Την αντίδραση Δύσης και ΗΠΑ προξένησαν η ίδρυση της CELAC αλλά και η ανάθεση της προεδρίας της σε Κουβανό. Ο Μοράλες απάντησε: «Χρειαζόμαστε εταίρους, όχι αφεντικά στον εθνικό μας πλούτο»

Της Κορίνας Βασιλοπούλου

^[1]Θα μπορούσε να είναι σκηνή από σενάριο πολιτικής φαντασίας: σε μια από τις επόμενες συνόδους μεταξύ Ε.Ε. και Λατινικής Αμερικής, η Ανγκελα Μέρκελ απευθύνει το γνωστό της τροπάριο για λιτότητα, σοβαρότητα, υπευθυνότητα και ιδιωτικοποιήσεις. Ωσπου, μια στεντόρεια φωνή από το άλλο στρατόπεδο, της κόβει τη φόρα: «Σενιόρα Μέρκελ, no pasaran!» Η παραπάνω -φανταστική- σκηνή ενδέχεται να εκτυλιχτεί σύντομα και στην πραγματικότητα, αφού ο πρόεδρος της Κούβας Ραούλ Κάστρο είναι εδώ και λίγες μέρες και ο προσωρινός προεδρεύων της Ενωσης Κρατών Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής (CELAC)!

Σε μια ιστορική απόφαση, η οποία και σηματοδοτεί την έξοδο της Κούβας από τη διπλωματική απομόνωση, οι αρχηγοί των 33 κρατών της περιοχής έδωσαν την προεδρία στον Ραούλ Κάστρο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά ο κομμουνιστής Κάστρο ο Νεότερος παρέλαβε τη σκυτάλη της προεδρίας στο Σαντιάγο της Χιλής από τον δεξιό πρόεδρο της χώρας Σεμπαστιάν Πινιέρα, τον οικοδεσπότη της πρώτης συνόδου ΕΕ – CELAC, η οποία έγινε από τις 25 ώς τις 26 Ιανουαρίου.

Είναι η πρώτη φορά που η Κούβα αναλαμβάνει τέτοιο ηγετικό ρόλο σε διεθνές επίπεδο από το 1962, όταν όλες οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, με εξαίρεση το Μεξικό, συνέπλευσαν με τη γραμμή της Ουάσινγκτον, αποκλείοντας την Κούβα από όλους τους πολιτικούς και οικονομικούς οργανισμούς της περιοχής και τις συνόδους τους. Είχε προηγηθεί, δυο χρόνια νωρίτερα, η επιβολή του αμερικανικού εμπάργκο από τον τότε πρόεδρο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και το φιάσκο της επέμβασης στον Κόλπο των Χοίρων το 1961, η πρώτη μεγάλη γκάφα του Τζον Κένεντι.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κούβα δεν είναι μέλος του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (ΟΕΑ), ούτε συμμετέχει στη Σύνοδο των Αμερικανικών Χωρών, η οποία πραγματοποιείται κατά περιόδους από τη δεκαετία του 1990 με πρωτοβουλία του ΟΕΑ. H CELAC, αντίθετα, στην οποία μετέχουν μόνο λατινοαμερικάνικα κράτη, ιδρύθηκε στα τέλη του 2011 με πρωτοβουλία του προέδρου της Βενεζουέλας Ούγο Τσάβες -επιστολή του οποίου διάβασε στη διάσκεψη ο αντιπρόεδρος της Bενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο- στο πλαίσιο μιας προσπάθειας απαγκίστρωσης από τις ΗΠΑ και με στόχο τον παραγκωνισμό του ΟΕΑ.

«Η ανάληψη της προεδρίας της CELAC από την Κούβα σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας εποχής», δήλωσε η πρόεδρος της Αργεντινής Κριστίνα Φερνάντες, ενώ οι ΗΠΑ είναι οργισμένες με αυτή την απόφαση. «Είναι δύσκολο να πάρει κανείς την CELAC στα σοβαρά, όταν ισχυρίζεται στο καταστατικό της ότι στόχος της είναι η υπεράσπιση της δημοκρατίας και την ίδια στιγμή εκλέγει ως πρόεδρο έναν δικτάτορα», σχολίαζε ο αρθρογράφος της δεξιάς «Miami Herald» Αντρές Οπενχάιμερ.

«Μην ανησυχείτε, θα είναι μόνο για έναν χρόνο», είπε αστειευόμενος ο 81χρονος Ραούλ Κάστρο, παραλαμβάνοντας τη σκυτάλη. Ο οποίος χρόνος, όμως, μπορεί να είναι και «θαυματουργός», καθώς τα όσα διαδραματίζονται στη Λατινική Αμερική έχουν πολύ ευρύτερο αντίκτυπο. Η Λατινική Αμερική είναι μια «ανερχόμενη» πολιτική και οικονομική δύναμη και οι αποφάσεις των εκεί κυβερνήσεων συχνά προσκρούουν και σε ευρωπαϊκά συμφέροντα. Η επαναφορά του ιδιωτικοποιημένου εθνικού πλούτου σε κρατικά χέρια, την οποία πραγματοποιούν αρκετές προοδευτικές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής, δεν αντιμετωπίζεται καθόλου θετικά από πολλές ευρωπαϊκές πολυεθνικές και κυβερνήσεις. Πέρυσι, η πρόεδρος της Αργεντινής απαλλοτρίωσε το 51% της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας YPF, το οποίο ανήκε στην ισπανική Repsol, προκαλώντας την οργή της ισπανικής κυβέρνησης. Το ίδιο έκανε και ο πρόεδρος της Βολιβίας Εβο Μοράλες, ο οποίος εθνικοποίησε την ισπανική εταιρία ηλεκτρισμού TDE που παρείχε το 75% του ρεύματος στη χώρα, κατηγορώντας τη για κακή παροχή υπηρεσιών και υπέρογκες τιμές.

Το θέμα των εθνικοποιήσεων κυριάρχησε στη διάσκεψη που έγινε στο Σαντιάγο από 26 έως 29 Ιανουαρίου. Η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ εξήρε την πρόοδο των χωρών της Λατινικής Αμερικής, ζήτησε ωστόσο ευνοϊκό και σταθερό κλίμα για τους επενδυτές. Σε μάλλον σκληρό ύφος, ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζοζέ Μπαρόζο δήλωσε: «Επαναλαμβάνουμε όχι απλώς τη δέσμευσή μας να αποφύγουμε τον προστατευτισμό αλλά και να προσφέρουμε όλα τα έννομα μέσα για την προστασία των επενδυτών». «Χρειαζόμαστε εταίρους, όχι αφεντικά στον εθνικό μας πλούτο», ήταν η απάντηση του Εβο Μοράλες, αν και το τελικό κείμενο της συνόδου έκλεισε σε πιο συμβιβαστικό τόνο: «Αυτό που πετύχαμε, ήταν Ευρώπη και Λατινική Αμερική να κάνουν διάλογο κοιτάζοντας η μία την άλλη στα μάτια, ως ίσος προς ίσο, με σεμνότητα και ειλικρίνεια».

Με αυτά τα δεδομένα, η ανάθεση της προεδρίας της CELAC στην Κούβα, κοινή απόφαση 33 ηγετών όλου του πολιτικού φάσματος, αποκτά ενδεχομένως και έντονα συμβολικό χαρακτήρα σε ό,τι αφορά τη σχέση της Λατινικής Αμερικής με τον υπόλοιπο κόσμο…