Ο αμφιλεγόμενος Σκυριανός λογοτέχνης και λαογράφος Κωνσταντίνος Φαλτάιτς (1891-1944)

Το πνευματικό ίδρυμα αφιέρωσε έκθεση στη δημοσιογραφική καταγραφή της Μικρασιατικής Εκστρατείας και Καταστροφής από τον Κ. Φαλτάιτς. Εναν άνθρωπο που λίγο αργότερα υπήρξε επίσημος συνεργάτης της ναζιστικής προπαγάνδας στη διάρκεια της Κατοχής, εκφωνώντας φιλοχιτλερικές ψευδοϊστορικές ομιλίες στον κατοχικό ραδιοσταθμό και εκδίδοντας το περιεχόμενό τους σε βιβλίο

Του Τάσου Κωστόπουλου

^[1]Κορυφαίο πνευματικό ίδρυμα της σύγχρονης Ελλάδας, η Εθνική Βιβλιοθήκη έχει αυξημένο συμβολικό βάρος, ως ο κεντρικός θεματοφύλακας της πνευματικής δημιουργίας του τόπου. Ως εκ τούτου, είναι πολλαπλά σοκαριστικό να διαπιστώνουμε ότι, εν έτει 2013, οι επικεφαλής της επέλεξαν να τιμήσουν ως κατεξοχήν εθνική μορφή έναν υμνητή του Χίτλερ και συνεργάτη του κατοχικού προπαγανδιστικού μηχανισμού.

Από τις αρχές Δεκεμβρίου μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, ο επισκέπτης της βιβλιοθήκης εντυπωσιαζόταν από την κατάληψη του προθαλάμου του αναγνωστηρίου της από δυο τεράστια ταμπλό με αντικείμενο τη Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή, όπως αυτή αποτυπώθηκε από τη δημοσιογραφική πένα του σκυριανού λογοτέχνη και λαογράφου Κωνσταντίνου Φαλτάιτς (1891-1944). Η έκθεση εγκαινιάστηκε με ειδική τελετή στις 30.11.2012, την οποία προλόγισε η αναπληρώτρια διευθύντρια Αντωνία Αράχωβα.

Σύμφωνα με το δίγλωσσο τρίπτυχο που διανεμόταν τον επόμενο ενάμιση μήνα στους επισκέπτες, ο Φαλτάιτς παρακολούθησε από κοντά τη Μικρασιατική Εκστρατεία ως πολεμικός ανταποκριτής του «Εμπρός» και λογάριαζε να γράψει σχετικό βιβλίο αλλά τον πρόλαβε ο θάνατος σε ηλικία 53 ετών.

Ολα καλά. Μόνο που ο εν λόγω πολεμικός ανταποκριτής υπήρξε λίγο αργότερα επίσημος συνεργάτης της ναζιστικής προπαγάνδας στη διάρκεια της Κατοχής, εκφωνώντας φιλοχιτλερικές ψευδοϊστορικές ομιλίες στον κατοχικό ραδιοσταθμό και εκδίδοντας το περιεχόμενό τους σε βιβλίο («Δεσμοί προϊστορίας», Τύποις Γ. Καβαλιέρου, Εν Αθήναις 1943)!

Πατριωτική εργογραφία

Από μια άποψη, η τελευταία αυτή στράτευση θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η φυσική κατάληξη μιας προπαγανδιστικής «εθνικής δραστηριότητας» ευθυγραμμισμένης με τη γραμμή ή τις επιθυμίες των εκάστοτε ελληνικών κυβερνήσεων και στρατιωτικών ηγεσιών. Η πατριωτική εργογραφία του Φαλτάιτς εγκαινιάστηκε το 1913 με «Τα ανέκδοτα του ναυάρχου Κουντουριώτη», αρχηγού τότε του στόλου, και κορυφώθηκε το 1922 με το φυλλάδιο «Αυτοί είναι οι Τούρκοι!», το οποίο μεταφράστηκε επίσης στα γαλλικά και, όπως μας πληροφορεί με περηφάνια το τρίπτυχο που διένειμε η Βιβλιοθήκη, «χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες της ελληνικής διπλωματίας». Πτωματολογική συρραφή τουρκικών βιαιοτήτων σε βάρος των χριστιανών της Νικομήδειας, το τελευταίο αυτό βιβλιαράκι συντάχθηκε και κυκλοφόρησε για εθνικούς λόγους, ως η ελληνική «απάντηση» στις ομοειδείς βαρβαρότητες που καταλόγιζαν στον ελληνικό στρατό, αναφερόμενες στην ίδια περιοχή, η έκθεση του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού (1921) και το βιβλίο του γνωστού ελληνιστή ιστορικού Αρνολντ Τόινμπι (1922).

