Ο Γάλλος τενόρος ερμηνεύει τον «Βέρθερο» στην ομώνυμη όπερα του Μασνέ στη Λυρική Σκηνή. Μας εξομολογείται πώς, εκτός από τις οδηγίες του σκηνοθέτη Σπύρου Ευαγγελάτου, έβαλε στον ρόλο προσωπικά του συναισθήματα λύπης, δυστυχίας και θυμού

Tης Ματούλας Κουστένη

Οπερα-σταθμός για το γαλλικό ρεπερτόριο. Λόγος συγκλονιστικός, βασισμένος σε μυθιστόρημα του Γκέτε. Πρωταγωνιστής ιδεαλιστής, έτοιμος να συγκρουστεί με τις κοινωνικές συμβάσεις. Μουσική σπάνιας τρυφερότητας με μεγάλες στιγμές λυρισμού. Τριάντα ένα χρόνια μετά την τελευταία φορά που ανέβηκε ο «Βέρθερος» του Ζιλ Μασνέ στην Εθνική Λυρική Σκηνή, κάνει πρεμιέρα αύριο στο θέατρο «Ολύμπια», σε σκηνοθεσία Σπύρου Α. Ευαγγελάτου, μουσική διεύθυνση Ηλία Βουδούρη και με υψηλού επιπέδου διανομή. Τον ομώνυμο ρόλο κρατά ο διακεκριμένος τενόρος Ζαν-Φρανσουά Μποράς.

Το έργο, το οποίο γράφτηκε περίπου έναν αιώνα μετά το μυθιστόρημα του Γκέτε, περιγράφει τον αδιέξοδο έρωτα ανάμεσα στον Βέρθερο και τη Σαρλότ. Οταν ο νεαρός συνειδητοποιεί ότι δεν έχει πλέον καμία ελπίδα, αυτοκτονεί. Η κοπέλα τον προλαβαίνει λίγο πριν ξεψυχήσει.

«Ο Βέρθερος αγαπάει την ποίηση. Είναι κλεισμένος στον κόσμο του κι εντυπωσιάζεται από καθετί: τα πουλιά, τα δέντρα, ό,τι μπορεί να τον εμπνεύσει. Οταν είναι λυπημένος μιλάει στη φύση, στον Θεό», μας λέει ο Ζαν-Φρανσουά Μποράς. «Είναι επίσης κυκλοθυμικός. Τη μία στιγμή είναι αθεράπευτα ρομαντικός και δύο δευτερόλεπτα μετά πολύ θυμωμένος, επειδή η Σαρλότ δεν είναι ελεύθερη για εκείνον. Σκέφτεται πως οτιδήποτε συμβαίνει γύρω του έχει εκείνον ως στόχο. Το γεγονός ότι στο τέλος αυτοκτονεί δεν του είναι καθόλου εύκολο. Πιστεύω ακράδαντα πως, εκτός από τον έρωτά του για μια μη διαθέσιμη γυναίκα, τον καθοδηγεί το θιγμένο του εγώ. Ακόμα και όταν μιλάει στον Θεό, δεν λέει «γιατί, Θεέ μου, μου το κάνεις αυτό;», αλλά «γιατί δεν μου επιτρέπεις να είμαι μαζί της; Tη θέλω μόνο για εμένα». Με τρεις λέξεις θα τον περιέγραφα: νέος, παθιασμένος και απελπισμένος».

Υπάρχουν, άραγε, σήμερα άνδρες ιδεαλιστές σαν τον Βέρθερο; «Φυσικά ναι. Οχι μόνον ιδεαλιστές, αλλά και ευαίσθητοι. Μπορείς και σήμερα να αγαπάς κάποιον με την ίδια δύναμη που το έκανε κι ο Βέρθερος. Είναι πολύ πιθανό να ζήσεις και σήμερα την ίδια ιστορία, χωρίς απαραίτητα να οδηγηθείς στο άσχημο τέλος της».

Οπως και ο «Φάουστ» του Γκέτε έτσι και ο «Βέρθερος» κατέκτησε τον χώρο της όπερας και μελοποιήθηκε έξοχα από τον Ζιλ Μασνέ. Γνώρισε τεράστια επιτυχία στην εποχή της και επηρέασε από τα κοινωνικά ήθη ώς τη μόδα. Παίρνει, ωστόσο, αποστάσεις από το πρωτότυπο κείμενο. Διατηρεί τη σύγκρουση με τον περίγυρο και τις κοινωνικές συμβάσεις, αλλά αφήνει κατά μέρος τις φιλοσοφικές αναζητήσεις.

