Αν και φαίνεται «αθώα» πάθηση, αποτελεί σοβαρό παράγοντα προβλημάτων στην κοινωνική ζωή του ατόμου, δυσχεραίνοντας άμεσα την ποιότητα ζωής του. Οι ειδικοί συμφωνούν: με τα πρώτα σημάδια, κατευθείαν στον ωτορινολαρυγγολόγο. Λύσεις υπάρχουν.

Των Νίκου Μαρουδιά, Λιάνας Ασημακοπούλου*

Η βαρηκοΐα είναι ένα αρκετά συχνό σύμπτωμα, το οποίο εμφανίζουν οι ασθενείς που επισκέπτονται τον ωτορινολαρυγγολόγο, καθώς υπολογίζεται πως το 20% των ενηλίκων πάσχει από κάποιου βαθμού έκπτωση της ακουστικής οξύτητας, ενώ όσον αφορά τα νεογνά, οι διεθνείς στατιστικές αναφέρουν ότι σε κάθε 1.000 γεννήσεις αντιστοιχούν 2-4 παιδιά με σοβαρή βαρηκοΐα.

Στον ενήλικα, η έκπτωση της ακοής μπορεί να έχει σοβαρές συναισθηματικές επιπτώσεις, επιπλοκές στην εργασία του, στην ψυχολογική του κατάσταση, ακόμα και να τον απομονώσει κοινωνικά. Οσον αφορά τα παιδιά, στις περισσότερες περιπτώσεις η διάγνωση της βαρηκοΐας γίνεται με σημαντική καθυστέρηση, ακόμα και σε ηλικία 5-6 χρόνων, κάτι που έχει ως συνέπεια την καθυστέρηση λόγου και ομιλίας, τη διαταραχή της κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού, τη διαταραχή συμπεριφοράς, καθώς και μαθησιακές δυσκολίες. Η βαρηκοΐα, λοιπόν, δεν είναι μια πάθηση την οποία τόσο ο ασθενής όσο και ο γιατρός μπορούν να αντιμετωπίσουν επιπόλαια.

Κυριότερα αίτια

Τα παρακάτω αίτια μπορεί να προκαλέσουν μικρού ή μεγαλύτερου βαθμού πτώση της ακοής, ακόμα και πρακτική κώφωση:

*Συγγενείς παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία εμφάνισης μεγάλης βαρηκοΐας στα παιδιά και συνήθως συνοδεύονται και από ανωμαλίες και σε άλλες περιοχές του σώματος. Ενα τέτοιο παράδειγμα είναι η συγγενής βαρηκοΐα του παιδιού, όταν η μητέρα προσβληθεί από ερυθρά κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης.

*Κυψελίδα, ξένα σώματα, δοθιήνες, φλεγμονές αποφράσσουν τον ακουστικό πόρο.

*Διαταραχές του τυμπανικού υμένα όπως π.χ. διάτρηση, φλεγμονές ή δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας (ανατομική δομή που εξισορροπεί τις πιέσεις στο εσωτερικό του αυτιού).

*Η πρόοδος της ηλικίας προκαλεί εκφυλιστικές αλλοιώσεις του ωτός και οδηγεί στη λεγόμενη «πρεσβυακουσία», η οποία είναι και η συχνότερη αιτία βαρηκοΐας στους ενήλικες.

*Οι διαταραχές στην κυκλοφορία του αίματος στο εσωτερικό αυτί στο πλαίσιο γενικότερων αγγειακών προβλημάτων του ασθενούς.

*Διάφορα φάρμακα, κυρίως ορισμένα αντιβιοτικά, μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε απώλεια ακοής.

*Η απότομη ή και συνεχής έκθεση του ατόμου σε υψηλά επίπεδα θορύβου μπορεί να προκαλέσει τον λεγόμενο «ακουστικό τραυματισμό» ή τη βαρηκοΐα εκ θορύβου, που συνοδεύονται συνήθως και από εμβοές.

*Διάφορες παθήσεις όπως η ωτοσκλήρυνση, αβιταμινώσεις, αναιμίες είναι επίσης αιτίες εμφάνισης βαρηκοΐας.