Λιγότερο διάσημο υπήρξε ένα τρίτο φυλλάδιο του Φαλτάιτς, με τίτλο «Το νου μας στη Μακεδονία!», το οποίο εκδόθηκε το 1927 για να φουντώσει την κινδυνολογία γύρω από τη σλαβόφωνη μειονότητα και, αν πιστέψουμε τον Τύπο των ημερών, είχε επίσης χρηματοδοτηθεί από τα μυστικά κονδύλια του ΥΠΕΞ. Με τέτοια προϊστορία εθνικών υπηρεσιών, η στράτευση του συγγραφέα στην προώθηση (και) της ελληνογερμανικής συμμαχίας εν μέσω κατοχής, με βάση τη συλλογιστική των τότε δωσιλογικών κυβερνήσεων Τσολάκογλου και Λογοθετόπουλου, δεν πρέπει καθόλου να μας εκπλήσσει.

«Aκατάλυτοι δεσμοί με γερμανικά φύλα»

Ξεφυλλίζοντας τους «Δεσμούς προϊστορίας», διαπιστώνουμε ωστόσο ότι ο Φαλτάιτς διαφέρει σημαντικά από την κατηγορία εκείνη των δωσίλογων εθνικοφρόνων διανοουμένων που περιορίστηκαν στην προάσπιση της «αντικειμενικής» ανάγκης για συμπόρευση με τον κατακτητή, προκειμένου να «επιβιώσει το γένος» ή να κατασταλεί ο κίνδυνος ανατροπής του κοινωνικού καθεστώτος από την «κομμουνιστοκρατούμενη» ΕΑΜική Αντίσταση. Οι ομιλίες του στον Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών είχαν ως «θέμα τας φυλετικάς, γεωγραφικάς, θρησκευτικάς και γενικώτερον ιστορικάς σχέσεις, αι οποίαι υπήρξαν μεταξύ των δύο λαών από της παναρχαίου εποχής, της λεγομένης μυθολογικής» (σ. 4) και αποτελούν μια χοντροκομμένη αναπαραγωγή της ναζιστικής εκδοχής για την «προϊστορία», με μια αστεία τις περισσότερες φορές «γερμανοποίηση» αρχαιοελληνικών μύθων (από τις Αμαζόνες μέχρι τον Οδυσσέα) και δεδηλωμένο σκοπό την κατάδειξη του υποτιθέμενου «κοινού» φυλετικού υποστρώματος, της «κοινής» ιστορικής διαδρομής αλλά και των «κοινών ιστορικών καθηκόντων» Ελλήνων και Γερμανών, ως αναχωμάτων του ευρωπαϊκού πολιτισμού κατά της ασιατικής βαρβαρότητας.

«Δεσμοί προϊστορίας ακατάλυτοι [υπάρχουν] μεταξύ του βορείου χώρου τον οποίον κατέχουν έκπαλαι τα Γερμανικά φύλα και του νοτίου τέρματος της Μέσης Ευρώπης, το οποίον αποτελεί την Ελληνικήν χερσόνησον», εξηγεί ο συγγραφέας στον πρόλογο του βιβλίου του. «Τα δε κατόπιν γεγονότα των ιστορικών χρόνων, ότε βλέπομεν κατ’ εναλλαγήν τους Ελληνικούς και Γερμανικούς λαούς μέχρι της πτώσεως του Βυζαντίου, να ορθώνωνται επί τρεις σχεδόν χιλιετηρίδας [sic] φύλακες και φρουροί ολοκλήρου της Ευρώπης κατά των εξ Ανατολών αγριωτάτων επιδρομών, πιστοποιούν την αυτήν μοίραν, τα αυτά ιδανικά, την ιδίαν εκ Θεού αποστολήν των δύο εθνών. Ανάλογοι δε ήσαν οι αγώνες πολλάκις έναντι και των από της Δύσεως κινδύνων» (σσ. 3-4).