Ο Ζαν-Φρανσουά Μποράς, που έχει τραγουδήσει στις όπερες του Παρισιού, της Ρώμης, του Σάο Πάολο, του Λονδίνου κι έχει συνεργαστεί με κορυφαίους μαέστρους, όπως ο Ρικάρντο Μούτι, ερμήνευσε τον ίδιο ρόλο πρόσφατα στη Μετροπόλιταν Οπερα της Νέας Υόρκης με συμπρωταγωνιστή τον αστέρα Γιόνας Κάουφμαν. «Ηταν μια φανταστική εμπειρία το ντεμπούτο μου στην Αμερική. Δεν είχα ιδιαίτερο άγχος. Περίμενα πολύ καιρό να ωριμάσει και να δυναμώσει η φωνή μου για να τραγουδήσω Βέρθερο. Οταν συνειδητοποίησα το «μέγεθος» της όπερας αλλά και το γεγονός ότι πολύς κόσμος είχε έρθει να ακούσει τον Γιόνας Κάουφμαν είπα στον εαυτό μου: «Ετοιμάσου να συγκινήσεις το κοινό».

Από το ωδείο τον μελετούσα και ονειρευόμουν να τον ερμηνεύσω. Επίσης, τον έχω συνδέσει με την αρρώστια του πατέρα μου. Την άρια «Pourquoi me reveiller» τού την τραγουδούσα στο νοσοκομείο και τελικά στην κηδεία του».

Η μελωδική έμπνευση του Μασνέ είναι φανερή. Αυτή χρησιμοποιεί για να διεισδύσει στην ψυχολογία των βασικών του χαρακτήρων, πλάθοντας ανάγλυφες προσωπικότητες. Οσο προχωρά η όπερα, εκτός από την αθωότητα και τις απλές χαρές της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής, το έργο εστιάζει στη συναισθηματική ζωή των δύο βασικών χαρακτήρων. Ετσι, από την περιγραφή της δημόσιας εικόνας, ο θεατής οδηγείται στον περίπλοκο και σκοτεινό εσωτερικό τους κόσμο.

«Η μουσική είναι τόσο δυνατή και τέλεια, που πλαισιώνει ιδανικά μια τόσο ρομαντική ιστορία. Γι' αυτό μού αρέσει που ο Σπύρος Ευαγγελάτος ακολουθεί πιστά όλα όσα περιγράφει ο συνθέτης στη μουσική του. Γενικά αγαπώ να ερμηνεύω χαρακτήρες διαφορετικούς από εμένα. Για τον ρόλο του Βέρθερου κρατάω τις οδηγίες του σκηνοθέτη και προσθέτω βιωματικά μου κομμάτια: συναισθήματα από προσωπικές στιγμές στη ζωή μου όπου δεν ήμουν καλά, ήμουν λυπημένος. Πιστεύω πως το κοινό θα «διαβάσει» στον ρόλο τις προσωπικές μου στιγμές. Ειδικά στα σημεία που ο Βέρθερος είναι δυστυχής ή θυμωμένος. Αν κι εγώ ποτέ δεν θα έμπαινα στη διαδικασία να αυτοκτονήσω. Κρίμα που δεν ανεβαίνει συχνότερα. Μάλλον είναι πολύ συναισθηματική και «εσωτερική»».

*INFO: Θέατρο «Ολύμπια». Σκηνοθεσία: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος. Σκηνικά-κοστούμια: Γιώργος Πάτσας. Τη Σαρλότ στην πρώτη διανομή ερμηνεύει η μεσόφωνος Ειρήνη Καράγιαννη. Τους υπόλοιπους ρόλους, οι Βασιλική Καραγιάννη, Διονύσης Σούρμπης, Δημήτρης Κασιούμης κ.ά. Στη δεύτερη διανομή, στον ρόλο του Βέρθερου ο Γιάννης Χριστόπουλος και της Σαρλότ η Μαίρη-Ελεν Νέζη. Μαζί τους οι μονωδοί Μίνα Πολυχρόνου, Κύρος Πατσαλίδης, Τάσος Αποστόλου κ.ά. Τιμές: €20, €30, €40, €50, €60, €70, €80. Παιδ.-φοιτ.: €15. Θέσεις περιορισμένης ορατότητας: €10, €15, €20, €40. Ωρα έναρξης: 20.00. Παραστάσεις: 11, 12, 13, 26, 27, 30 /4 και 2, 3/5.