Του Τάσου Παππά

Ανησυχούν, τάχα μου, οι κυβερνήσεις για το μειωμένο ενδιαφέρον που δείχνουν οι πολίτες στις εκλογικές διαδικασίες. Το ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές παντού στην Ευρώπη πέφτει δραματικά. Στις ευρωεκλογές τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα. Οπως αναφέρει στην ανάλυσή του ο Γ. Μαυρής («Εφ.Συν.» 17-3-2014), «στις ευρωεκλογές του 2004 η πανευρωπαϊκή συμμετοχή περιορίστηκε στο 45,5% και στις τελευταίες του 2009 μόλις στο 43%, ενώ φέτος αναμένεται και περαιτέρω υποχώρηση». Η εξήγηση είναι ότι το ρεύμα αποπολιτικοποίησης διογκώνεται λόγω της απαξίωσης των μεγάλων αφηγήσεων, της κατάργησης των συνόρων ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά και της γραφειοκρατικοποίησης των θεσμών.

Οι φιλελεύθερες ολιγαρχίες δεν ευνοούν τη συμμετοχή. Εχουμε να κάνουμε με «δημοκρατίες» της ανάθεσης και όχι με δημοκρατίες της συμμετοχής και της παρέμβασης. Οι λογικές «δεν θα βγάλω εγώ το φίδι από την τρύπα» και «αφήστε τους ειδικούς να ασχοληθούν με τα σύνθετα προβλήματα γιατί αυτοί ξέρουν, ενώ οι απλοί άνθρωποι δεν έχουν τα προσόντα» καλλιεργούνται συστηματικά γιατί βολεύουν τις πολιτικές ελίτ. Ο αδιάφορος είναι χειραγωγήσιμος και ευάλωτος σε πιέσεις και εκβιασμούς κάθε είδους. Ο ενεργός και με κριτική στάση απέναντι στις άνωθεν επιβαλλόμενες πολιτικές είναι ανεξέλεγκτος και μπορεί να γίνει επικίνδυνος. Οι κοινωνίες πρέπει να μάθουν να λειτουργούν με υπευθυνότητα, έτσι όπως ορίζουν την έννοια οι πολιτικές, οικονομικές και μιντιακές συνιστώσες του συστήματος.

Δεν μπορούν δηλαδή να ζητούν συμμετοχή στη διαμόρφωση των πολιτικών (γι’ αυτό είναι αρμόδιοι οι τεχνικοί των κομμάτων). Δεν πρέπει να απαιτούν εμπλοκή στις μεγάλες αποφάσεις (αυτό ρυθμίζεται σε κλειστές συνάξεις των επαγγελματιών). Δεν είναι φρόνιμο να διαμαρτύρονται (καραδοκούν οι εχθροί της δημοκρατίας).

Κάπως έτσι η Ελλάδα μπήκε στα μνημόνια χωρίς να ερωτηθεί ο ελληνικός λαός. Κάπως έτσι στην Ελλάδα και στην Ιταλία αντικαταστάθηκαν πρωθυπουργοί, ύστερα από κοινοβουλευτικά πραξικοπήματα και μυστικές συνεννοήσεις. Κάπως έτσι παραμένουν στην εξουσία κυβερνήσεις που έχουν χάσει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Πρόκειται για το μοντέλο που ο Κόλιν Κράουτς ονομάζει μεταδημοκρατία: «όλες οι μορφές δημοκρατίας -εκλογές, κυβερνητικές αλλαγές, κόμματα, κυριαρχία του νόμου, διάλογος, κριτική, διαμαρτυρίες- συνεχίζουν να λειτουργούν, αλλά η πολιτική ενέργεια του συστήματος δεν καταναλώνεται σ’ αυτούς τους θεσμούς, καθώς έχει “χαθεί” μέσα σε μικρούς κύκλους των ελίτ, όπως οι επιχειρηματίες και οι πολιτικοί» («Εφ.Συν.» 27-4-2013). Αυτό το μοντέλο πρέπει να αμφισβητηθεί και το μόνο μέσο είναι τα κινήματα αντίστασης.