Της Αρχοντίας Κάτσουρα

Οι άνθρωποι συχνά αλληλοκατηγορούμαστε για επιλεκτική μνήμη: θυμόμαστε μόνο ό,τι μας συμφέρει-βολεύει-ενδιαφέρει κ.ο.κ. Ταυτόχρονα, ανάλογα με την απόχρωση των γυαλιών που επιλέγουμε να φορέσουμε, χρωματίζουμε το περιβάλλον και τους ανθρώπους γύρω μας, κατά συνέπεια χαρακτηρίζουμε αντίστοιχα και τη συμπεριφορά ή τη στάση που κρατούν σε κάθε περίσταση. Το χρώμα των φακών μπορεί να φέρει το όνομα μιας ιδεολογίας, ενός πολιτικού κινήματος ή, ακόμη, να είναι το αποτέλεσμα της κοσμοθεωρίας που διέπει τη συνολική ζωή μας και έχει διαμορφωθεί από ποικίλους παράγοντες (παιδεία, οικογένεια, επάγγελμα, κοινωνικοοικονομική κατάσταση κ.λπ.). Ολα αυτά μπορεί να είναι εξόχως επικίνδυνα, ειδικά σε εποχές σαν τη σημερινή, καθώς τα έως τώρα γνωστά καταρρέουν το ένα μετά το άλλο και οι περισσότεροι χάνουμε το έδαφος κάτω από τα πόδια μας και προσπαθούμε να κολυμπήσουμε σε άγνωστα νερά.

Το τελευταίο διάστημα, καθώς οι δυσχέρειες πολλαπλασιάζονται, ο κόσμος γύρω μας διαλύεται και ανασυντίθεται –ακόμη και αν δεν το βλέπουμε ακόμη, αυτή είναι η φυσική πορεία των πραγμάτων-, νέες και παλιές ιδέες, «σωστές» και «λάθος», προσπαθούν να κερδίσουν τους ανθρώπους και να τους δείξουν έναν -νέο;- δρόμο προς το μέλλον. Παράλληλα, φρέσκοι και παλιοί στην πολιτική, με τους γνωστούς ή ολοκαίνουργιους μανδύες, διεκδικούν την ψήφο μας, εν όψει τοπικών και ευρωπαϊκών εκλογών, αλλά και –ποιος ξέρει πόσο σύντομα- εθνικών εκλογών. Εν μέσω προεκλογικής περιόδου, λοιπόν, κυκλωμένοι από έναν ορυμαγδό πληροφοριών για «επιτυχίες» και «αποτυχίες», για «κατάλληλους» και «ακατάλληλους» διοικούντες, όμορφες και καλοφτιαγμένες, άσχημες ή «γκρίζες» διαφημίσεις, εμείς καλούμαστε να επιλέξουμε τους άξιους. Αυτούς που θα διαχειριστούν την κατάσταση όχι μόνο σαν λογιστές, αλλά και με όραμα για ένα ελπιδοφόρο μέλλον. Πόσο εύκολο είναι αυτό;

«Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι μια τόσο καλά λειτουργούσα μηχανή που μας προστατεύει από αυτά που δεν χρειάζεται να δούμε». Αυτή η, αν όχι αφοριστική, τουλάχιστον παράδοξη θέση είναι το αποτέλεσμα μελέτης που διεξήγαγε το Τμήμα Νευροεπιστημών του ΜΙΤ στις ΗΠΑ, η οποία έδειξε ότι η οπτική πρόσληψη μιας εικόνας δεν είναι ένα απλό στιγμιότυπο, μια αποσπασματική απεικόνιση της πραγματικότητας, αλλά ένας συνδυασμός οπτικών ερεθισμάτων διάρκειας 10-15 δευτερολέπτων. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο ανθρώπινος εγκέφαλος, χωρίς να αλλοιώνει ουσιαστικά την πραγματικότητα, απαλύνει τα ερεθίσματα αυτά ώστε να μπορούμε να βλέπουμε χωρίς να ζαλιζόμαστε ή να αποσυντονιζόμαστε από τους «οπτικούς θορύβους» του περιβάλλοντος. Ετσι αντιλαμβανόμαστε ένα STOP στον δρόμο ακόμη και όταν βρέχει καταρρακτωδώς, οδηγούμε με σχετική ταχύτητα, αλλά προσεκτικά.

Πολύ λογικά όλα αυτά, ενδεχομένως να προσαρμόζονται και στην ακοή. Ισχύουν απολύτως για όσους εργαζόμαστε σε πολυπρόσωπους χώρους. Φανταστείτε, για παράδειγμα, τις εφημερίδες, όπου οι αίθουσες σύνταξης είναι γεμάτες ανθρώπους που ταυτόχρονα γράφουν, συζητούν φιλικά, συνεννοούνται για θέματα δουλειάς, μιλούν στο τηλέφωνο, απομαγνητοφωνούν συνεντεύξεις κ.ο.κ. Αν τα μάτια και τα αυτιά μας συγκρατούσαν όλα αυτά τα οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα, θα ήταν αδύνατο να συγκεντρωθούμε και να δουλέψουμε, ας αφήσουμε τον πονοκέφαλο που θα μας προκαλούσαν.

Αντιθέτως, με κάποιο θαυμαστό τρόπο, ο νους μας ρίχνει μια κουρτίνα στο εξωτερικό περιβάλλον και αφοσιώνεται στην κυρίως δραστηριότητα, που μπορεί να είναι η γραφή, η διόρθωση, η σύνταξη ύλης. Ανάλογα, υποθέτω, λειτουργούν και άλλοι επαγγελματίες σε εξίσου θορυβώδη και πολυπρόσωπα περιβάλλοντα. Το δύσκολο, βέβαια, είναι να βλέπεις καθαρά την ώρα που προσπαθείς να πάρεις αποφάσεις, ενώ εξελίσσεται το πανηγύρι της προεκλογικής εκστρατείας, των συγκεντρώσεων, των «παροχών» και των υποσχέσεων, καθώς δεν είναι προφανές πόσο θα επηρεάσουν τη ζωή τη δική σου και των συμπολιτών σου, για δύο ή τέσσερα ή πολύ περισσότερα χρόνια. Οι πολιτικές που εφαρμόζουν οι ηγεσίες μας, σε τοπικό, εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν μακροχρόνιες συνέπειες, καλές ή κακές. Θα ψηφίσουμε, λοιπόν – άλλωστε η αποχή θα επιτρέψει σε άλλους να πάρουν αποφάσεις για εμάς. Πριν φτάσουμε στην κάλπη όμως, έστω μερικά 24ωρα πριν, να αφήσουμε τα χρωματιστά γυαλιά μας στο συρτάρι, να κλείσουμε την τηλεόραση και το ραδιόφωνο και, ενώ είμαστε ξύπνιοι, να σφαλίζουμε τα μάτια λίγα λεπτά κάθε μέρα. Οι πληροφορίες είναι εκεί, τις έχουμε. Με όσο το δυνατόν πιο ψύχραιμο τρόπο, λοιπόν, ας επεξεργαστούμε την απόφαση για την ψήφο μας στην κάλπη. Το αποτέλεσμα μπορεί να μας εκπλήξει.

[email protected]