Του Βίκτωρα Νέτα

Στην καθαρή και όχι στη νοθευμένη με καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα κοινοβουλευτική δημοκρατία, τους βουλευτές τούς εκλέγει ο λαός και δεν τους διορίζει ο αρχηγός με την ηγετική ομάδα του κόμματος. Επομένως, η εκλογή και των ευρωβουλευτών και των βουλευτών για την εθνική Βουλή πρέπει να γίνεται από το εκλογικό σώμα με σταυρό προτίμησης και όχι με λίστα. Δεν έχουν, λοιπόν, νόημα οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης στην πρωτοβουλία της κυβέρνησης να γίνουν οι ευρωεκλογές με σταυρό προτίμησης. Οι αντιδράσεις, ωστόσο, έφεραν πάλι στην επικαιρότητα το μέγα θέμα του εκλογικού συστήματος, το οποίο δεν έχει λυθεί -ενώ θα έπρεπε- ούτε με το Σύνταγμα του 1975 και τις μετέπειτα αναθεωρήσεις του. Και είναι οι συχνές αλλαγές του εκλογικού νόμου μια από τις κύριες αιτίες της κακοδαιμονίας του πολιτικού συστήματος της χώρας.

Τίθεται το ερώτημα: Ο σταυρός προτίμησης λύνει το πρόβλημα της εκλογής των βουλευτών από το εκλογικό σώμα και προπαντός το πρόβλημα του εκλογικού συστήματος; Δεν το λύνει, διότι τα ψηφοδέλτια δεν καταρτίζονται με δημοκρατικές διαδικασίες στις οποίες μετέχουν οι οπαδοί-μέλη του κόμματος. Διαμορφώνονται από την ηγετική ομάδα και τον τελευταίο λόγο τον έχει ο αρχηγός, με αποτέλεσμα φοβερές αναταράξεις στο εσωτερικό των κομμάτων. Είδαμε τις τελευταίες μέρες απέναντι στους κομματικούς υποψήφιους περιφερειάρχες και δημάρχους να σηκώνουν δικό τους μπαϊράκι στελέχη του ίδιου κόμματος.

Αυτά, αλλά και πολλά άλλα -όπως οι διασπάσεις, οι αποστασίες, οι αποσκιρτήσεις και οι ανεξαρτητοποιήσεις- συμβαίνουν διότι δεν έχουμε κόμματα αρχών, δηλαδή κόμματα που να λειτουργούν με δημοκρατικούς κανόνες, θεσμοθετημένους από το Σύνταγμα, που να προβλέπουν την ουσιαστική συμμετοχή των οπαδών-μελών στα κομματικά όργανα. Τα καταστατικά των κομμάτων είναι ανεπαρκέστατα.

Ελεγε ο Γεώργιος Παπανδρέου: «Για την είσοδο στην εκκλησία και στο κόμμα δεν ζητούν ταυτότητα. Μπαίνει ελεύθερα όποιος θέλει». Στα στελέχη, μάλιστα, που αποσκιρτούν από ένα κόμμα και προσχωρούν σε άλλο γίνεται πανηγυρική υποδοχή και προσφέρεται τιμητική θέση, ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν πρόκειται για βουλευτές. Εχει γεμίσει ο ΣΥΡΙΖΑ από πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ, που έχουν παραγκωνίσει παραδοσιακά στελέχη του κόμματος. Αυτές οι μετακινήσεις σωτηρίας από κομματικό πλοίο που βουλιάζει -όπως το ΠΑΣΟΚ- έχουν αποτέλεσμα να μην ανανεώνεται το πολιτικό προσωπικό και να μένουν στην πολιτική σκηνή τα ίδια πρόσωπα με διαφορετική κομματική ταυτότητα. Αν είχαμε κόμματα αρχών, αλλά και σταθερούς κανόνες λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, αυτά δεν θα συνέβαιναν. Ο αποστάτης θα έπρεπε να παραδίδει τη βουλευτική του έδρα στο κόμμα με τη σημαία του οποίου είχε εκλεγεί και στο άλλο κόμμα να προσχωρεί ως απλός οπαδός, ώστε να εξαρτάται και να κρίνεται η πολιτική του εξέλιξη από την κομματική οργάνωση και όχι από τον αρχηγό και την ηγετική ομάδα.

Για την ομαλή δημοκρατική λειτουργία του πολιτικού συστήματος, χρειάζεται, εκτός από τα κόμματα αρχών, να υπάρχει και σταθερό εκλογικό σύστημα, που δεν θα αλλάζει για να το φέρνουν στα μέτρα τους οι κυβερνήσεις τής εκάστοτε κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Το δίκαιο και τίμιο σύστημα είναι η απλή και άδολη αναλογική. Με το Σύνταγμα του 1975 χάθηκε η μεγάλη ευκαιρία να διασφαλιστεί με σχετική διάταξη ως μόνιμο εκλογικό σύστημα η απλή αναλογική. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν το τόλμησε τότε, ενώ πριν από τη δικτατορία, με αγορεύσεις του στη Βουλή, υπογράμμιζε ότι «εις την χώραν αυτήν πολιτική ζωή σοβαρά είναι σχεδόν ανύπαρκτος», διότι έχουμε συχνές αλλαγές κυβερνήσεων και συνεχείς εκλογές.

Με το επιχείρημα ότι η απλή αναλογική δεν εξασφαλίζει κυβερνητική σταθερότητα, «κατασκευάστηκαν» τα καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα του πλειοψηφικού, του «τριφασικού» και της ενισχυμένης αναλογικής με πολλές παραλλαγές. Ετσι φτάσαμε στο απαράδεκτο καθεστώς να κυβερνάει η μειοψηφία σε ψήφους, αλλά πλειοψηφία σε βουλευτικές έδρες και να ελέγχει ως αντιπολίτευση η πλειοψηφία σε ψήφους, αλλά μειοψηφία σε έδρες.

Είναι επιτακτική ανάγκη να σταματήσει η ανωμαλία, με τη συνταγματική κατοχύρωση της απλής αναλογικής με σταυρό προτίμησης, ενώ παράλληλα και τα κόμματα να μάθουν να συνεργάζονται, για να σχηματίζουν συμμαχικές κυβερνήσεις και να εξαντλείται η τετραετία. Ετσι θα εκπληρωθεί η συνταγματική επιταγή ότι «θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία» και «όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό».

[email protected]