→Οι δύο ισχυρότεροι ολιγάρχες της Ουκρανίας, που διαδραματίζουν σχεδόν… θεσμικό ρόλο στη χώρα

Του Δημήτρη Σ. Φαναριώτη

Σίγουρα οι διαδηλώσεις στο Κίεβο ήταν αυτές που σε πολύ σημαντικό βαθμό οδήγησαν στην πτώση του προέδρου Γιανουκόβιτς. Ωστόσο τον «δρόμο» για την πτώση του άνοιξαν οι δύο ισχυρότεροι ολιγάρχες της Ουκρανίας, που διαδραματίζουν σχεδόν… θεσμικό ρόλο στη χώρα, και φυσικά προετοιμάστηκαν εγκαίρως για τη μετά Γιανουκόβιτς εποχή.

Πριν από λίγες εβδομάδες, οπότε οι αιματηρές συγκρούσεις στην καρδιά του Κιέβου είχαν φτάσει στο απόγειό τους και οι διπλωματικές πρωτοβουλίες και προσπάθειες διαδέχονταν η μία την άλλη, οι Ουκρανοί βουλευτές προσπαθούσαν να βρουν μια λύση. Ολοι ωστόσο γνώριζαν, όπως επισημαίνει στο ερευνητικό του ρεπορτάζ το περιοδικό Der Spiegel, ότι η λύση στην κρίση δεν θα ερχόταν ούτε από την πλατεία Ανεξαρτησίας ούτε από τη Μόσχα, την Ουάσινγκτον, το Βερολίνο ή τις Βρυξέλλες. Θα προερχόταν μάλλον από το Κοινοβούλιο και τους βουλευτές που στήριξαν επί μακρόν τον Γιανουκόβιτς – κατόπιν εντολής των δύο κροίσων με τη μεγαλύτερη επιρροή στη χώρα και φυσικά στο Κοινοβούλιο, του Ρινάτ Αχμέτοφ και του Ντμίτρι Φιρτάς.

«Και οι δύο άνδρες γνώριζαν ότι εάν πέσει ο Γιανουκόβιτς θα ήταν οι μεγάλοι χαμένοι», επισημαίνει ο σύμβουλος του πρώην προέδρου Γιούσενκο, Βαντίμ Καράτσεφ, ο οποίος είναι επικεφαλής μιας από τις μεγαλύτερες δεξαμενές σκέψεις της Ουκρανίας. «Εάν ο Γιανουκόβιτς επιχειρούσε να λύσει το πρόβλημα με τη βία θα έχανε, όπως θα έχαναν και οι μεγιστάνες. Θα τον αντικαθιστούσε η Γιούλια Τιμοσένκο και θα συνέβαινε ό,τι συνέβη στην «πορτοκαλί επανάσταση»: οι ολιγάρχες θα έχαναν την περιουσία τους και την επιρροή τους στα πολιτικά πράγματα της χώρας. Οπως θα δούμε όμως στη συνέχεια, η πολιτική στην Ουκρανία εξαρτάται πλήρως από τους ολιγάρχες, τους ανθρώπους που έγιναν πάμπλουτοι χάρη στον Γιανουκόβιτς».

Ενα πανίσχυρο δίδυμο

Αχμέτοφ και Φιρτάς έμειναν σ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας αρνούμενοι να δώσουν συνεντεύξεις. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, και οι δύο βρίσκονται στο Λονδίνο, αλλά με τα «μακριά» χέρια τους εξακολουθούν να ασκούν μεγάλη επιρροή στην πολιτική ζωή της χώρας.

