Το κορυφαίο μυθιστόρημα του μεγάλου γάλλου λογοτέχνη! Εξαιρετικά περιγραφικό της επαναστασης του 1848 στο Παρίσι.

^[1]Σε μιαν εποχή βαθιάς κοινωνικής αλλαγής, ο Φλωμπέρ επισημαίνει την αδράνεια, διαπιστώνει τη χρεοκοπία, εικονογραφεί τη διάλυση προσώπων και ιδεών, απομυθοποιεί τις αυταπάτες του και τις αυταπάτες τις γενιάς του.

Ιστορικό μυθιστόρημα; Χρονικό της επανάστασης του 1848; Αισθηματικό ρομάντζο; Αυτοβιογραφικό τεκμήριο; Κοινωνικός ζωγραφικός πίνακας της περιόδου 1840-1851;
Εδώ και έναν περίπου αιώνα, η «Αισθηματική αγωγή» του Φλωμπέρ δεν παύει να αντιμετωπίζεται ως έργο που εκφράζει μια ορισμένη «σύγχυση των ειδών».

Πρόκειται για μια ηθική ιστορία για τους ανθρώπους της γενιάς του, ή ακριβέστερα μια ιστορία συναισθημάτων. Ένα βιβλίο για την αγάπη και ο πάθος, όπως τουλάχιστον μπορεί να υπάρχει στις μέρες του συγγραφέα: δηλαδή, αδρανές.

Περιγράφει τη ζωή του νεαρού επαρχιώτη Frederic Moreau και τον έρωτα του για μια μεγαλύτερή του γυναίκα, τη σύζυγο του εκδότη και επιχειρηματία Jacques Arnoux, την Μαντάμ Μαρί, επί ένα τέταρτο περίπου του αιώνα από ο 1840 μέχρι το 1867. Ο κεντρικός ήρωας προσπαθεί, χωρίς κάποιο οργανωμένο σχέδιο, να αναρριχηθεί στα υψηλότερα στρώματα της Παρισινής κοινωνίας ζώντας τεμπέλικα από συγγενικές κληρονομιές, χωρίς ποτέ να πραγματοποιεί το όνειρο της μάνας του να τον δει μια μέρα υπουργό. Όχι πως πετυχαίνει σε τίποτε άλλο εξ άλλου! Χαρακτηριστικό το τέλος της αποσπασματικής αφήγησης, όπου βρίσκουμε τον Φρεντερίκ και το στενό του φίλο Ντελοριέ να κάνουν μια αποτίμηση της ζωής τους, προσμετρώντας αποτυχίες, λάθος κινήσεις, πισωγυρίσματα. Και οι δυο τους αποτυχημένοι. Ο ένας γιατί δεν κατέκτησε τελικά την κυρία Αρνού κι ο άλλος που έμεινε με το ανεκπλήρωτο όνειρο να κατακτήσει την εξουσία. Λόγω ηλικίας δε νιώθουν καν πάθη πια. Ούτε και μπορούν να προσδιορίσουν τι έφταιξε. Ήταν άραγε η υπερβολική λογική, η «έλλειψη ευθείας γραμμής», ή μήπως η συγκυρία;

Το έργο εξασκεί κάποια αλλόκοτη μαγεία, σαν να σε ελκύει να ξαναγυρίσεις σε κεφάλαιά του, ή απλά να το ξεφυλλίσεις πάλι και πάλι, διαβάζοντας έστω και εντελώς ξεκάρφωτα κάποια αποσπάσματά του.

Αρκετά ενδιαφέρον το τρίτο μέρος που περιγράφει την εξέγερση του 1848 στο Παρίσι, με ιδιαίτερο ρεαλισμό και δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις παιδιάστικες φαντασιώσεις των επαναστατών που βαυκαλίζονταν πως είχε έρθει το τέλος του γερασμένου κόσμου, επειδή έπεσε ο ανάλγητος βασιλιάς Λουδοβίκος Φίλιππος. Τα συγκλονιστικά γεγονότα ξετυλίγονται μπροστά μας γυμνά χωρίς καμιά ωραιοποίηση!

