Της Χριστίνας Πάντζου

Λιγότερο από δύο μήνες μέχρι την έναρξη του Μουντιάλ, και οι επιχειρήσεις «κάθαρσης» της εικόνας των πόλεων της Βραζιλίας προς τέρψη και ασφάλεια των φιλάθλων του πλανήτη γίνονται όλο και πιο αιματηρές, αφήνοντας πίσω τους νεκρούς και την οργή των κατοίκων, που πληρώνουν ακριβά την ομηρία τους ανάμεσα σε αστυνομία και οργανωμένο έγκλημα.

Τελευταίο θύμα ένας 30χρονος που έχασε τη ζωή του από σφαίρα στο κεφάλι σε βίαιες συγκρούσεις που ξέσπασαν σε παραγκούπολη της κοσμοπολίτικης Κοπακαμπάνα στο Ρίο. Οι ταραχές ξέσπασαν όταν έγινε γνωστό ότι ένας 25χρονος χορευτής της φαβέλας Παβάο-Παβαοζίνιο έχασε τη ζωή του στη διάρκεια αστυνομικής επιχείρησης κατά εμπόρων ναρκωτικών. Η αστυνομία ανακοίνωσε ως πιθανή αιτία του θανάτου την πτώση του από τοίχο που επιχείρησε να πηδήξει για να αποφύγει τους πυροβολισμούς. Αλλά η μητέρα του και κάτοικοι επιμένουν πως ξυλοκοπήθηκε βάναυσα από μέλη της Αστυνομικής Μονάδας Ειρήνευσης (UPP). Εκατοντάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για έναν ακόμη «ανέξοδο» θάνατο και τα επεισόδια δεν άργησαν να γενικευτούν, με τους κατοίκους να καταγγέλλουν και τον σοβαρό τραυματισμό ενός 12χρονου παιδιού.

Οι UPP είναι ειδικά σώματα που ιδρύθηκαν για να αντιμετωπίσουν την εγκληματικότητα στις φτωχογειτονιές ανακτώντας τες από το οργανωμένο έγκλημα και εγκαθιστώντας μόνιμες περιπολίες στους δρόμους τους στο πλαίσιο μιας τεράστιας επιχείρησης ασφάλειας εν όψει του Μουντιάλ. Οι πολιτικές «ειρήνευσης» στις φαβέλες κατέληξαν στην πραγματικότητα σε κατάληψή τους από δυνάμεις του στρατού και της αστυνομίας και σε κατασταλτικές πρακτικές εναντίον των κατοίκων τους.

Η κυβέρνηση του Ρίο έχει εγκαταστήσει 39 UPP σε 174 φαβέλες, αλλά ύστερα από μια περίοδο «ομαλότητας», η πολιτεία γνωρίζει νέα έξαρση της βίας. Οι αρχές υποστηρίζουν ότι οφείλεται σε μια ύστατη προσπάθεια επίδειξης δύναμης του οργανωμένου εγκλήματος, που έχει πληγεί από τη δράση των ειδικών μονάδων. Αλλά είναι αυτή ακριβώς η δράση και η βία που εξαπολύουν οι UPP που έχει οδηγήσει σε διαδηλώσεις και άγριες συγκρούσεις με τους κατοίκους. Το περασμένο Σάββατο λεωφορεία, αυτοκίνητα και ένα φορτηγό πυρπολήθηκαν από διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για τον θάνατο δύο νέων έπειτα από αστυνομικές επιχειρήσεις σε άλλες φαβέλες του Ρίο. Λίγες ημέρες νωρίτερα, στο Σαλβαντόρ της Μπαΐα, ακόμη μία από τις 12 πόλεις που θα φιλοξενήσουν τη διεθνή αθλητική διοργάνωση, μια μαζική απεργία αστυνομικών οδήγησε σε κύμα λεηλασιών και 39 φόνους σε λιγότερο από 48 ώρες.

Η «ειρήνευση» έχει τρομακτικό ανθρώπινο κόστος, προειδοποιεί η ΜΚΟ «Ρίο Ειρήνης», αποκαλύπτοντας πως την τελευταία οκταετία στην πολιτεία έχουν διαπραχθεί 36.000 δολοφονίες και 5.677 πολίτες έχουν χάσει τη ζωή τους στη διάρκεια αστυνομικών επιχειρήσεων, χωρίς σε αυτούς τους αριθμούς να υπολογίζονται και οι 38.000 αγνοούμενοι.