→O νόμος στοχεύει στην εξάλειψη «διαρροών» σχετικά με δοσοληψίες του πρωθυπουργού και σημαινόντων προσώπων της κυβέρνησης με επιχειρηματίες και στελέχη των ΜΜΕ

Του Παναγιώτη Αυχούδια*

Νέο πλήγμα για τη διαδικτυακή ελευθερία στην Τουρκία. Αυτό που ουσιαστικά αλλάζει με τον καινούργιο νόμο είναι η διαδικασία για την απαγόρευση μιας ηλεκτρονικής διεύθυνσης. Ετσι, ενώ πριν χρειαζόταν απόφαση δικαστηρίου η οποία έπρεπε να κρίνει παράνομο το περιεχόμενο ενός ιστότοπου, πλέον αρκεί μια απόφαση της Διεύθυνσης Τηλεπικοινωνιών, η οποία υπάγεται στην Υπηρεσία Ασφαλείας και κατ’ επέκταση στον πρωθυπουργό.

Επίσης, όλοι οι πάροχοι διευθύνσεων είναι υποχρεωμένοι να κρατούν διετές αρχείο σχετικά με την κίνηση μιας ιστοσελίδας, ενώ για τον έλεγχο της τήρησης των απαγορεύσεων αυτών θα χρησιμοποιούνται συστήματα εφάμιλλα των κινεζικών, των ιρανικών και των σαουδαραβικών. Τέλος, η απαγόρευση εισόδου σε παράνομη ιστοσελίδα δεν θα γνωστοποιείται πλέον στον χρήστη, καθώς η σελίδα ή δεν θα ανοίγει καθόλου ή θα παραπέμπει σε άλλη σελίδα ή θα οδηγεί σε άσχετες πληροφορίες. Ετσι, χωρίς την έγκριση δικαστηρίου και χωρίς την ενημέρωση του χρήστη, η εκάστοτε ιστοσελίδα απλώς θα παύει να υπάρχει.

Το εξοργιστικό με τον συγκεκριμένο νόμο είναι ότι έρχεται έξι μήνες μετά τα γεγονότα του πάρκου Γκεζί, όπου εκφράστηκε το αίτημα της νεολαίας για ουσιαστικότερο έλεγχο της εξουσίας, για μεγαλύτερη συμμετοχή στα κοινά, για περισσότερη δημοκρατία. Αν η απάντηση σε αυτά τα αιτήματα είναι ασφυκτικότερος κρατικός έλεγχος και αυξημένη λογοκρισία, το συμπέρασμα που εύκολα προκύπτει είναι ότι τα αιτήματα αυτά εκλαμβάνονται ως απειλή από μια κυβέρνηση που είναι ξεκάθαρο ότι άγεται από την ανασφάλεια που γεννήθηκε στο πάρκο, διογκώθηκε στα σκάνδαλα που ξεπροβάλλουν σαν μανιτάρια σε καθημερινή βάση και θα γιγαντωθεί με ενδεχόμενη ήττα στις δημοτικές εκλογές του Μαρτίου.

Πέρα από την «προστασία της αξιοπρέπειας και της ιδιωτικής ζωής», είναι δεδομένο ότι αυτός ο νόμος στοχεύει στην εξάλειψη «διαρροών» σχετικά με δοσοληψίες του πρωθυπουργού και σημαινόντων προσώπων της κυβέρνησης με επιχειρηματίες και στελέχη των ΜΜΕ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων διαρροών που κατακλύζουν την καθημερινότητα της Τουρκίας είναι η κλήση του πρωθυπουργού σε τηλεοπτικό κανάλι με σκοπό τη διακοπή μετάδοσης του λόγου του αρχηγού του Εθνικιστικού Κόμματος (πράγμα που έγινε αυτοστιγμεί) ή το τηλεφώνημα υπουργού προς τον γιο του, κατά το οποίο τον ρωτάει εάν βρίσκονται ακόμη στο σπίτι ένα εκατ. λίρες σε μετρητά ή εάν αυτά τα βρήκε η αστυνομία…

Για να είμαστε δίκαιοι, τέτοιες προσπάθειες ελέγχου του διαδικτύου δεν είναι ούτε αποκλειστικό προνόμιο της Τουρκίας ούτε ο μοναδικός τρόπος χρήσης των πληροφοριακών δυνατοτήτων των σύγχρονων τεχνολογιών. Ολα συντελούν στο συμπέρασμα ότι το ανέμελο σερφάρισμα στο διαδίκτυο έχει πεθάνει προ πολλού και επίσης ότι μια διαμάχη για τον έλεγχο της διακίνησης της πληροφορίας μαίνεται σε παγκόσμια κλίμακα.

Οσον αφορά τη στάση της τουρκικής κοινωνίας απέναντι στα γεγονότα, είναι δεδομένο ότι οι περισσότεροι θα υποστούν τις αλλαγές στη νομοθεσία χωρίς καν να καταλάβουν τι ακριβώς συμβαίνει. Από τους ενήμερους, το μεγαλύτερο ποσοστό αντιδρά με κλασικά ανατολικό-μεσογειακό τρόπο: απέναντι στον περιορισμό της ελευθερίας του από τον απολυταρχισμό της εξουσίας μηχανεύεται τρόπους να την ξεγελάσει και να κάνει αυτό που θεωρεί σωστό, υπερασπίζοντας έτσι τα όρια της προσωπικής ελευθερίας σιωπηλά, έχοντας πάντα κατά νου να μην προκαλέσει και γίνει θύμα της ανυπακοής του.

Στο ίντερνετ αυτό εκφράζεται μέσω του VPN ή πλήθους άλλων τεχνολογιών οι οποίες νοθεύουν το διαδικτυακό στίγμα, αποκρύπτοντας την τοποθεσία του χρήστη, ξεγλιστρώντας από τους τοπικούς περιορισμούς και επιτρέποντας έτσι την πρόσβαση σε όλων των ειδών τις ιστοσελίδες. Λύση που επιβραδύνει τη συνολική ταχύτητα του ίντερνετ, αλλά διασφαλίζει το ελεύθερο σερφάρισμα. Αλλωστε, οι Τούρκοι είναι συνηθισμένοι σε τέτοιες πρακτικές, καθώς την περασμένη δεκαετία ιστοσελίδες όπως το youtube είχαν απαγορευτεί και επανανομιμοποιηθεί δεκάδες φορές.

Οσο για τους υπόλοιπους; Εμπνευσμένοι από φιλελεύθερες ιδέες, ευνοούμενοι από το κλίμα ευημερίας που δημιουργήθηκε από τις πρότερες πολιτικές του Ερντογάν, γεμάτοι αυτοπεποίθηση από τη νίκη στο Γκεζί, κατεβαίνουν στους δρόμους, διαμαρτύρονται στο ίντερνετ, αρθρογραφούν, χλευάζουν και –πάνω απ’ όλα– διεκδικούν να τους συμπεριφέρονται ως πολίτες και όχι ως υπηκόους, διαπράττοντας έτσι πατροκτονία εις βάρος ενός μέχρι πρότινος «φιλελευθερίζοντος» πολιτικού, ο οποίος είναι διατεθειμένος να κάνει τα πάντα προκειμένου να κρατηθεί στην εξουσία.

……………………………………………………………………………………………………………………

* Ο Παναγιώτης Αυχούδιας ζει και εργάζεται στην Κωνσταντινούπολη