Ενώ οι Αθηναίοι πέθαιναν από πείνα

Το προπαγανδιστικό αυτό εγχείρημα δεν πραγματοποιήθηκε σε κάποιον άσχετο χρόνο, αλλά τη στιγμή που χιλιάδες Ελληνες πέθαιναν από την πείνα στους δρόμους της Αθήνας, ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής κατοχής της χώρας από τους «ομαίμονές» τους «υπερβόρειους» εισβολείς. Οι πρώτες τέσσερις ομιλίες δόθηκαν τον Ιούλιο-Αύγουστο του 1941, κατά τους πρώτους δηλαδή μήνες της Κατοχής, αμέσως μετά τη γερμανική επίθεση κατά της ΕΣΣΔ, ενώ οι υπόλοιπες δέκα μεταξύ Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου 1942 –κατά την πιο κρίσιμη φάση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι χιτλερικές στρατιές είχαν εξαπολύσει τις δυο μεγάλες επιθέσεις τους προς τον Καύκασο και την Αίγυπτο, με κατάληξη τη διπλή συντριβή τους στο Ελ Αλαμέιν και το Στάλινγκραντ. Κεντρικό νήμα που διαπερνά το σύνολο των ομιλιών είναι η επίκληση της «προϊστορίας» σαν ιστορικό προηγούμενο που νομιμοποιεί την εξαπόλυση του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου για τη σωτηρία του ευρωπαϊκού πολιτισμού από το Γ΄ Ράιχ.

Στους αρχαίους χρόνους, τονίζει ο Φαλτάιτς στην πρώτη του ομιλία (10.7.1941), «οι λαοί οι ανήκοντες εις τον Γερμανικόν κορμόν ή εις αδελφούς κορμούς, ως ο Ελληνικός» εμπόδιζαν την είσοδο στην Ευρώπη των πληθυσμών της Ασίας. «Το μέγα φυσικόν φράγμα των Ουραλίων ορέων προς Ανατολάς και του Καυκάσου προς νότον απετέλει τείχος από Θεού τεθέν, όπως προστατεύση τους ημερωτέρους λαούς της Ευρώπης από τους αγριωτέρους και υπούλους λαούς τους πέραν των Ουραλίων μέχρι των ακτών του Ειρηνικού. [...] Οσω ίσχυον και επεκράτουν οι Γερμανοί εις τον Εύξεινον, η Ευρώπη δεν είχε γνωρίσει μεγάλας εξ Ασίας επιδρομάς. Τουλάχιστον δεν αναφέρει η ιστορία και η μυθολογία την ανάληψιν μεγάλων εξ Ασίας ομαδικών επιδρομών κατά της Ευρώπης μέχρι του 700 π.Χ. Τουναντίον βλέπομεν ομαδικάς επιχειρήσεις της Ευρώπης προς την Ασίαν, οίαι η Αργοναυτική εκστρατεία και ο ακολουθήσας περί το 1250 π.Χ. Τρωικός πόλεμος» (σ. 7).

Η αναγόρευση του Τρωικού πολέμου σε κοινό εγχείρημα μιας «ελληνογερμανικής» προϊστορικής «Ευρώπης» φιλοδοξεί να υποκαταστήσει και διαδεχθεί τα παραδοσιακά ντόπια εθνικιστικά ιδεολογήματα περί προαιώνιου γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας (και των Ελλήνων) ως «αναχώματος» της «ασιατικής απειλής», προσφέροντας μια ψευδοϊστορική «φυλετική» νομιμοποίηση στη συνεργασία με τον κατακτητή. Η αυθαίρετη δε εξίσωση Ιστορίας και μυθολογίας επιτρέπει (ακριβέστερα: επιβάλλει) στους θιασώτες της νέας θεωρίας να «ξεχάσουν» πως οι εισβολές των πρώτων «γερμανικών φύλων» στην «ελληνική» (διάβαζε: Βαλκανική) χερσόνησο, κατά τους πρώτους αιώνες μ.Χ., δεν υπήρξαν καθόλου «πολιτισμένες» αλλά από τους ιστορικούς της εποχής περιγράφονται σαν «βαρβαρικές επιδρομές» εξίσου καταστροφικές μ’ εκείνες των «ασιατικών ορδών»…

