Ξεκίνησε ως έμπνευση μερικών γυναικών της Πρέβεζας στα τέλη της δεκαετίας του ’20. Και στο πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε περίπου σε θεσμό, στον οποίο όλες οι γενιές των γυναικών της πόλης συμμετέχουν με πάθος και γνήσιο κέφι

Της Φεβρωνίας Παντελή

Το Καρναβάλι Γυναικών της Πρέβεζας μονοπωλεί το ενδιαφέρον της τοπικής –και όχι μόνο!– κοινωνίας, αφού η πρωτοτυπία, το χιούμορ αλλά και η καυστική σάτιρα της επικαιρότητας εκφράζονται μέσα από τη θεματολογία των αρμάτων και των στολών που τα επιλέγουν όλες όσες συμμετέχουν σε αυτό. Ολη η πόλη γιορτάζει, σε ένα κλίμα κεφιού αλλά και συγκίνησης ταυτόχρονα, μια και ενώνονται τρεις γενιές γυναικών με στόχο την ψυχαγωγία. Το φαινόμενο της κοινής εμφάνισης μάνας, κόρης και εγγονής είναι πολύ συχνό, στοιχείο που χαρίζει ένα επιπλέον κίνητρο ώστε αυτό το έθιμο να μην εκλείψει με το πέρασμα των δεκαετιών.

Σύμφωνα με μαρτυρίες και σπάνια φωτογραφικά ντοκουμέντα –όπως αυτά που ο ντοκιμαντερίστας Γιάννης Νικολαΐδης ευγενικά μας παραχώρησε για τις ανάγκες του σημερινού αφιερώματος– όλα ξεκίνησαν κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ’20, όταν κάποιες κυρίες της περιοχής ξεκίνησαν να μεταμφιέζονται και να επισκέπτονται ντυμένες με φανταχτερές στολές τις γειτόνισσές τους. Για πρώτη φορά, απ’ ό,τι λέγεται, τόλμησαν να βγουν σαν ομάδα το 1929, όταν το Σάββατο πριν από την Καθαρά Δευτέρα… έκλεψαν τις στολές των συζύγων τους, με τις οποίες εκείνοι είχαν σκοπό να μεταμφιεστούν την τελευταία Κυριακή των Αποκριών. Οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής, βέβαια, αλλά και ο ζόφος του πολέμου δεν επέτρεψαν στη συνήθεια αυτή να γενικευτεί παρ’ όλο που υπήρξαν κάποιες κυρίες που συνέχισαν σποραδικά και με δική τους πρωτοβουλία να μασκαρεύονται και να ανταλλάσσουν επισκέψεις.

Διαστάσεις θεσμού ουσιαστικά αρχίζει να παίρνει το θέμα από το 1960 και μετά, με το Καρναβάλι Γυναικών να οργανώνεται και να μαζικοποιείται. «Ηταν το 1961 όταν πήρα μέρος για πρώτη φορά και ακόμα θυμάμαι την έκφραση του συζύγου μου όταν εμφανίστηκα μπροστά του ντυμένη μούμια του Φαράω -είχαν κάνει μια ανακάλυψη εκείνη την εποχή στην Αίγυπτο και ήταν το θέμα των ημερών- και δεν με αναγνώρισε, παρά μόνο όταν του αποκάλυψα ποια ήμουν» θυμάται η κυρία Λαμπρινή Νταλαμάγκα, που σήμερα πλέον λαμβάνει μέρος στη γιορτή παρέα με την κόρη της και την 15χρονη εγγονή της, ενώ δεν ξεχνά και τη συμμετοχή της κατά τη διάρκεια του 7ου μήνα της εγκυμοσύνης της. Παράλληλα μας μιλά και για τον μοναδικό άντρα που κατάφερε να παραβιάσει το… άβατο των γυναικών. «Εψαχναν έναν άντρα για να λάβει μέρος με τις μεταμφιεσμένες γυναίκες, κάποιον για να τραβάει την προσοχή. Βρήκαν έναν κωμικό της εποχής, τον Τάσο Γιαμά, που συνήθως τον έντυναν νύφη ή χανούμισσα. Μάλιστα επειδή εκείνος ήταν υπάλληλος στην Πετρογκάζ, η παρέλαση γινόταν για πολλά χρόνια κάθε τελευταία Πέμπτη της Αποκριάς επειδή είχε ρεπό». Στις μέρες μας, ωστόσο, καθιερώθηκε η Παρασκευή ως ημέρα συγκέντρωσης διότι οι περισσότερες κυρίες είναι εργαζόμενες και έχουν υποχρεώσεις.

