Του Φιλήμονα Πατσάκη*

Σε ένα εξαιρετικό άρθρο του ο Τάσος Παππάς («Εφ.Συν.» 3-4 Μαΐου, σελ. 8) αναλύει την αναγκαιότητα των εκλογικών νικών στην αλλαγή των συσχετισμών στην κοινωνία. Το άρθρο το χαρακτηρίζω εξαιρετικό γιατί εκθέτει τις αντίθετες λογικές προς τις εκλογές, ελευθεριακό κομμουνισμό, κομμουνιστές, απόψεις Μπαντιού. Δηλαδή εξετάζει όλες, σχεδόν, τις πολιτικές προεκτάσεις της άρνησης συμμετοχής σε εκλογές και τις θέτει υπό το αμείλικτο «κατηγορώ» της εξαθλίωσης του σήμερα. Εχει δίκιο; Θα μπορούσε ναι, αλλά όχι. Νομίζω ότι η πολύ καλή πολιτική και ιδεολογική του ανάλυση χάνει σε αυτό ακριβώς. Οι απαντήσεις του σήμερα δεν μπορούν να είναι ιδεολογικές, αλλά να στηρίζονται στις ανάγκες που δημιουργεί μια νέα σύνθεση του κοινωνικού ιστού. Το μεγάλο πρόβλημα της πολιτικής πρότασης διακυβέρνησης από την Αριστερά είναι η άρνησή της να απαντήσει σε ένα καθοριστικό ερώτημα: Τι είναι αυτό το κράτος που θέλω να αναλάβω; Σε αυτό το αμείλικτο ερώτημα θα ήθελα να τονίσω ότι οι αυτάρεσκες ιδεολογικές απαντήσεις έχουν ήδη συντριβεί. Δεν είναι τυχαία η συνολική κρίση εκπροσώπησης και το ότι τα κόμματα αδυνατούν να παίξουν έναν ρόλο, υπάρχει μια ευρύτερη σύγκρουση σε εξέλιξη και αυτή είναι η σύγκρουση ανάμεσα στην ανάθεση και την αυτοθέσμιση.

Σε αυτή τη μη απάντηση εδράζεται και η αμηχανία πολιτικών σχηματισμών στο εύρος της επίθεσης που έχει εξαπολυθεί. Γιατί δηλαδή δεν έχει πάρει το πάνω χέρι μια ταξική οριοθέτηση και μάχη; Είναι σαφές ότι δεν είναι μόνον ο κοινωνικός σχηματισμός που αναμορφώνεται, αλλά το ίδιο το εξουσιαστικό παράδειγμα έχει αλλάξει. Η βάση της όποιας προσπάθειας ενσωμάτωσης γίνεται με το συναίσθημα του φόβου. Δεν μπορεί να μην αναλογιζόμαστε τις συνέπειες του ολοκληρωτικού κράτους και της διαρκώς διευρυνόμενης κατάστασης εξαίρεσης. Για να μετατραπούν η οργή και η αγανάκτηση σε εφαλτήριο συγκρότησης μιας συλλογικής άρνησης και αντίστασης, θα πρέπει να υπάρξει μια συνολική μάχη ενάντια στον φόβο και μια αντίστοιχη κίνηση συγκρότησης των ορισμών εκ νέου. Η βουβή απελπισία θα ψάχνει ηγέτες. Υπάρχει όμως και η κίνηση που θα ψάχνει την ενεργή συγκρότηση των εννοιών της αλληλεγγύης, της αξιοπρέπειας, της ανάδυσης του αυτενεργού ανθρώπου. Πρέπει να εξετάσουμε μια βασική συνιστώσα της σημερινής διαμάχης κι αυτό είναι η σύγκρουση για την πλήρη στρατιωτικοποίηση των δυτικών κοινωνιών και την επέκταση της κατάστασης εξαίρεσης σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής. Η αναζήτηση της ευτυχίας περνάει μέσα από την καθολική αυτή σύγκρουση. Θα πρέπει λοιπόν να υπάρξει μια άμεση κατάργηση των τρομονόμων και των αντιμεταναστευτικών νόμων που μόνο στόχο έχουν να φτιάχνουν τα σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης (π.χ. Αμυγδαλέζα) και την ίδια την κοινωνία που η αντίστασή της γίνεται ποινικό αδίκημα.

Ακόμα και απέναντι στον θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν μπήκε σε ανάλυση η διεύρυνση του όρου Αυτοδιοίκηση και πώς αυτή μπορεί να παράγει την έννοια του βίου. Πράγματι δεν είναι πλέον επαρκής μια ανάλυση που μιλά για μη κατάληψη της εξουσίας, αλλά δεν μπορεί να αγνοηθεί το γεγονός ότι η κρατική διαχείριση έχει φτάσει στα όριά της και η αγνόηση των δυνατοτήτων που προέρχονται από τις νέες μορφές κοινωνικής οργάνωσης στερεί από την κοινωνία μια δυνατότητα να υπερβεί το αδιέξοδο. Χωρίς την ανάγκη αναζήτησης επαναστατικών υποκειμένων, πρωτοπόρων κομμάτων και κάθε είδους -ισμών, μένει μια προσπάθεια ανασύνθεσης του κοινωνικού ιστού με βάση την άμεση δημοκρατία, τη δυνατότητα των κινημάτων να δρουν συντακτικά, την εμπλοκή της κοινωνίας στη δημιουργία νέων ορισμών, τη μάχη για την επανάκτηση του δημόσιου χώρου που περιλαμβάνει και τη νέα οριοθέτηση απέναντι σε ό,τι ονομάζεται κοινό αγαθό. Τα συνεργατικά εγχειρήματα μπορούν να δημιουργήσουν μια εναλλακτική μακριά από το κράτος.

Δεν μπορούμε να αφήσουμε τους δολοφόνους της ζωής να δημιουργήσουν εκ νέου κρεματόρια. Μετά τον θάνατο του Θεού, χαράζει μια νέα πρόκληση για τον άνθρωπο κι αυτή είναι ο θάνατος του έθνους-κράτους. Το κράτος, καθώς στέκεται ενάντια στην κοινωνία και τη ζωή, θέτει τους όρους μιας δραματικής αντιπαράθεσης και μιας πρόκλησης. Ο άνθρωπος πρέπει να αποφασίσει να δράσει για να υπάρξει. Επειδή όλες οι σταθερές έχουν καταρρεύσει, πρέπει τα κινήματα να ξαναδούν την κοινωνία ως όλο και ως θεσμό και να αφουγκραστούν μια ολική αλλαγή, μια εξέγερση που δεν θα σταθεί στο έγκλημα. Μια νέα δομή μπορεί να προκύψει με όρους διαρκούς αυτοθέσμισης. Δεν υπάρχει ιδεολογική αυταρέσκεια που να κρίνει την κάθοδο στις εκλογές, υπάρχει όμως μια έντονη αίσθηση στην ανεπάρκεια ερμηνείας τού σήμερα που κάνει την αναζήτηση της ελευθερίας να ψάχνει άλλους δρόμους έκφρασης.

…………………………………………………………………..

*Μαθημαικός – συγγραφέας