Του Αλέξανδρου Μαυρικάκη*

Είναι γνωστή η αλληλεξάρτηση του επιπέδου υγείας του πληθυσμού με το επίπεδο της φτώχειας και την ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνίας. Η διαπίστωση της ανάγκης για υγιές εργατικό δυναμικό με δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και ο έλεγχος της ασθένειας αποτέλεσαν βάση για ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας και αναγκαία συνθήκη λειτουργίας των σύγχρονων κοινωνιών.

Στη χώρα μας, κατά τα φαινόμενα, η υγεία του πληθυσμού δεν θεωρείται βασικό κοινωνικό αγαθό και συντελεστής ανάπτυξης και το Σύστημα Υγείας δεν αποτελεί παράγοντα κοινωνικής πολιτικής και μέσο ανάπτυξης. Διαπιστώνουμε, και ζούμε, μια αποδόμηση του κράτους πρόνοιας και της κοινωνικής του λειτουργίας. Το επίπεδο της υγείας έχει μειωθεί και συγκρίνεται με εποχές που πιστεύαμε πως έχουν παρέλθει οριστικά. Ο αριθμός των φτωχών, των νεόπτωχων, των ανέργων και των ανασφαλίστων αυξάνεται δραματικά.

Στους ανασφάλιστους περιλαμβάνονται και εργαζόμενοι (π.χ. νέοι επιστήμονες) που αδυνατούν να πληρώνουν τις ασφαλιστικές τους εισφορές. Αλλοι αδυνατούν να αγοράσουν τα φάρμακά τους ή δεν έχουν τη δυνατότητα νοσηλείας ή κάποιας χειρουργικής επέμβασης. Ενα ευαίσθητο τμήμα, τα παιδιά, δεν εμβολιάζονται λόγω έλλειψης εμβολίων. Σε άλλες πληθυσμιακές ομάδες το χαμηλό εισόδημα δεν επιτρέπει την απαιτούμενη φροντίδα υγείας.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό του πληθυσμού της χώρας που βρισκόταν το 2012 σε κίνδυνο φτώχειας και σε κατάσταση κοινωνικού αποκλεισμού ανερχόταν σε 34,6% (3.795.100 άτομα), το υψηλότερο στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τη βρετανική ιατρική επιθεώρηση «The Lancet», στις δραματικές συνέπειες από τη μείωση των δαπανών υγείας στην Ελλάδα περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων: η μείωση των προϋπολογισμών των νοσοκομείων και της κρατικής χρηματοδότησης για την ψυχική υγεία, η αύξηση των περιστατικών AIDS και φυματίωσης μεταξύ των χρηστών ηρωίνης, των αυτοκτονιών καθώς και της βρεφικής θνησιμότητας. Στον Τύπο (έντυπο και ηλεκτρονικό) γίνονται αναφορές για ανάπτυξη, επενδύσεις, μελλοντικούς επενδυτές, ανάγκη καινοτομιών, εξωστρέφεια, υγιές τραπεζικό σύστημα, επιχειρηματικότητα και σωστή δημόσια διοίκηση.

Βασικά ερωτήματα που πρέπει να τεθούν βλέποντας την κατάρρευση του κράτους πρόνοιας και του Συστήματος Υγείας και τις αναφορές για ανάπτυξη είναι:

- Ενας πληθυσμός χωρίς δυνατότητα πρόσβασης για περίθαλψη και στα όρια της φτώχειας μπορεί να συμμετέχει στην ανάπτυξη με όρους εξαθλίωσης;

- Ενας άνθρωπος άνεργος ή με μισθό μη αξιοπρεπούς διαβίωσης έχει τη δυνατότητα να επιχειρήσει, να σχεδιάσει καινοτόμους καλλιέργειες, να βοηθήσει να σπουδάσουν τα παιδιά του, να συμμετέχει στο κοινωνικό γίγνεσθαι; Γιατί ανάπτυξη χωρίς τους κατοίκους της χώρας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί.