Πάντως, ενώ οι κυρίες ποτέ δεν ήταν οργανωμένες με τη μορφή κάποιου συλλόγου όλα αυτά τα χρόνια, είναι άξιο απορίας πώς έχει διατηρηθεί το έθιμο τόσο ζωντανό και κάθε φορά εξελίσσεται και εμπλουτίζεται με νέες ιδέες. Απλώς εκλέγονται εκπρόσωποι από κάθε ομάδα σαν κεντρικός πυρήνας ώστε να αναλαμβάνουν την επιλογή των θεμάτων και τις διαδικαστικού χαρακτήρα λεπτομέρειες. «Είναι η αγάπη για αυτό έθιμο του τόπου μας που οφείλουμε να το διατηρήσουμε. Πολλές φορές θυμάμαι τις δύσκολες καιρικές συνθήκες που αντιμετωπίσαμε. Εχουμε παρελάσει με δυνατή βροχή, κρύο αλλά και χιόνι, ντυμένες τριαντάφυλλα, με τα χέρια μας γυμνά, αλλά δεν… καταλάβαμε τίποτα. Ούτε καν αρρωστήσαμε» θα πει η κυρία Ευγενία Κοντονάσιου που φέτος θα συμμετάσχει για 36η φορά στο Καρναβάλι Γυναικών. «Η οικονομική κρίση δεν μας έχει επηρεάσει» μας λέει. «Ανέκαθεν τα έξοδα ήταν περιορισμένα διότι ράβουμε μόνες μας τις στολές ή μας βοηθούν εθελοντικά μοδίστρες της περιοχής. Παράλληλα, μας βοηθούν ο δήμος και η περιφέρεια με την ηχητική κάλυψη, τις αφίσες κ.ά. και τους ευχαριστούμε πολύ που μας στηρίζουν, όπως και κάποια καταστήματα που μας παρέχουν δωρεάν γλυκίσματα για να προσφέρουμε στα μικρά παιδιά κατά τη διάρκεια της παρέλασης. Ξεκινάμε από τον κεντρικό δρόμο στη λεωφόρο Ειρήνης, περνάμε από την παραλία και καταλήγουμε στην πλατεία Ανδρούτσου. Δημιουργείται μια γιορτινή ατμόσφαιρα, τα μαγαζιά γεμίζουν και ολόκληρη η πόλη ζει στους ρυθμούς του Καρναβαλιού».

……………………………………

Ταξίδι στον χρόνο

Αρχικά οι μεταμφιέσεις των κυριών ήταν απλοϊκές και χρησιμοποιούνταν κουρέλια ή παλιά ρούχα των συζύγων. Συχνά επέλεγαν να ντυθούν Τσιγγάνες, ενώ οι βόλτες τους ήταν περιορισμένες στη γειτονιά τους και δεν κατέβαιναν σε κεντρικά σημεία. Από τη δεκαετία του ’60 και μετά, που δημιουργήθηκαν οι ομάδες, αρχικά δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής γυναίκες κάτω των 18 ετών. Αυτό συνέβαινε διότι μετά την παρέλαση όλες οι κυρίες κατέληγαν σε κέντρα διασκέδασης όπου έπρεπε να μπουν συνοδευόμενες από τους συζύγους τους. Με το πέρασμα των ετών αυτό άλλαξε και άρχισαν να λαμβάνουν μέρος όλες οι ηλικίες, αλλά και τα δημοτικά σχολεία, τα λύκεια και τα γυμνάσια. Αυστηρός κανόνας παραμένει η… απαγόρευση των ανδρών. Κάθε χρόνο, απ’ ό,τι μας λένε, υπάρχουν 18 με 20 ομάδες από 20 έως και 120 άτομα η κάθε μία. Μερικές από τις θεματικές ενότητες που έχουν επιλεγεί για φέτος είναι «ο πρεβεζάνικος γάμος του 1930», «Πάμε Μουντιάλ», «Να κι αν βρέξει, να κι αν δεν βρέξει», «Η λίμνη των κύκνων», «Μίνιονς» , «Οικογένεια Ανταμς» κ.ά. Κάθε ομάδα ετοιμάζει και ένα σατιρικό κείμενο ή ποίημα σχετικό με το θέμα, το οποίο διαβάζει μέσω μικροφώνου η παρουσιάστρια της εκδήλωσης που χαιρετίζει τις συμμετέχουσες. Μερικά εκ των θεμάτων που έχουν επιλεγεί στο παρελθόν ήταν η σύγκρουση των ΜΑΤ με τα τρακτέρ, η Σοφοκλέους και το Χρηματιστήριο, οι Ολυμπιακοί Αγώνες και άλλα θέματα σχετικά με την επικαιρότητα.

……………………………………

* Το ντοκιμαντέρ του Γιάννη Νικολαΐδη στο οποίο αποτυπώνεται η ιστορία του Γυναικείου Καρναβαλιού από το 1929 μέχρι σήμερα παρουσιάστηκε στην Πρέβεζα στις 16 Φεβρουαρίου

Μνήμες

Το κοινό είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει σπάνιο φωτογραφικό και βιντεοσκοπημένο υλικό, καθώς και αφηγήσεις των γυναικών που πρωτοστάτησαν και διατήρησαν ζωντανό το Καρναβάλι