Με μία συμβολική εκδήλωση στο σημείο της ιστορικής τομής για την πόλη, τα Γιάννενα τίμησαν χθες το πρωί τα 70 χρόνια από τη γενοκτονία της γιαννιωτοεβραϊκής κοινότητας από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής.

Στο Κάστρο και τον Μώλο, εκεί που στις 25 Μαρτίου 1944 συγκεντρώθηκε με τη βία όλη η κοινότητα για να σταλεί στο Αουσβιτς, νέοι Γιαννιώτες και παιδιά άναψαν από ένα κερί για να τιμήσουν τη μνήμη των 561 παιδιών που χάθηκαν.

Από τους 1.850 Εβραίους των Ιωαννίνων το 1944, απέμειναν οι 163, όσοι επέζησαν και -οι λιγότεροι- που έφυγαν στο αντάρτικο ή σώθηκαν κρυμμένοι.

Από τις 28 ώς τις 30 Μαρτίου διοργανώθηκε από τον Δήμο Ιωαννιτών, την Ισραηλιτική Κοινότητα Ιωαννίνων, το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδας και τη Διεθνή Ενωση για την Ανάμνηση του Ολοκαυτώματος (IHRA), τριήμερο εκδηλώσεων με στόχο την ανάδειξη της μνήμης και την ένταξή της στη συλλογική μνήμη της πόλης. Στην πρωτεύουσα της Ηπείρου βρέθηκαν 18 πρέσβεις χωρών από όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και ο πρέσβης του Καναδά Ρόμπερτ Πεκ, ο οποίος ανέλαβε την πρωτοβουλία για την εκδήλωση στα Γιάννενα.

Τα Γιάννενα, «μητρόπολη» του ρωμανιώτικου εβραϊσμού με πολιτισμικό παρελθόν που φτάνει ώς και την αρχαιότητα, με τις εκδηλώσεις του τριημέρου, δεν ανέδειξαν απλώς την ιστορική σημασία ενός δραματικού γεγονότος ως ελάχιστη τιμή για όσους χάθηκαν· κατάφεραν να το εντάξουν θεσμικά και κοινωνικά στην ιστορία της πόλης και της χώρας, ως μία παραδειγματική μνήμη πλέον, που απελευθερώνει την κοινωνία, όπως σημείωσε ο Μωυσής Ελισάφα, πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας, το Σάββατο στην κεντρική εκδήλωση.

Επιπλέον, τα Γιάννενα αυτές τις μέρες έγιναν το επίκεντρο των Γιαννιωτών Εβραίων που ζουν στην Αθήνα, τη Νέα Υόρκη και όλον τον κόσμο. Εζησαν συγκινητικές στιγμές με τη συνάντηση παλιών φίλων και συγγενών, καλωσόρισαν ξανά όσους επέζησαν από τη φρίκη του στρατοπέδου και έκαναν το ταξίδι τους ώς την πόλη για να βρουν τις παιδικές μνήμες τους.

Και στην ουσία, τα Γιάννενα ανακάλυψαν ξανά τον «εαυτό» τους, την ταυτότητά τους, όπως έδειξε το κύμα των ανθρώπων που αυθόρμητα θέλησαν να μάθουν πού είναι η ιστορική συναγωγή του Κάστρου ή να γνωρίσουν μέσα από τις εκθέσεις τη μεγάλη, πολυπολιτισμική ιστορία της πόλης τους.

Οι μαθητές των λυκείων της Ηπείρου που μετείχαν στον διαγωνισμό του Εβραϊκού Μουσείου και του υπουργείου Παιδείας και διακρίθηκαν για την εργασία τους πάνω στο Ολοκαύτωμα βραβεύτηκαν το βράδυ του Σαββάτου και θα έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν το Αουσβιτς τις επόμενες μέρες.

Κι εκείνος ο δρόμος του μαρτυρίο θα μπορέσει να γίνει τώρα δρόμος της γνώσης και της αντίστασης στην ανάδυση του νεοναζισμού.

Φιλήμων Καραμήτσος