Αντώνης Φωστιέρης
«Τοπία του Τίποτα»
ποίηση, Καστανιώτης, 2013, σελ. 96

Του Νίκου Δαββέτα

Η τελευταία συλλογή του Αντώνη Φωστιέρη «Τα Τοπία του Τίποτα» είναι κυρίως μια ενδελεχής ανίχνευση του ποιητικού πεδίου, όπου «το θαύμα ακόμη συντελείται», πολλές φορές όμως εις βάρος του ίδιου του δημιουργού και τότε, από πεδίον δόξης λαμπρόν, μεταβάλλεται σε επικίνδυνο ναρκοπέδιο.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Αντ. Φωστιέρης προβληματίζεται για τη λειτουργία της ποίησης, τους τρόπους και τη δυναμική της, αντλώντας την έμπνευσή του από την πάλη με τις λέξεις, τον διαρκή αγώνα κάθε δημιουργού να κλείσει τον κόσμο σε ένα βιβλίο. Ενα βιβλίο όμως που μέσα στην τύρβη της καθημερινότητας παραμένει ουσιαστικά ανενεργό. Οι λέξεις σταδιακά εξατμίζονται, οι σελίδες ξαναγίνονται λευκές, όσα λεκτικά τερτίπια κι αν επιστρατεύσει, όσες ωραίες ιδέες κι αν προσφέρει. Ο αγώνας του ποιητή μοιάζει με αυτόν του Σίσυφου, είναι το πρώτο, βεβιασμένο συμπέρασμα. Η παραχθείσα τέχνη δεν τον εξιλεώνει από τη «βλασφημία» της μίμησης. Βέβαια, παρόμοιους προβληματισμούς είχε καταθέσει ο Αντ. Φωστιέρης και σε προηγούμενες συλλογές του. Να θυμηθούμε την ευρηματική συλλογή του «Ποίηση μες στην ποίηση» (Κέδρος 1977), όπως και τη στοχαστική «Η σκέψη ανήκει στο πένθος» (Καστανιώτης 1996). Η επιμονή του σε αυτή τη θεματολογία μαρτυρά μια διαρκή αγωνία για την αντοχή των υλικών της τέχνης, τη μεταβλητότητα της πρώτης ύλης που ανταλλάσσεται «μ’ ένα κίβδηλο χαρτοφυλάκιο/ γεμάτο άυλες μετοχές/ αντωνυμίες/ και ρήματα».

Με την πρόσφατη γραφή του, παρ' ότι υποσκάπτει σε κάθε ποίημα τη βεβαιότητα της διάρκειας, της αθανασίας, της υστεροφημίας, απελπισμένος ελπίζει πάλι στην ευφάνταστη φενάκη που θα μεταμφιέσει «το μηδέν/ το πουθενά/ και το ποτέ/ σε κόσμο»! Με άλλα λόγια, μπορεί το νόημα της προσπάθειας του δημιουργού να συνοψίζεται σε ένα «Τίποτα», ωστόσο το αισθητικό-λογοτεχνικό γεγονός είναι-γίνεται «Κάτι» στα χέρια του αναγνώστη σκορπίζοντας την ελπίδα της συνέχειας.

Κορυφαίες στιγμές τούτης της συλλογής τα ποιήματα, όπου ο προβληματισμός του γραφιά για τα σύνεργα και το υλικό του αποδίδεται μέσα από ιστορικά πρόσωπα σε καβαφικούς ρυθμούς, χρησιμοποιώντας ιστορικές λεπτομέρειες για να συγκροτήσει τη δική του μυθολογία. Αν και κάποιοι σκόρπιοι στίχοι μάς φέρνουν στον νου τον μεγάλο Αλεξανδρινό, εντούτοις όλοι περιστρέφονται γύρω από τον δικό τους πρωτότυπο πυρήνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα ποιήματα όπου «πρωταγωνιστεί» ο ήρωας της μάχης του Μαραθώνα, Κυναίγειρος.

«Να ματώσει, πώς; Ενας προς όλους;/ φούμαρα του μύθου, αμετροέπειες/ την αναχώρηση την είχε δεδομένη. Πάλευε/ την καθυστέρηση μονάχα να κερδίσει/ αφού (ομογάλακτος του Αισχύλου) το ’νιωθε/ κάθε λεπτό είν’ από μόνο του μια νίκη. Πάλευε/ την καθυστέρηση μονάχα να κερδίσει/ σαφώς την καθυστέρηση/ με νύχια και με δόντια».

Να τονίσουμε, βέβαια, πως δεν είναι όλα τα ποιήματα της συλλογής αρθρωμένα γύρω από τούτη τη θεματολογία. Κάποια αναφέρονται σε οικεία πρόσωπα του ποιητή, σε σημαδιακές ημερομηνίες και οικογενειακά πάθη, με έναν λόγο έντονα αυτοβιογραφικό.

Ευχάριστη έκπληξη αποτελούν τα μικρά ακαριαία ποιήματα της ενότητας «Υλικά οικοδομών, υλικά κατεδαφίσεων». Και λέω «έκπληξη» γιατί ο Αντ. Φωστιέρης δεν μας είχε συνηθίσει σε ολιγόστιχα έργα.

Κι όμως, με ένα-δυο στίχους πετυχαίνει το μέγιστο ποιητικό αποτέλεσμα καθιστώντας την ενότητα αυτή από τις πλέον εντυπωσιακές της νέας του κατάθεσης, προαναγγέλλοντας, ίσως, μια περαιτέρω μινιμαλιστική προσπάθεια.