Κατά τις ραδιοφωνικές εκπομπές του, ο Φαλτάιτς δεν περιορίστηκε φυσικά σε ανυπόστατες προπαγανδιστικές αερολογίες, όπως τα παραπάνω. Φρόντισε ρητά και κατηγορηματικά να συνδυάσει τα φαντασιοκοπήματά του περί «προϊστορίας» με την ανοιχτή υποστήριξη του ναζιστικού προγράμματος για στρατιωτική κατάκτηση της Ευρώπης και το χιτλερικό πόλεμο εξόντωσης στο ανατολικό τμήμα της ηπείρου, προκειμένου να εξασφαλιστεί ο «ζωτικός χώρος» που θεωρούνταν απαραίτητος για την ανάπτυξη του χιλιόχρονου Ράιχ.

«Επικρατήσαντα βαθμηδόν μετά την έξοδον των Γερμανών Κιμμερίων» από τα Ουράλια, διαβάζουμε, «τα από της Ασίας Σκυθικά φύλα υπέταξαν μέγα μέρος της Ευρώπης και το εξόντωσαν ή το αφομίωσαν ή το υπεδούλωσαν. [...] Ο εκσλαυισμός δε ή η Ασιατική υποδούλωσις ολοκλήρου της Ευρώπης, με την δοράν του κομμουνισμού θα κατωρθούτο πλήρως, αν δεν ηγείρετο η σήμερον Γερμανία, συνεχίζουσα την πανάρχαιον αποστολήν των Κιμμερίων και των Ελλήνων της προχριστιανικής Ελλάδος και του Βυζαντίου, δια την απώθησιν του ασιατικού Σκυθισμού εις τας πέραν της Ευρώπης φωλεάς του. Απελευθέρωσιν δε της Ευρώπης και προστασίαν και επιστροφήν των Γερμανών εις τα εδάφη των προγόνων των Κιμμερίων, φυλασσόντων τας πύλας του Καυκάσου προ χιλιάδων ετών, αποτελεί ο σημερινός, από του Βορείου Ωκεανού μέχρι του Ευξείνου, υπό τον μέγα Φύρερ αγών» (σσ. 8-9).

Αν είχε επιζήσει, ο Κων/νος Φαλτάιτς θα παραπεμπόταν αναμφίβολα στο ειδικό δικαστήριο δωσιλόγων ως συνεργάτης του κατακτητή. Ακριβώς πάνω στην απελευθέρωση τον βρήκε ωστόσο ο θάνατος στη Σκύρο, στις 23 Οκτωβρίου 1944. Εναν ακριβώς χρόνο μετά, το δεξιότατο «Εμπρός» θ’ αποδώσει τον θάνατό του σε «ψυχικό κλονισμό του αγνού δημοσιογράφου» από την επεισοδιακή επαφή του με το πρώτο τμήμα του ΕΛΑΣ που αποβιβάστηκε, τις μέρες της Απελευθέρωσης, στο νησί.

Αυτό τον άνθρωπο αποφάσισε να τιμήσει, αναγορεύοντάς τον σε αφηγητή-σύμβολο της τραγωδίας των Ελλήνων της Μικρασίας, η Εθνική μας Βιβλιοθήκη…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

«Ο σημερινός υπό τον μέγα Φύρερ αγών»

^[2]«Ο εκσλαυισμός δε ή η Ασιατική υποδούλωσις ολοκλήρου της Ευρώπης, με την δοράν του κομμουνισμού θα κατωρθούτο πλήρως, αν δεν ηγείρετο η σήμερον Γερμανία, συνεχίζουσα την πανάρχαιον αποστολήν των Κιμμερίων και των Ελλήνων της προχριστιανικής Ελλάδος και του Βυζαντίου, διά την απώθησιν του ασιατικού Σκυθισμού εις τας πέραν της Ευρώπης φωλεάς του. Απελευθέρωσιν δε της Ευρώπης και προστασίαν και επιστροφήν των Γερμανών εις τα εδάφη των προγόνων των Κιμμερίων, φυλασσόντων τας πύλας του Καυκάσου προ χιλιάδων ετών, αποτελεί ο σημερινός, από του Βορείου Ωκεανού μέχρι του Ευξείνου, υπό τον μέγα Φύρερ αγών».