Τρία πολύ γνωστά πονήματα του μεγάλου στοχαστή και τεχνίτη του λόγου για τη φιλοσοφική Αισθητική, την πορεία της σύγχρονης Τέχνης και τη Θεωρία του μυθιστορήματος

 
^[1]Το «Αισθητικό Τρίπτυχο» φιλοδοξεί να παρουσιάσει τη σκέψη του Χοσέ Ορτέγκα Υ Γκασσέτ γύρω από θέματα λογοτεχνίας και Τέχνης. Πρόκειται για κεφάλαιο σημαντικότατο στην οικονομία του όλου στοχαστικού έργου του, αφού ο Ισπανός φιλόσοφος υπήρξε όχι μόνον και, αλλά κυρίως ένας τεχνίτης του λόγου.
 Η ενασχόλησή του με την Αισθητική πλησιάζει τόσο τον «κορμό» της – τη φιλοσοφική αισθητική αυτήν καθ' εαυτήν – όσο και τα «παρακλάδια» αυτού, π.χ. τη θεωρία και την κριτική της λογοτεχνίας, των εικαστικών τεχνών και του θεάτρου, τη θεωρία της μεταφράσεως, την «τέχνη του ζην», τη φιλοσοφία της παιδιάς και των παιγνίων κ.ο.κ.

Από το ευρύτατο αυτό θεματικό φάσμα,
παρουσιάζονται εδώ τρία πολύ γνωστά πονήματα του Ορτέγκα: 

Το δοκίμιο «Ο απανθρωπισμός της Τέχνης» (1925) επικεντρώνεται στα προβλήματα της σύγχρονης, «μοντέρνας» καλλιτεχνικής δημιουργίας και της πρόσληψής της. Το σύντομο αυτό δοκίμιο είναι από τα πιο πολυσυζητημένα έργα του συγγραφέως, και εκείνο που άσκησε τη μεγαλύτερη επίδραση.

Τα «Σκέψεις για τον Δον Κιχώτη» (1914) και «Ιδέες για το μυθιστόρημα» (1925) πραγματεύονται τη θεωρία του μυθιστορήματος. Στο πρώτο, ο Ορτέγκα επιστρέφει στο μυθιστόρημα του Θερβάντες και του προσδίδει εκ νέου τη διάσταση του λογοτεχνήματος και της «μυθιστορηματικότητας».

Η προσέγγισή του έχει αντικειμενικές αξιώσεις, που υλοποιούνται σε μια φιλοσοφική (ούτως ειπείν) υφολογία. Στις «Ιδέες για το μυθιστόρημα», η προοπτική διευρύνεται έτι περαιτέρω: η πραγματεία του Ορτέγκα δεν επικεντρώνεται πλέον σε ένα συγκεκριμένο μυθιστόρημα, αλλά στο μυθιστόρημα ως είδος, καθώς και στο μυθιστορηματικό ως αισθητική κατηγορία. Το βιλίο αποτελείται από τις εξής ενότητες: Εισαγωγή
(του Βίκτωρ Ιβάνοβιτς), το δοκίμιο «Ο απανθρωπισμός της Τέχνης», το δοκίμιο «Σκέψεις για τον «Δον Κιχώτη»», το δοκίμιο «Ιδέες για το μυθιστόρημα», και τέλος ως Παράρτημα, τον Πρόλογο του Χόρχε Λουίς Μπόρχες στο μυθιστόρημα του Αδόλφο Μπιόυ Κασάρες «Η εφεύρεση του Μορέλ», κείμενο με το οποίο ο Μπόρχες απαντά στις θέσεις του Ορτέγκα υ Γκασσέτ για την εξάντληση των δυνατοτήτων ανάπτυξης μυθιστορημάτων «δράσεως».

 
Χοσέ Ορτέγκα Υ Γκασσέτ – Βιογραφικό

 
^[2]Ο Χοσέ Ορτέγκα Υ Γκασσέτ γεννήθηκε στη Μαδρίτη το 1883. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Μάλαγα και της Μαδρίτης και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Γερμανία. Το 1910 πήρε την έδρα της Μεταφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, όπου και δίδαξε μέχρι την έναρξη του ισπανικού εμφύλιου πόλεμου το 1936. Κατά τη διάρκεια της «δεύτερης δημοκρατίας», με μια ομάδα επιλεγμένων καθηγητών, οργάνωσε τη Σχολή Φιλοσοφίας και Φιλολογίας σε ανώτερο επίπεδο.
Με την επιβολή της δικτατορίας του Φράνκο εγκατέλειψε την Ισπανία και συνέχισε να δίνει διαλέξεις σε πολλές χώρες (Η.Π.Α., Αργεντινή, Γαλλία, Ελβετία κ.ά.) Το 1945 επέστρεψε στη Μαδρίτη και ίδρυσε το Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Σπουδών, όπου και δίδαξε μέχρι το θάνατό του, το 1955, προκαλώντας συνεχώς με τις απόψεις του το φρανκικό καθεστώς. Δημοσίευσε πολλές μελέτες, δοκίμια, βιβλία καθώς και πολλά άρθρα. Εξέδωσε επίσης διάφορα περιοδικά, όπως το Revista de Occidente, τα οποία υπήρξαν εστίες πνευματικού και φιλοσοφικού προβληματισμού.

Επιμέλεια: Νόρα Ράλλη – [email protected]