Του Βίκτωρα Νέτα

Παρουσίασε την περασμένη Τετάρτη ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς τις προτάσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος και ανακοίνωσε ότι η σχετική συζήτηση θα αρχίσει τον Σεπτέμβριο στη Βουλή, κάλεσε δε τα κόμματα σε ανοιχτό διάλογο. Ορισμένες από τις 30 προτάσεις είναι συγκεκριμένες, ενώ πολλές είναι γενικές και αόριστες, γι’ αυτό και χρειάζονται διευκρινίσεις. Οφείλουν τώρα και τα άλλα κόμματα να διαμορφώσουν προτάσεις. Η αναθεώρηση του Συντάγματος πρέπει να γίνει, διότι είναι απολύτως αναγκαία για την εξυγίανση του πολιτικού συστήματος και για να αποκτήσει η χώρα σύγχρονους, καθαρούς και δημοκρατικούς θεσμούς, αυτούς που δεν απέκτησε το 1975, όταν μετά τη δικτατορία δόθηκε η ευκαιρία να διαμορφωθεί ένας προοδευτικός καταστατικός χάρτης.

Το 1975, πριν αρχίσει στην πρώτη μεταδικτατορική Βουλή η συζήτηση για το Σύνταγμα της Προεδρευομένης Δημοκρατίας, έγιναν σοβαρές και μελετημένες προτάσεις από κορυφαίους συνταγματολόγους και άλλους επιστήμονες, οι οποίες δυστυχώς αγνοήθηκαν από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που διαμόρφωσε ένα μάλλον συντηρητικό Σύνταγμα με πολλές ατέλειες. Επειδή παραμένουν και σήμερα επίκαιρες οι προτάσεις των επιστημόνων, τις μνημονεύουν με την προσδοκία ότι θα τις μελετήσουν οι βουλευτές όλων των κομμάτων. Οι επιστήμονες Φαίδων Βεγλερής, Ξενοφών Γιαταγάνας, Γεώργιος Κουμάντος, Αριστόβουλος Μάνεσης, Γιώργος Μαυρογορδάτος, Νίκος Παπαντωνίου και Σπύρος Πλασκοβίτης διαμόρφωσαν «Προτάσεις για ένα Δημοκρατικό Σύνταγμα» (κυκλοφόρησαν σε βιβλίο από τις εκδόσεις «Ερμής» τον Ιανουάριο του 1975). Παράλληλα, κυκλοφόρησε από τον καθηγητή Φαίδωνα Βεγλερή ένα επίσης ενδιαφέρον βιβλίο με τίτλο «Υπόμνημα για ένα Σύνταγμα του Ελληνικού Λαού. Το συνταγματικό χρονικό της δικτατορίας» (εκδόσεις «Θεμέλιο», Ιανουάριος 1975).

Να επιστρέψουμε στις προτάσεις του πρωθυπουργού. Προτείνει ο κ. Σαμαράς «την άμεση εκλογή από τους Ελληνες πολίτες του Προέδρου της Δημοκρατίας και την ενίσχυση του ρυθμιστικού του ρόλου». Οι επιστήμονες είχαν επισημάνει το 1975 στις προτάσεις τους για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι: «Η απ’ ευθείας εκλογή από τον λαό δεν φαίνεται ενδεδειγμένη, γιατί παίρνει οξύτερο κομματικό χαρακτήρα, δίνει στον Πρόεδρο μεγαλύτερη πολιτική δύναμη από όση δικαιολογεί ο ρόλος του και επιπλέον δημιουργεί προβλήματα σχηματισμού πλειοψηφίας και επαναλήψεις της εκλογής αν οι υποψήφιοι είναι περισσότεροι από δύο». Υπογράμμιζαν ακόμη ότι «ο Πρόεδρος θα πρέπει να έχει αρμοδιότητες αρχηγού του κράτους, δηλαδή ρόλο συμβολικό και ρυθμιστικό, που χρειάζεται να προσδιοριστεί με σαφήνεια». Πέραν αυτών θα πρέπει να σημειωθεί ότι η απ’ ευθείας εκλογή του Προέδρου από τον λαό μετατρέπει την Προεδρευομένη Δημοκρατία σε Προεδρική και άρα πρέπει να αποκλειστεί.

