Τις επόμενες μέρες, μετά από σχετική πρόταση της Νέας Δημοκρατίας, όπως ήδη ανακοινώθηκε, θα ανοίξει συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος, η οποία είναι απολύτως αναγκαία, όπως αποδείχθηκε από τη βαθιά κρίση του πολιτικού συστήματος της χώρας. Οι προηγούμενες αναθεωρήσεις δεν έλυσαν ουσιαστικά προβλήματα και δεν αντιμετώπισαν ατέλειες του Συντάγματος, γιατί επιδίωξη των κομμάτων που κίνησαν τη διαδικασία ήταν να φέρουν στα «μέτρα τους» κρίσιμες συνταγματικές διατάξεις.

Η πρώτη αναθεώρηση έγινε το 1986, δηλαδή έντεκα χρόνια μετά την ψήφιση (1975) και την εφαρμογή του μεταπολιτευτικού Συντάγματος της Προεδρευομένης Δημοκρατίας. Η αναθεώρηση έγινε από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και στόχο είχε να περιοριστούν οι εξουσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας ως ρυθμιστή του πολιτεύματος και να ενισχυθούν οι αρμοδιότητες του πρωθυπουργού. Οι συνταγματολόγοι επισήμαναν τότε ότι με τις σημαντικές αλλαγές των διατάξεων που αφορούσαν τον Πρόεδρο το πολίτευμα έγινε πρωθυπουργικό.

Η δεύτερη αναθεώρηση έγινε το 2001, δεκαπέντε χρόνια μετά την πρώτη, και έγιναν σημαντικές αλλαγές με συμφωνία των δύο μεγάλων κομμάτων της Βουλής (ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας). Οι αλλαγές αφορούσαν κυρίως την ενίσχυση των θεσμών του κοινωνικού κράτους, τη διεύρυνση της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, την αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, την επίλυση θεμάτων της Δικαιοσύνης και άλλα.

Η τρίτη αναθεώρηση έγινε το 2008 από τη Νέα Δημοκρατία, η οποία πρότεινε εκτεταμένες αλλαγές, αλλά, όπως σημείωσε στον πρόλογο της έκδοσης του αναθεωρημένου Συντάγματος ο τότε πρόεδρος της Βουλής, Δημήτρης Γ. Σιούφας, «κατέληξε, όμως, να περιοριστεί στην υιοθέτηση ολίγων, μόνο, σημείων της πρότασης, για λόγους των οποίων η αποτίμηση ανήκει στη συνταγματική ιστορία, ενώ μετατέθηκε, λόγω του αυστηρού χαρακτήρα του Συντάγματος, στο απώτερο μέλλον η αντιμετώπιση μείζονος σημασίας ζητημάτων». Δεν ανέφερε ο κ. Σιούφας ποια ήταν τα «μείζονος σημασίας ζητήματα» των οποίων η αντιμετώπιση αφέθηκε στο απώτερο μέλλον.

Πράγματι υπάρχουν μείζονος σημασίας ζητήματα, τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπίσει η νέα αναθεώρηση. Μετά μάλιστα τη μεγάλη κρίση, η αναθεώρηση δεν μπορεί να περιοριστεί σε δευτερεύουσας σημασίας αλλαγές, όπως π.χ. η μείωση του αριθμού των βουλευτών, και να μην καταργηθούν προνόμιά τους και η ειδική μεταχείρισή τους από τη Δικαιοσύνη, ώστε να είναι «ίσοι ενώπιον του νόμου» με τους άλλους Ελληνες πολίτες, όπως ορίζει το Σύνταγμα στο άρθρο 4 παράγραφος 1.

Πολλές διατάξεις του Συντάγματος δεν έχουν πρακτικό πραγματικό αντίκρισμα και είναι απλώς ευχολόγια. Το άρθρο 10 ορίζει ότι: «Η αρμόδια υπηρεσία ή αρχή υποχρεούται να απαντά στα αιτήματα για παροχή πληροφοριών και χορήγηση εγγράφων, ιδίως πιστοποιητικών, δικαιολογητικών και βεβαιώσεων μέσα σε ορισμένη προθεσμία, όχι μεγαλύτερη των 60 ημερών, όπως νόμος ορίζει». Συνήθως οι αρχές δεν απαντούν καθόλου αν δεν πιεστούν φορτικά ή απαντούν με μεγαλύτερη καθυστέρηση. Και για τη χορήγηση εγγράφων, όπως η ανανέωση άδειας οδήγησης, ο ενδιαφερόμενος θα περιμένει όχι 60 μέρες αλλά 4 ολόκληρους μήνες, όπως ενημερώνεται και εγγράφως από τα ΚΕΠ.

Με την αδράνεια των κυβερνήσεων και των κρατικών υπηρεσιών μένει ανενεργός η παράγραφος 6 του άρθρου 18, που ορίζει ότι «με νόμο μπορεί να ρυθμίζονται τα σχετικά με την διάθεση εγκαταλελειμμένων εκτάσεων για την αξιοποίησή τους υπέρ της εθνικής οικονομίας και αποκατάσταση ακτημόνων». Το ράθυμο κράτος όχι μόνο τις εγκαταλειμμένες εκτάσεις, αλλά ούτε και τη δική του περιουσία αξιοποιεί για να ενισχύσει την εθνική οικονομία και να αποκαταστήσει ακτήμονες.

Στα ευχολόγια ανήκουν και τα άρθρα 21 και 22 που ορίζουν ότι «το κράτος μεριμνά για την περίθαλψη απόρων» και «η απόκτηση κατοικίας από αυτούς που την στερούνται ή που στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του κράτους» και ότι «η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το κράτος, που μεριμνά για την δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών». Δεν θα έπρεπε μέσα στην κρίση με τους εκατοντάδες χιλιάδες ανέργους και τους χιλιάδες αστέγους να ενεργοποιηθούν αυτά τα άρθρα και να βρεθούν χρήματα με την αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας;

Ριζική αναθεώρηση χρειάζονται όλα τα άρθρα τα σχετικά με τα κόμματα και τους βουλευτές (άρθρα 29, 51 και 61), ώστε να γίνουν σαφείς «οι όροι διαφάνειας στις εκλογικές δαπάνες» και «γενικά την οικονομική διαχείριση των κομμάτων, των βουλευτών, των υποψήφιων βουλευτών και των υποψηφίων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση όλων των βαθμών». Η διάταξη για τον έλεγχο είναι αόριστη και το «πόθεν έσχες» που καταθέτουν κάθε χρόνο οι βουλευτές προκαλεί ειρωνικά σχόλια, διότι πολλοί αφήνουν ανοιχτό το «πόθεν» απέκτησαν περιουσιακά στοιχεία.

Επίσης πρέπει να αναθεωρηθεί το άρθρο 55 που επιτρέπει στην εκάστοτε κυβέρνηση να αλλάζει τον εκλογικό νόμο και να τον φέρνει στα «μέτρα» της, με άμεση συνέπεια να νοθεύεται η λαϊκή βούληση. Αυτά τα απαράδεκτα θα σταματήσουν, αν με συνταγματική διάταξη καθιερωθεί ως εκλογικό σύστημα η απλή και άδολη αναλογική.

Θα δούμε τις προτάσεις της Ν.Δ., όπως και τις αντιδράσεις των άλλων κομμάτων και θα επανέλθουμε, διότι με μια έντιμη αναθεώρηση του Συντάγματος μπορεί να αρχίσει η εξυγίανση του πολιτικού συστήματος της χώρας.

[email protected]