάγωσε η διεθνής χρηματοδότηση. Οι αρχές αρνήθηκαν να στηρίξουν τις τράπεζες, οι οποίες αθέτησαν πληρωμές ύψους 60 δισ. ευρώ.

Προγράμματα κοινωνικής στήριξης

Η απόφαση της κυβέρνησης να διαφυλάξει τα οικονομικά του κράτους την άφησε με τα απαραίτητα μέσα για να συνεχίσει τα προγράμματα κοινωνικής στήριξης τα οποία βοήθησαν τους Ισλανδούς να επιβιώσουν κατά τη χειρότερη οικονομική κρίση των τελευταίων 60 χρόνων», σχολιάζει το Bloomberg. Και ο πρωθυπουργός τονίζει: «Το χρέος των τραπεζών δεν είναι δημόσιο χρέος και ούτε θα γίνει ποτέ. Κύριο μέλημα της κυβέρνησής μας είναι η ανασυγκρότηση του κοινωνικού κράτους της Ισλανδίας».

O Γκουνλάουγκσον ακούγεται «πολύ αριστερός» για τα σημερινά ευρωπαϊκά δεδομένα, ωστόσο προέρχεται από το κεντροδεξιό Προοδευτικό Κόμμα, το οποίο κυβερνά τη χώρα από πέρυσι τον Απρίλη σε συνεργασία με το συντηρητικό Κόμμα της Ανεξαρτησίας. Παρ’ όλο που αυτά τα κόμματα βρίσκονταν στην κυβέρνηση την περασμένη δεκαετία μέχρι τη χρεοκοπία του 2008, κέρδισαν ξανά την ψήφο των Ισλανδών παίζοντας το χαρτί της εθνικής υπερηφάνειας και ανεξαρτησίας και υποσχόμενα τη διατήρηση του κοινωνικού κράτους και την προστασία των πιο ευάλωτων.

Οι σοσιαλιστές, αντίθετα, ηττήθηκαν στην κάλπη, εν πολλοίς λόγω της προσέγγισής τους με τους ξένους δανειστές. Η πρώην πρωθυπουργός Γιοχάνα Σιγκουρνταντότιρ το 2011 είχε έλθει σε συμφωνία για την αποζημίωση Βρετανών και Ολλανδών καταθετών. Αν και η συμφωνία υπερψηφίστηκε από τη Βουλή, ο συντηρητικός πρόεδρος Ούλαφουρ Γκρίμσον άσκησε βέτο, κερδίζοντας την πέμπτη κατά σειρά επανεκλογή του ένα χρόνο μετά.

Η νέα κυβέρνηση πάγωσε τις ενταξιακές διαδικασίες με την Ευρωπαϊκή Ενωση που είχαν ξεκινήσει οι σοσιαλιστές. «Η χώρα μας δεν έχει τίποτα να κερδίσει αν ενταχθεί στο μπλοκ της Ε.Ε.», δηλώνει ο ευρωσκεπτικιστής πρωθυπουργός Γκουνλάουγκσον. Οπως φαίνεται, άλλωστε, η πολιτική που ακολουθεί δεν θα χωρούσε στη σημερινή νεοφιλελεύθερη Ε.Ε. Τον περασμένο Νοέμβριο, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει το 7% του ΑΕΠ για την προστασία των δανειοληπτών που κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους από τις τράπεζες, μέτρο που επικρίθηκε από τον ΟΟΣΑ λόγω της επιβάρυνσης που θα επιφέρει στον τραπεζικό τομέα. Ακριβώς ένα μήνα αργότερα, τέσσερα πρώην διευθυντικά στελέχη της ισλανδικής τράπεζας Kaupthing, μιας εκ των τριών πρωταγωνιστριών του κραχ του 2008, καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης από τρία ώς πέντε χρόνια για οικονομική απάτη.

Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα είναι ρόδινα στο ισλανδικό «γαλατικό» χωριό. Υπάρχει ακόμα πληθωρισμός της τάξης του 4,2%, πολύ χαμηλότερος βέβαια συγκριτικά με το 2009, που είχε φτάσει στο 19%. «Η αγοραστική δύναμη του κόσμου είναι ακόμα χαμηλή», παραδέχεται ο Στέφαν Ολαφσον, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ισλανδίας.

Οι ξένοι επενδυτές είναι ακόμα διστακτικοί, ενώ οι δανειστές δεν λένε να αφήσουν τη χώρα σε ησυχία. Πριν από λίγες μέρες, οι βρετανικές και οι ολλανδικές αρχές υπέβαλαν νέα αγωγή κατά της Ισλανδίας απαιτώντας 556 δισεκατομμύρια κορόνες Ισλανδίας ως αποζημίωση για τα χρήματα που έχασαν οι αποταμιευτές τους μέσω του προγράμματος Icesave. «Είμαι βέβαιος ότι θα καταλήξουμε σε μια αμοιβαία ικανοποιητική λύση», δήλωσε ο πρωθυπουργός στο Reuters αποκρούοντας τις καταστροφικές προφητείες. «Καμία πλευρά δεν έχει συμφέρον να φτάσουν τα πράγματα στα άκρα».