Προτείνει ο κ. Σαμαράς «ασυμβίβαστο του αξιώματος του υπουργού με εκείνο του βουλευτή». Η ομάδα των επιστημόνων είχε επισημάνει: «Σύμφωνη με τον κοινοβουλευτικό χαρακτήρα του πολιτεύματος θα πρέπει να είναι και η σύνθεση της κυβερνήσεως. Τα μέλη της θα πρέπει να έχουν τύχει της λαϊκής επιδοκιμασίας, να είναι δηλαδή κατ’ αρχήν βουλευτές».

Προτείνει ο κ. Σαμαράς «ισχυρές εγγυήσεις για εξάντληση της τετραετίας και σταθερό εκλογικό σύστημα, που θα μπορεί να αλλάξει από τα 3/5 της Βουλής», αλλά δεν προσδιορίζει τις «εγγυήσεις». Σταθερό εκλογικό σύστημα, χωρίς καμιά αλλαγή, πρέπει να είναι η απλή αναλογική και να εξαντλείται η τετραετία με κυβερνήσεις συνεργασίας. Η ομάδα των επιστημόνων είχε επισημάνει ότι «είναι απαράδεκτο να κατασκευάζεται καινούργιο εκλογικό σύστημα κάθε φορά για τις προσεχείς εκλογές, ανάλογα με τις πολιτικές σκοπιμότητες της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας» και πρότεινε «να καθιερωθεί η αναλογική σαν βασικό εκλογικό σύστημα και να προβλεφθούν περιορισμοί» όπως «ότι ο εκάστοτε ψηφιζόμενος εκλογικός νόμος θα εφαρμόζεται από τις μεθεπόμενες εκλογές».

Θετικές είναι οι προτάσεις της Ν.Δ. για την αναθεώρηση των διατάξεων που αφορούν «την ποινική ευθύνη των υπουργών», την «ασυλία των βουλευτών» και με έμφαση στον «ουσιαστικό εκδημοκρατισμό των πολιτικών κομμάτων, με εγγυήσεις διαφάνειας στα οικονομικά τους», την «κατάργηση βουλευτικών προνομίων», τη «μείωση του αριθμού των βουλευτών». Χρειάζεται όμως πολλή σκέψη για τις προτάσεις να τεθούν «χρονικά όρια στη θητεία του πρωθυπουργού», όπως και στις «θητείες των περιφερειαρχών, δημάρχων και συνδικαλιστών». Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες, ωστόσο, είναι οι προτάσεις για την ενίσχυση της Δικαιοσύνης, τα δημοψηφίσματα, τη λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών κ.ά. που, όπως τονίστηκε, αποσκοπούν στην ενίσχυση της δημοκρατίας.

Η νεοδημοκρατική πρόταση δεν αναφέρει τίποτε για την ενίσχυση των ατομικών δικαιωμάτων, τα οποία πλήττονται από την εξέλιξη της τεχνολογίας (ηλεκτρονικές παρακολουθήσεις κ.ά.), τη γραφειοκρατία, την κρατική αυθαιρεσία και καταπίεση, την καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης. Το 1975 η ομάδα των επιστημόνων είχε προτείνει «να εγγυηθεί το Σύνταγμα καλύτερα και πληρέστερα από όλα τα Συντάγματά μας ως τώρα την ελευθερία και την ισότητα, τη δημοκρατική αρχή αναδείξεως των δημοσίων αρχών και τις κοινωνικές υποχρεώσεις του κράτους». Καμιά αναφορά επίσης δεν έγινε από τον κ. Σαμαρά στα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα, που είναι κυρίως το δικαίωμα στην εργασία και το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση, τα οποία χρειάζονται ουσιαστική ενίσχυση, όπως έδειξε η πρόσφατη οικονομική κρίση, που άφησε απροστάτευτους εκατοντάδες χιλιάδες άνεργους, άστεγους και ανήμπορους. Ολα τα κόμματα έχουν υποχρέωση να επεξεργαστούν προτάσεις που να καλύπτουν αιτήματα της κοινωνίας, για να γίνει ουσιαστική αναθεώρηση του Συντάγματος.

[email protected]