Του Γιώργου Σταματόπουλου

Στην τελευταία πρόταση της επισκόπησης της ελληνικής λογοτεχνίας -από τον Ομηρο στον 20ό αιώνα- ο πρόσφατα αποθανών, μεγάλος φιλόλογος Στυλιανός Αλεξίου σημειώνει ότι «αν κάποτε ξεπεραστεί η πολιτική κακοδαιμονία, το μέλλον θα είναι και από πνευματική άποψη καλύτερο». Τη θεωρώ κρίσιμη επισήμανση αν αναλογιστεί κανείς σήμερα την αμηχανία του πνεύματος μπροστά στο ολίγον αλλά χαώδες τοπίο της πολιτικής σκέψης. Είμαστε μέσα σ' όλα για να μη φανεί ότι κάπου υστερούμε. Και μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση αλλά κι εκτός άμα λάχει· και με τον κοινοβουλευτισμό και με τα αυθόρμητα, λαϊκά, αυτόνομα κινήματα· και με τους Καρτεσιανούς και με τους Ρομαντικούς. Και πάει λέγοντας. Και βέβαια όλα τούτα οδηγούν στο κενό, στη σύγχυση, στο δήθεν, Στου Πουθενά τη Μέθη που λέει και ο Μετέωρος…

Φαντάζει λοιπόν επιτακτική μια ανανέωση του πολιτικού προσωπικού της χώρας ή εκρίζωση του πολιτικού συστήματος, μπας και απελευθερωθούν δυνάμεις νέες, που δεν έχουν ανάγκη από γρανάζια και εξουσίες· δυνάμεις φωτεινές, λαϊκές, εγγράμματες, πολυπλόκαμες, εμβαπτισμένες στα νάματα του Ομήρου και του Λάο Τσε ώς τους σημερινούς γενετιστές και αστροφυσικούς (με πλεούμενο πάντα την ποίηση, ασφαλώς…).

Δεν είναι άμοιρη η πνευματική της πολιτικής ζωής, διότι απ' αυτήν εμπνέεται. Σήμερα, όμως, δεν υπάρχει κάποιος να εμπνεύσει ούτε κάποιος άλλος να εμπνευστεί. Υπάρχουν πολιτικοί που ταΐζουν και πνευματικοί που ταΐζονται (όκωσπερ κτήνεα, ενίοτε…). Ολη αυτή η εξαθλίωση προσφέρεται για συζήτηση με ποιητές και συγγραφείς αλλά, καθώς φαίνεται, δεν έχει έλθει ακόμη η ώρα της δημιουργίας. Σε εποχές έκπτωσης της πολιτικής ζωής, των ηθικών αξιών, εμφανίζονται μεγάλοι δημιουργοί είτε για να αποτυπώσουν τον εκμαυλισμό είτε για να στήσουν τεχνάσματα για την εκδίωξή του και ας πληρώνουν στο τέλος ακριβά το σθένος τους. Σαφώς χρειάζεται μια καινούργια εκφραστικότητα, που είναι βέβαιο ότι κυοφορείται, παρ' όλη την ηλεκτρονικότητα της έκφρασης που επικρατεί στην τέχνη· οι ιδέες και η φαντασία εξακολουθούν να παραμένουν άυλες περιμένοντας μια έκρηξη ενθουσιασμού και αναστοχασμού, που είναι διευρυντικά της έκφρασης.

Μια συμφιλίωση των σωμάτων με το άπειρο και την ύλη, ένα γενναίο γούστο στη σύναψη κοινωνικών σχέσεων, μια ευθυμία για το παρόν και την τάξη ή αταξία του κοινωνικού μέλλοντος.

Ας σταματήσει η διολίσθηση προς το χυδαίο, το γλοιώδες, προς το έρπειν. Είναι θαυμάσια η ευκαιρία να γίνει το μηδέν άπειρο, να επανακάμψουν το φως, το γέλιο, ο χορός, δηλαδή ο έρωτας, παναπεί η ζωή την οποία (μάς) έχουν αφαιρέσει απνευματικοί τεχνοφασίστες και μίζεροι του πολιτισμού και της τέχνης. Η πολιτική κακοδαιμονία είναι ήπιος όρος· ο πολιτικός σκοταδισμός και εκβαρβαρισμός θα ήταν πιο σωστή έκφραση. Και αυτά εκδιώκονται μόνο μετά από μια συνεργασία λαϊκών – πνευματικών δυνάμεων. Θα είχε γούστο… εάν αποφασίζαμε ότι δεν μας εκφράζουν ο νεποτισμός και η μετριοκρατία και αρχίζαμε να κατανοούμε τη δύναμη και αυτής ακόμη της αδράνειας, κοινωνικά και όχι ιστορικά. Το (κοινωνικό) πνεύμα θα 'πρεπε να φωτίζει τους πολιτικούς και όχι η εξουσιαστική μέθη (της).

Αλλά πού να βρεθούνε ψύλλοι στ' άχυρα.

[email protected]