ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ – Στις πρώτες εκλογές χωρίς τον Μαντέλα το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο φαίνεται να κερδίζει και πάλι άνετη πλειοψηφία, αλλά η νέα γενιά θεωρεί ότι απέτυχε να εξαλείψει τις ανισότητες και απέχει «γιατί δεν έχει νόημα να ψηφίσει»

Της Βίκυς Καπετανοπούλου

«Αυτοί που θα πάνε να ψηφίσουν είναι οι γιαγιάδες μας, οι γονείς μας, γιατί αυτοί έχουν μακρά ιστορία με το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο. Θα κερδίσει (τις εθνικές εκλογές) εξαιτίας αυτών των ανθρώπων. Αν υπήρχε κάποιο άλλο κόμμα, που στ’ αλήθεια έφερνε δουλειές, καλύτερη στέγαση και συνθήκες, τα πράγματα θα ήταν αλλιώς. Η νεολαία δεν ψηφίζει, γιατί δεν έχει νόημα να ψηφίσει».

Τα λόγια του 25χρονου Τσιντίζο Νονιάνε, απόφοιτου Πανεπιστημίου που εργάζεται σε φαστφουντάδικο στα προάστια του Γιοχάνεσμπουργκ για 200 δολάρια τον μήνα, συνοδεύονται από δίκαια παράπονα για όσους φίλους του κατάφεραν να βρουν καλοπληρωμένες δουλειές με προοπτική, χρησιμοποιώντας απλά… πολιτικό μέσο. Σε μεγάλο βαθμό αντικατοπτρίζουν το αίσθημα απογοήτευσης και ματαιότητας της νοτιοαφρικανικής νεολαίας απέναντι στη σημερινή εκλογική αναμέτρηση, την πρώτη μετά την απώλεια του εμβληματικού Νέλσον Μαντέλα, την πέμπτη μετά την πτώση του απαρτχάιντ, 20 χρόνια πριν.

Ασκώντας για πρώτη φορά το εκλογικό του δικαίωμα το 2009, ο Τσιντίζο είχε ψηφίσει κι αυτός υπέρ του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC), που κυβερνά αδιάλειπτα τη χώρα από το 1994, απελευθερώνοντάς την από το απεχθές καθεστώς των φυλετικών διακρίσεων από τη λευκή μειονότητα και εγκαινιάζοντας την πολιτική των ίσων ευκαιριών για όλους –έστω στα χαρτιά. Φέτος, όμως, μαζί με δεκάδες χιλιάδες συνομηλίκους του, αποφάσισε να μην εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους.

Οπως και τα δύο τρίτα των λεγόμενων «Γεννημένων Ελεύθερων» (Born Frees), των 18χρονων και 19χρονων που έχουν μεν δικαίωμα ψήφου αλλά αρνούνται να προσέλθουν στις κάλπες, η νέα γενιά της Νότιας Αφρικής δεν μοιράζεται το βαθύ αίσθημα χρέους και αφοσίωσης των παλιότερων απέναντι στο ANC. Θέλουν να τιμωρήσουν το πολιτικό κατεστημένο, και δη τον πρόεδρο Τζέικομπ Ζούμα, όχι μόνο εξαιτίας της σωρείας κατηγοριών εναντίον του για διαφθορά, αλλά κυρίως για το υψηλό ποσοστό ανεργίας (24%), την εγκληματικότητα και την αποτυχία του να βελτιώσει περαιτέρω τις συνθήκες διαβίωσης εκατομμυρίων πολιτών.

Αποκαλύψεις για σκάνδαλα

Η απουσία, όμως, μιας ρεαλιστικής εναλλακτικής, ιδίως για την πλειονότητα των μαύρων, δίνει στο ANC αξεπέραστο προβάδισμα. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, από τα 25 εκατομμύρια των ψηφοφόρων το 63,9% αναμένεται να ψηφίσει υπέρ του κυβερνώντος κόμματος, παρ’ ότι η δημοτικότητα του Ζούμα έχει καταβαραθρωθεί, ειδικά μετά τις σκανδαλώδεις αποκαλύψεις ότι αναβάθμισε δήθεν την ασφάλεια της ιδιωτικής του έπαυλης χτίζοντας -μεταξύ άλλων- πισίνα, αμφιθέατρο και στάβλο, τετραπλασιάζοντας το αρχικό κόστος στα 23 εκατομμύρια δολάρια, που αντλήθηκαν από τα κρατικά ταμεία!