Αντιμετώπιση

Σημειώθηκε πως η βαρηκοΐα δεν είναι μια πάθηση τόσο «αθώα», η οποία πρέπει να αντιμετωπίζεται επιπόλαια, διότι έχει σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή τόσο του παιδιού όσο και του ενήλικα. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πόσο επικίνδυνο είναι να περπατά σε πολύβοους δρόμους κάποιος που δεν μπορεί να ξεχωρίσει τα λόγια του συνομιλητή του. Σε περιπτώσεις μεγάλης βαρηκοΐας, ο πάσχων δυσκολεύεται να συζητήσει, να πραγματοποιήσει τηλεφωνικές επικοινωνίες, ενώ βάζει την τηλεόραση σε υψηλότερη ένταση, προκαλώντας δυσφορία στο οικογενειακό του περιβάλλον. Καθώς αδυνατεί να παρακολουθήσει τις συζητήσεις, απομονώνεται πνευματικά και ψυχικά, γίνεται αντικοινωνικός και εμφανίζει ποικίλα ψυχολογικά προβλήματα, ιδιαίτερα μάλιστα αν εργάζεται, οπότε προκαλούνται εντονότατα προβλήματα και στο εργασιακό του περιβάλλον.

Η έγκαιρη διάγνωση και σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος είναι ουσιώδης για την ποιότητα ζωής του πάσχοντος. Ανάλογα με την αιτία της βαρηκοΐας, οι λύσεις είναι οι ακόλουθες:

➊ Συντηρητική αγωγή με φαρμακευτικές ουσίες σε περίπτωση παθολογικών αιτίων.

➋ Χειρουργική θεραπεία, όταν η αιτία μπορεί να αντιμετωπιστεί με επέμβαση (π.χ. ωτοσκλήρυνση, δυσπλασίες ακουστικών οσταρίων, εκκριτική ωτίτιδα). Χειρουργικά εμφυτεύσιμα ακουστικά βαρηκοΐας έχουν βοηθήσει στην αντιμετώπιση ορισμένων τύπων βαρηκοΐας. Τα τελευταία χρόνια, τα κοχλιακά εμφυτεύματα έφεραν την επανάσταση στην αντιμετώπιση παιδιών με συγγενή βαρηκοΐα, καθώς και ενηλίκων με μη αναστρέψιμες βλάβες του κοχλία (οργάνου της ακοής).

➌ Χρήση ακουστικών βοηθημάτων. Πρέπει να σημειωθεί πως τα τελευταία χρόνια η πρόοδος της ψηφιακής τεχνολογίας έχει δώσει σημαντική ώθηση στον τομέα αυτό, καθώς κατασκευάζονται ακουστικά που μπορούν να αντιμετωπίσουν σχεδόν κάθε τύπο βαρηκοΐας όσον αφορά τη λειτουργική τους επάρκεια, αλλά και από αισθητική άποψη υπάρχουν τύποι που μπορούν να είναι τελείως αόρατοι τοποθετούμενοι μέσα στο αυτί. Ο ωτορινολαρυγγολόγος που διαθέτει τις κατάλληλες και εξειδικευμένες γνώσεις στη λειτουργία και τη χρήση των ακουστικών βοηθημάτων, θα υποδείξει στον πάσχοντα την κατάλληλη συσκευή, ανάλογα με το πρόβλημα, και θα του δώσει τις κατάλληλες οδηγίες για την εκμάθηση της χρήσης του, ώστε να μπορεί να αποτελεί ένα ενεργό μέλος του οικογενειακού, εργασιακού και κοινωνικού περιβάλλοντος, χωρίς άγχος και ανασφάλεια.

Κάθε ασθενής που αντιλαμβάνεται μια έκπτωση στην ακουστική του οξύτητα ή οι γονείς ενός παιδιού που εμφανίζει κάποιο από τα συμπτώματα που περιγράφησαν παραπάνω οφείλουν να επισκεφθούν έναν εξειδικευμένο ωτορινολαρυγγολόγο. Εκείνος, με την κλινική εξέταση και τον ειδικό ωτονευρολογικό έλεγχο, θα διαπιστώσει την αιτία του προβλήματος και θα προτείνει την ενδεδειγμένη λύση, ώστε να αποφευχθεί η ψυχική, πνευματική και κοινωνική απομόνωση.

* Ο Νίκος Μαρουδιάς MD, PhD είναι συντονιστής διευθυντής ΩΡΛ Κλινικής Κωνσταντοπούλειου Γενικού Νοσοκομείου Ν. Ιωνίας και η Λιάνα Ασημακοπούλου MD, PhD, ΩΡΛ είναι συνεργάτιδα της ΩΡΛ Κλινικής Γ.Ν. της Ν. Ιωνίας