ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ

Οταν έκανε (αυστηρές) κριτικές κινηματογράφου

Του Δημήτρη Γκιώνη

Γνώρισα τον Θόδωρο Αγγελόπουλο το 1964, όντας νεοσσός δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Δημοκρατική Αλλαγή» (απογευματινή αδελφή της «Αυγής», οργάνου της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς–ΕΔΑ, αλλά χωρίς την αυστηρή κομματική γραμμή). Καλλιτεχνικός συντάκτης ελόγου μου (μαζί με τον Φώντα Λάδη και τη Βεατρίκη Σπηλιάδη), κριτικός κινηματογράφου ο Αγγελόπουλος, μαζί με την Τώνια Μαρκετάκη (που ήταν και η επικεφαλής του τμήματος) και τον Βασίλη Ραφαηλίδη.

Με κινηματογραφικές σπουδές στη Γαλλία και οι τρεις (αείμνηστοι πλέον) και, προφανώς, με συναφή προς τις σπουδές τους σχέδια, αλλά, προς το παρόν, για τον «άρτον τον επιούσιον», να δημοσιογραφούν. Οχι μόνο ως κινηματογραφικοί κριτικοί, αλλά και μεταφραστές και ό,τι άλλο χρειαζόταν το καλλιτεχνικό τμήμα της εφημερίδας. (Περιστασιακά, στην ίδια εφημερίδα, και άλλοι ομότεχνοί τους: Φώτος Λαμπρινός, Κώστας Βρεττάκος, Αλέξης Γρίβας κ.ά.)

Γιατί έμεινε

Ο Αγγελόπουλος μόλις είχε έρθει από το Παρίσι και, καθώς περιφερόταν, σκεπτόμενος αν έπρεπε να παραμείνει στην Ελλάδα, συνάντησε την Τώνια Μαρκετάκη, που του πρότεινε να δουλέψει στη «Δημοκρατική Αλλαγή» – και δέχθηκε. Να δώσω μερικά στοιχεία για την περιστασιακή αυτή δημοσιογραφική του ενασχόληση, καθώς τις ημέρες αυτές έκλεισε ένας χρόνος (24 Ιανουαρίου) από τότε που αναπάντεχα και τραγικά έφυγε από τη ζωή, γεγονός που συνοδεύεται με την προβολή, από 24 έως 30 Ιανουαρίου, όλων των ταινιών του, σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Λάρισα.

Καλυπτόταν άραγε ο Αγγελόπουλος ιδεολογικά από την εφημερίδα με την οποία αποφάσισε να συνεργαστεί; Ιδού τι λέει ο ίδιος σε συνέντευξή του στον Κωνσταντίνο Αν. Θέμελη (στο βιβλίο του «Θόδωρος Αγγελόπουλος – Το παρελθόν ως ιστορία, το μέλλον ως φόρμα», εκδ. «Υψιλον», 1998):

«Η πολιτική μέχρι τότε, μέχρι τη δικτατορία, με είχε απασχολήσει πολύ λίγο – θα ’λεγα ότι ήμουν αδιάφορος πολιτικά τον καιρό που ήμουνα στο Παρίσι, αλλά τώρα είχα αρχίσει να έχω μια ελαφρά προτίμηση προς την Αριστερά. Αόριστα όμως, πολύ αόριστα! Οταν μου πρότειναν να δουλέψω στην εφημερίδα της Αριστεράς “Δημοκρατική Αλλαγή” πήγα φυσιολογικά. Ενδεχομένως δύο χρόνια πριν να μην πήγαινα».

Στη συνέχεια εξηγεί γιατί αποφάσισε να παραμείνει στην Ελλάδα:

«Ο λόγος που έμεινα ήταν ότι ήθελα να καταλάβω τι συμβαίνει εδώ πέρα. Υπάρχει ένα επεισόδιο που συνέβη το ’64, το οποίο, αν και δεν με οδήγησε σε συνειδητή απόφαση, νομίζω ότι λειτούργησε υπόγεια εδώ. Οταν έφτασα από το Παρίσι και κατέβαινα τη Σταδίου με το σακίδιό μου, γινόταν μια μεγάλη διαδήλωση για τον Παπανδρέου. Είχαν πέσει αστυνομικοί και δέρνανε – δεν ήξερα καν για ποιο λόγο γινόταν αυτή η ιστορία – κατέβαινα και καθώς πέρασαν οι αστυνομικοί, ένας απ’ αυτούς με χτύπησε. Μού ’δωσε μια στο πρόσωπο, τα γυαλιά μου έπεσαν κι έψαχνα να τα βρω. Αυτό το επεισόδιο νομίζω ότι ήταν αποφασιστικό για το γεγονός ότι πήγα στη “Δημοκρατική Αλλαγή”» και δεν ξανάφυγα».

Οι κριτικές του

Ως… συνάδελφος, ο Θόδωρος (φαλακρός από τότε) ήταν ευχάριστος, ευγενικός, δουλευτής, καλή παρέα, με κάποια θολά κινηματογραφικά σχέδια και, πάντως, χωρίς να υποψιάζεται ίσως και ο ίδιος την κατοπινή λαμπερή εξέλιξή του.

Θα δώσω στη συνέχεια δυο αποσπάσματα κριτικών του Αγγελόπουλου για ελληνικές ταινίες – ενδεικτικές της γραφής του (από το αρχείο του συνάδελφου Τάκη Ψαράκη, ο οποίος όμως κατέχει μόνο μικρό αριθμό από αυτή την τριετή -η εφημερίδα έκλεισε με τη χούντα- ενασχόλησή του με τη δημοσιογραφία).

* Για την ταινία «Τζένη–Τζένη»: «Κωμωδία της “Φίνος – Φιλμ”. Σενάριο Γιαλαμά – Πρετεντέρη, που στηρίζεται σε μια χονδροειδή ίντριγκα και σε “εξυπνάδες” που ανταλλάσσουν μεταξύ τους οι ήρωες της ταινίας. Γνωστή η κατάσταση, μόνιμη η αρρώστια. Από την άλλη πλευρά, επιβεβαίωση της αδυναμίας του Ντίνου Δημόπουλου να κάμει κάτι περισσότερο από μια εικονογράφηση του κειμένου που του δίδεται και που μόνο τα τεχνικά μέσα της “Φίνος – Φιλμ” καθιστούν υποφερτή».

*Και για την ταινία «Εκείνος και εκείνη» του Ερρίκου Ανδρέου: «Δυστυχώς το “Εκείνος και εκείνη” δεν επαληθεύει την διαφημιστική εξαγγελία “φέρνει τον ελληνικό κινηματογράφο είκοσι χρόνια μπροστά”, κάτι που μοιάζει, εν πάση περιπτώσει, να πιστεύουν οι κατασκευαστές της ταινίας και η εταιρία παραγωγής. Κάποια παρεξήγηση συμβαίνει. Ο ελληνικός κινηματογράφος είναι ακόμη στο έτος μηδέν».