Τοποθετείται άλλοτε στη ρομαντική και άλλοτε στη ρεαλιστική-νατουραλιστική σχολή, διαβάζεται ως μυθοπλασία, ως σάτιρα, ακόμη και ως ντοκουμέντο.

Αυτό το κορυφαίο έργο του 19ου αιώνα, βρίσκεται στο σημείο μιας τομής: εκεί όπου αρχίζει η «απομυθιστοριοποίηση του μυθιστορήματος». Σε μιαν εποχή βαθιάς κοινωνικής αλλαγής, ο Φλωμπέρ επισημαίνει την αδράνεια, διαπιστώνει τη χρεοκοπία, εικονογραφεί τη διάλυση προσώπων και ιδεών, απομυθοποιεί τις αυταπάτες του και τις αυταπάτες τις γενιάς του.
Γκυστάβ Φλωμπέρ – βιογραφικό

Ο Γκυστάβ Φλωμπέρ, γιος του χειρουργού Ασίλ Φλωμπέρ και της Ζυστίν Φλεριό, γεννήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου του 1821 στη Ρουέν της Νορμανδίας. Η κλίση του προς την λογοτεχνία ήταν έντονη και από τα δεκατέσσερά του χρόνια άρχισε να γράφει αφηγήματα. Η οικογένειά του, τον προόριζε για νομικές σπουδές στο Παρίσι, ωστόσο η αποτυχία στις εξετάσεις, οι συχνές κρίσεις επιληψίας και προπάντων η βαθιά του επιθυμία να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία, δεν του επέτρεψαν να τις ολοκληρώσει.

^[2]Έζησε ως επί το πλείστον μακριά από το θόρυβο της πρωτεύουσας, στο Κρουασέ, κοντά στη μητέρα και στην αγαπημένη ανιψιά του, με μικρά διαλείμματα στην ασκητική ζωή που είχε επιλέξει τις τακτικές επισκέψεις στο Παρίσι, για να βλέπει τους φίλους του: τον Γκοτιέ, τον Τουργκιένιεφ, τον Ρενάν, τον Ζολά, τη Γεωργία Σάνδη, τη Λουίζ Κολέ, μεταξύ άλλων, με τους οποίους διατήρησε πολύχρονη αλληλογραφία. Έκανε επίσης ευάριθμα ταξίδια: από το 1849 έως το 1851, μαζί με τον φίλο του Μαξίμ ντυ Καν ταξίδεψαν στη Μέση Ανατολή, ενώ γνωστό είναι και το πέρασμά του από την Ελλάδα.
Επιστρέφοντας άρχισε να γράφει τη «Μαντάμ Μποβαρύ», την οποία θα ολοκληρώσει και θα εκδώσει έξι χρόνια αργότερα, το 1857. Μακρόχρονη και κοπιώδης ήταν και η συγγραφή όλων των άλλων έργων του, «Πειρασμός του Αγίου Αντωνίου», «Αισθηματική αγωγή», «Απλή καρδιά», «Μπουβάρ και Πεκυσέ» κ.ά.
Γενναιόδωρος με τους ομοτέχνούς του, αφοσιωμένος στους ανθρώπους που αγάπησε, θυσίασε τη μικρή περιουσία του για να στηρίξει τους συγγενείς του και πέθανε φτωχός το 1880. Εκτός από την περιπετειώδη σχέση του με τη Λουίζ Κολέ, και κάποιες τρυφερές φιλίες, ο Φλομπέρ φύλαξε πιστά τον ανεκπλήρωτο έρωτα των δεκαέξι χρόνων του για την κυρία Σλεζενζέ, που τον απαθανάτισε στην «Αισθηματική αγωγή».
Η πρώτη έκδοση της μετάφρασης της «Αισθηματικής Αγωγής» του Παν. Μουλλά κυκλοφόρησε το 1971 από τις εκδόσεις Γαλαξία. Πρώτη γαλλική έκδοση, το 1869, Gustave Flaubert, L’Éducation sentimentale: Histoire d’un jeune homme.

Επιμέλεια: Νόρα Ράλλη – [email protected]