Ενα άλλο ερώτημα είναι αν η κατάρρευση του Συστήματος Υγείας επηρεάζει τις επενδύσεις. Το Ελληνικό Σύστημα Υγείας είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας και τα Νοσοκομεία, ως οικονομικοί οργανισμοί και κεντρικός θεσμός του Συστήματος Υγείας, σε πολλές περιοχές αποτελούν σε επίπεδο προϋπολογισμών, αριθμού εργαζομένων, εγκαταστάσεων και μηχανημάτων, τη μεγαλύτερη οργανωμένη οικονομική δραστηριότητα. Σε τουριστικές περιοχές η ύπαρξη οργανωμένου Νοσοκομείου αποτελεί προϋπόθεση για την προσέλευση τουριστών. Οι επιχειρηματίες εκτός από παραλίες, κλίμα και πολιτισμό, προβάλλουν και την ύπαρξη του Νοσοκομείου της περιοχής με σκοπό οι επισκέπτες να αισθανθούν ασφαλείς.

Ποια οικογένεια θα κάνει διακοπές σε περιοχή όπου το νοσοκομείο, όπως τόνισε ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Λασιθίου σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, «λειτουργεί ουσιαστικά το πρωί, ενώ οι μεγάλες απουσίες που καταγράφονται μετά το πρωινό ωράριο, τις νυχτερινές ώρες λόγω έλλειψης ιατρικού προσωπικού, χαρακτηρίζουν τη λειτουργία επιεικώς ως επισφαλή»; Σε ποια περιοχή θα υπάρξει επένδυση στον τουρισμό όταν το ΕΚΑΒ δεν διαθέτει ασθενοφόρα και πλήρωμα για να καλύψει τις βάρδιες- έστω και του ενός ασθενοφόρου; Σε ποιο περιβάλλον θα αναπτυχθεί ο τουρισμός υγείας όταν, σύμφωνα και πάλι με το «The Lancet», η μείωση των προϋπολογισμών στην τοπική αυτοδιοίκηση και η υποχώρηση των αντικουνουπικών ψεκασμών έχει οδηγήσει στην επανεμφάνιση, μετά από 40 χρόνια, της ελονοσίας στην Ελλάδα;

Η νεοφιλελεύθερη πολιτική δεν θεωρεί την υγεία συντελεστή ανάπτυξης και αντιμετωπίζει τις δαπάνες για τα νοσοκομεία ως μη παραγωγικές, με συνέπεια αυτά να κλείνουν ή, ακόμα χειρότερο, να απαξιώνονται. Οι περικοπές στους προϋπολογισμούς τους δεν γίνονται γιατί γενικά υπάρχει κρίση, που κάποια στιγμή θα παρέλθει και οι προϋπολογισμοί θα αυξηθούν σε επίπεδα πραγματικών αναγκών, αλλά βασίζεται στο τρίπτυχο: κατάργηση των κανόνων και ρυθμίσεων της αγοράς, ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περιουσίας και περιορισμός τους κράτους πρόνοιας.

Τα κόμματα πρέπει να καταθέσουν συγκεκριμένες προτάσεις για το Σύστημα Υγείας, την κοινωνική πολιτική, την οργάνωση και διοίκηση των νοσοκομείων και την πολιτική χρηματοδότησής τους. Επίσης σημαντικό είναι να τοποθετηθούν αν θεωρούν πως η υγεία είναι δημόσιο αγαθό που προκαλεί σημαντικές εξωτερικές οικονομίες ή η υγεία αποτελεί αγαθό που πρέπει να ενταχθεί στους κανόνες και τους νόμους της αγοράς όπως τα καθημερινά καταναλωτικά αγαθά. Οι γενικές απαντήσεις πλέον δεν αρκούν, δεν επιτρέπεται η άγνοια και δεν γίνονται δεκτές δηλώσεις όπως «δεν διάβασα το κείμενο» ή «εκείνο τον καιρό μελετούσα».

……………………………………………………………………………………

* Οικονομολόγος – Μsc Διοίκηση Μονάδων Υγείας