Η κλιμακούμενη λαϊκή δυσαρέσκεια προς το πρόσωπό του δεν εκφράστηκε μόνο μέσω της δημόσιας αποδοκιμασίας του στο μνημόσυνο για τον Νέλσον Μαντέλα, αλλά και στην τελευταία του προεκλογική συγκέντρωση στο στάδιο του Γιοχάνεσμπουργκ την περασμένη Κυριακή, όπου το πλήθος των 100.000 οπαδών του ANC άρχισε σιγά σιγά να αποχωρεί όταν ο πρόεδρος ξεκίνησε την ομιλία του. Μέχρι και την παραμονή των εκλογών αρνήθηκε να αναλάβει οποιαδήποτε ευθύνη, αποκαλύπτοντας εντέχνως ότι στο παρελθόν διαρρήκτες είχαν βιάσει μία από τις τέσσερις συζύγους του. Και για τον λόγο αυτό η αναβάθμιση της ασφάλειάς του είναι επιβεβλημένη, είπε, προκαλώντας χιονοστιβάδα επικρίσεων για τα εκατομμύρια των γυναικών στη Νότια Αφρική που δεν απολαμβάνουν καμία προστασία από το κράτος για τη σεξουαλική βία που υφίστανται.

Δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν πως επί των ημερών του Ζούμα το ANC έχασε το ηθικό του πλεονέκτημα και ουσιαστικά πρόδωσε τα ιδεώδη της ιστορικής του κληρονομιάς, αποτυγχάνοντας να εξαλείψει τις ανισότητες, διογκώνοντας παράλληλα ένα σύστημα ευνοιοκρατίας και ελιτισμού. Ο 72χρονος πρώην μαχητής της ελευθερίας και κρατούμενος στο νησί-φυλακή Ρόμπεν, όπως και ο Νέλσον Μαντέλα, ανήκει στη φυλή των Ζουλού και είναι πολύγαμος με 21 παιδιά. Το 2006 αθωώθηκε από την κατηγορία του βιασμού οικογενειακής του φίλης, ενώ αργότερα παύθηκε από τη θέση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης από τον τότε πρόεδρο Τάμπο Μπέκι. Συνολικά, έχει βρεθεί αντιμέτωπος με περισσότερες από 700 κατηγορίες για διαφθορά, ξέπλυμα μαύρου χρήματος και απάτη, αποξενώνοντας από το ANC ακόμα και παραδοσιακούς του συμμάχους, όπως ο αιδεσιμότατος Ντέσμοντ Τούτου και -πρωτίστως- τα πανίσχυρα συνδικάτα των μεταλλωρύχων.

Το ANC προβλέπεται να απολέσει περίπου δύο ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2009. Το βασικό κόμμα της αντιπολίτευσης, η κεντροδεξιά «Δημοκρατική Συμμαχία», υπό την ηγεσία της λευκής Ελεν Ζίλε, αναμένεται να βελτιώσει τα ποσοστά του συγκεντρώνοντας -σύμφωνα με τα γκάλοπ- το 23,7% των ψήφων, ενώ οι πρωτοεμφανιζόμενοι αριστεροί «Οικονομικοί Μαχητές της Ελευθερίας», με επικεφαλής το πρώην στέλεχος του ANC (τον αποκαλούμενο και «Νοτιοαφρικανό Τσάβες») Τζούλιους Μαλέμα, έρχονται τρίτοι με 4,7%. Το ριζοσπαστικό τους πρόγραμμα για αναδιανομή του πλούτου και κρατικοποίηση των τραπεζών και των ορυχείων -του πυλώνα της νοτιοαφρικανικής οικονομίας- χτυπά στο ευαίσθητο σημείο της χειμαζόμενης εργατικής τάξης και ιδιαίτερα των μεταλλωρύχων, που συνεχίζουν εδώ και 15 εβδομάδες απεργία διαρκείας διεκδικώντας αυξήσεις στις αποδοχές τους.