Ο πλέον σημαντικός είναι ο 47χρονος Αχμέτοφ με περιουσία που υπερβαίνει τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια. Είναι επικεφαλής του ομίλου System Capital Management, που ελέγχει περισσότερες από 100 εταιρείες, οι οποίες απασχολούν 300.000 εργαζομένους. Η αυτοκρατορία του περιλαμβάνει εργοστάσια μεταλλουργίας, κατασκευής αγωγών, τράπεζες, αγορές ακινήτων, εταιρείες κινητής τηλεφωνίας και μια μεγάλη εταιρεία ΜΜΕ. Θεωρείται ο αδιαμφισβήτητος «άρχοντας» του Ντόνμπας, της περιοχής όπου βρίσκεται η βαριά βιομηχανία της Ουκρανίας. Και, όπως κάθε ολιγάρχης που… σέβεται τον εαυτό του, διαθέτει και ποδοσφαιρική ομάδα, τη Σαχτάρ Ντόνετσκ, μια από τις καλύτερες της Ευρώπης, η οποία πήρε το περσινό Κύπελλο UEFA. Είναι τέτοια η ισχύς και η επιρροή του Αχμέτοφ ώστε τις τελευταίες εβδομάδες Ουκρανοί διαδηλωτές είχαν συγκεντρωθεί έξω από τα σπίτια του σε Κίεβο και Λονδίνο φωνάζοντας μεταξύ άλλων το σύνθημα «Μ’ ένα τηλεφώνημά σου θα σταματήσει το μακελειό».

Πολύ «μικρότερος» με περιουσία… μόλις ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων, αλλά πολύ πιο «κοντά» στο Κρεμλίνο, ο Ντμίτρι Φιρτάς μοιράστηκε την επιρροή του στους βουλευτές με τον Αχμέτοφ και λίγες εβδομάδες πριν ξεσπάσει η κρίση οι δύο άνδρες είχαν ήδη σχεδιάσει τη μελλοντική τους πορεία χωρίς τον Γιανουκόβιτς. Κάτι που φάνηκε ξεκάθαρα όταν τα αιματηρά επεισόδια έφτασαν στην κορύφωσή τους και οι τηλεοπτικοί σταθμοί των δύο μεγιστάνων άλλαξαν άρδην πολιτική γραμμή καλύπτοντας αντικειμενικά τις διαδηλώσεις.

Ο πρώην πυροσβέστης Φιρτάς ξεκίνησε την καριέρα του πουλώντας γάλα στην Ουκρανία. Στη συνέχεια πήγε στη Μόσχα και ζώντας στο διάσημο ξενοδοχείο «Ροσίγια» γνωρίστηκε με την επιχειρηματική ελίτ και κυρίως με τους «παίκτες-κλειδιά» της βιομηχανίας φυσικού αερίου του Τουρκμενιστάν και στη συνέχεια μπήκε στο εμπόριο ανταλλάσσοντας τρόφιμα για φυσικό αέριο. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο η επιχειρηματική του δραστηριότητα γιγαντώθηκε. Αγόρασε μια μεγάλη χημική εταιρεία στην Εσθονία και λίγο αργότερα μια αυστριακή εταιρεία μεταφοράς φυσικού αερίου. Το 2004 «μπήκε» στην Gazprom προκειμένου να δημιουργήσει την εταιρεία RosUkrEnergo η οποία ειδικεύεται στη μεταφορά φυσικού αερίου στη Δυτική Ευρώπη.

Αυτή ακριβώς ήταν η εταιρεία που τον έθεσε σε κόντρα με την «πορτοκαλί επανάσταση» και ειδικότερα μια συμφωνία του 2009 μεταξύ της τότε πρωθυπουργού Γιούλια Τιμοσένκο και του Ρώσου ομολόγου της Βλαντίμιρ Πούτιν, η οποία κατέστρεψε τις επιχειρηματικές δραστηριότητες του Φιρτάς. Εκτοτε Φιρτάς και Τιμοσένκο έγιναν ορκισμένοι εχθροί. Οταν ο Γιανουκόβιτς ανέβηκε στην εξουσία, έναν χρόνο αργότερα, ο Φιρτάς μπόρεσε και πάλι να επεκτείνει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες ιδρύοντας τον όμιλο ΜΜΕ Inter Media Group, ο οποίος ελέγχει πολλά τηλεοπτικά κανάλια.