Πολυπρισματική και σε βάθος μελέτη της προσέγγισης της μελαγχολίας σε όλες τις πτυχές της καθημερινής και πνευματικής ζωής.
«Το ενδιαφέρον στο φαινόμενο της Μελαγχολίας είναι ακριβώς το γεγονός ότι ενώ υπάρχει η έννοια της νόσου, ταυτόχρονα αναπτύσσεται ανά τους αιώνες και η πεποίθηση ότι πρόκειται για ενός είδους ιδιαιτερότητα, χαρακτηριστικό δηλαδή που ξεχώριζε κάποια εκλεκτά άτομα από το σύνολο».

Α. Ρασιδάκη
^[1]

Η μελαγχολία-σήμερα την ονομάζουμε κατάθλιψη – είναι η ιερή ασθένεια της λογοτεχνίας. Οι αρχαίοι (ο Ιπποκράτης και οι μαθητές του) πίστευαν ότι υπήρχαν τέσσερις χυμοί στον άνθρωπο: το αίμα, που μιμείται τον αέρα και κυριαρχεί στα παιδικά χρόνια, η κίτρινη χολή, που μοιάζει με τη φωτιά και δεσπόζει στην εφηβεία, η μέλαινα χολή, που παραπέμπει στη γη και επικρατεί στην ωριμότητα και το φλέγμα που αντιγράφει το νερό και αντιστοιχεί στη γεροντική ηλικία. Πηγή της μελαγχολίας σε αυτό το σχήμα είναι η μέλαινα χολή, η οποία προκαλεί μια ψυχική πάθηση πέρα από την κοινή τρέλα.
Οπότε για τι πράγμα μιλάμε; Τι είναι η μελαγχολία; Πηγή θείας έμπνευσης, θανάσιμο αμάρτημα, ένδειξη ιδιοφυΐας ή νόσος;
Το σίγουρο είναι πως η μελαγχολία αποτελεί ένα από τα κύρια θέματα του δυτικού πολιτισμού. Από τον Αριστοτέλη και τον Γαληνό ως τον Robert Burton και από τους Πατέρες της Εκκλησίας ως τον Σιγκμουντ Φρόιντ, η δυτική σκέψη προσπαθεί να περιγράψει και να ερμηνεύσει το φαινόμενο της μελαγχολίας, προβάλλοντας κάθε φορά και μια διαφορετική πτυχή του. Παράλληλα, οι εικαστικές τέχνες και η λογοτεχνία αξιοποιούν δημιουργικά τον πολυδιάσταστο λόγο περί μελαγχολίας, εμπλουτίζοντάς τον διαρκώς. Η παρούσα μελέτη κινείται μεταξύ της ιστορίας των ιδεών, της πολιτισμικής ιστορίας και της συγκριτικής γραμματολογίας και επιχειρεί να παρουσιάσει την πλούσια περί μελαγχολίας γραμματειακή και εικαστική παράδοση. Αντλώντας παραδείγματα από την ευρωπαϊκή ζωγραφική της Αναγέννησης και του μπαρόκ, καθώς και από τη λογοτεχνία του 19ου και του 20ού αιώνα, αναδεικνύει την πολιτισμική διάσταση αλλά και τη διαχρονική αίγλη της μελαγχολίας.

Αλεξάνδρα Ρασιδάκη – Bιογραφικό
^[2]

Η Αλεξάνδρα Ρασιδάκη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970. Είναι επίκουρη καθηγήτρια γερμανικής και συγκριτικής γραμματολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας. 
Σπούδασε μεσαιωνική και νεότερη γερμανική φιλολογία και ισπανική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Heinrich Heine του Dusseldorf, όπου εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή με θέμα τον Γνωστικισμό στη λογοτεχνία του 20ού αιώνα: «Die Provokation der Vorubergehenden. Gnosis als Denkfigur in der Literatur des 20. Jahrhunderts» (1999).

Από το 2001 διδάσκει σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο γερμανική και συγκριτική γραμματολογία και μετάφραση στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. Οι επιστημονικές της δημοσιεύσεις αφορούν τη θεωρία και τη λογοτεχνική παραγωγή του γερμανικού ρομαντισμού, τη σχέση λόγου και εικόνας και ζητήματα συγκριτικής γραμματολογίας του 19ου και του 20ού αιώνα (γερμανόφωνη, ισπανόφωνη και νεοελληνική λογοτεχνία). Έχει μεταφράσει λογοτεχνικά κείμενα από και προς τα γερμανικά, μεταξύ άλλων του Ράινερ Μαρία Ρίλκε, του Φραντς Κάφκα, της Ίλζε Άιχινγκερ και Νάσου Βαγενά.

Επιμέλεια: Νόρα Ράλλη, [email protected]