Σε Μέκκα των ομάδων πίεσης, που έχουν επιβάλει «μια γκρίζα ζώνη στην ευρωπαϊκή δημοκρατία», έχουν μετατραπεί οι Βρυξέλλες, επηρεάζοντας οδηγίες, ρυθμίσεις και νόμους που διαμορφώνουν τη ζωή των 500 εκατ. κατοίκων της Ε.Ε.

Της Χριστίνας Πάντζου

Οσο αυξάνει η αδιαφορία των πολιτών απέναντι στην οικοδόμηση της Ε.Ε. άλλο τόσο αυξάνει ανησυχητικά η δραστηριοποίηση ομάδων πίεσης που επιδιώκουν και πετυχαίνουν να επηρεάσουν τις ευρωπαϊκές αποφάσεις. Οι Βρυξέλλες είναι μετά την Ουάσινγκτον η Μέκκα των λόμπι, που έχουν επιβάλει «μια γκρίζα ζώνη στην ευρωπαϊκή δημοκρατία», όπως λέει ο Ματιέ Λιετάρ, εκ των δημιουργών του αποκαλυπτικού ντοκιμαντέρ «Οι Business των Βρυξελλών».

Τηλεπικοινωνιακοί κολοσσοί, εταιρείες καυσίμων, επιχειρήσεις ενέργειας, φαρμακοβιομηχανίες, καπνοβιομηχανίες, παραγωγοί όπλων, τεχνολογικοί γίγαντες και κάθε είδους οικονομικοί όμιλοι συνεπικουρούμενοι από σωρεία think tanks, διεθνή νομικά γραφεία που γνωρίζουν τα γραφειοκρατικά και τεχνοκρατικά μυστικά της Ε.Ε., αλλά και διπλωμάτες επιδίδονται σε «δημόσιες σχέσεις για να ακουστεί η φωνή τους». Και να επηρεάσουν οδηγίες, ρυθμίσεις και νόμους που διαμορφώνουν τη ζωή των περισσότερων των 500 εκατ. κατοίκων της Ε.Ε.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Επιχειρήσεων (CEO), τα λόμπι έχουν έως και 30.000 εκπροσώπους στην ευρωπαϊκή πρωτεύουσα (όσο σχεδόν και οι 31.000 υπάλληλοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), αυξάνουν με ρυθμό 10% τον χρόνο και κινούν σχεδόν 9 δισ. Αναλυτές σαν την Μπλάνκα Μπλέι εκτιμούν πως σε κάποιες κρίσιμες ως προς τις προωθούμενες νομοθεσίες στιγμές, οι διαπιστευμένοι λομπίστες ξεπερνούν τους 40.000.

Κανείς δεν ξέρει τον πραγματικό αριθμό τους γιατί έως πρόσφατα δεν καταγράφονταν επίσημα. Το 2011 οι Sunday Times αποκάλυψαν πως συντάκτες της εμφανίστηκαν ως εκπρόσωποι λόμπι σε 60 ευρωβουλευτές ζητώντας τους να στηρίξουν τις θέσεις τους σε ένα νομοσχέδιο. Από αυτούς οι 4 δέχθηκαν με αντάλλαγμα 100.000 ευρώ τον χρόνο. Επειτα από το σκάνδαλο, η Ε.Ε. καθιέρωσε ένα Μητρώο Διαφάνειας, αλλά καθώς δεν είναι υποχρεωτική η εγγραφή των λόμπι, έως τον Μάρτιο εμφανίζονταν μόνον 6.000.

Ολοι… πιέζουν

Κάποιοι επιχειρηματολογούν ότι και οι κοινωνικές οργανώσεις ασκούν πίεση έτσι ώστε δεν κυριαρχούν τα οικονομικά συμφέροντα. Ωστόσο, τα μέσα και η δύναμη επιρροής τους είναι πολύ μεγαλύτερα. Σύμφωνα με την έκθεση του Μητρώου για το 2013, περισσότερο από το 50% των εγγεγραμμένων είναι επιχειρήσεις και επαγγελματικές και εμπορικές ενώσεις και λιγότερο από το ένα τρίτο οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, συνδικάτα κ.λπ.

Οσο για την ικανότητά τους να επηρεάζουν αποφάσεις, είναι ενδεικτικό το παράδειγμα του χρηματοπιστωτικού τομέα. Σύμφωνα με την έκθεση του CEO «Δύναμη Πυρός του χρηματοπιστωτικού λόμπι», αυτό κατάφερε να καθυστερήσει μέτρα ελέγχου του τραπεζικού συστήματος και απέτρεψε αυστηρότερη νομοθεσία για τα τοξικά παράγωγα ή τη δράση των οίκων αξιολόγησης.

Για να το πετύχει ξόδεψε 123 εκατ. ευρώ τον χρόνο (30 φορές περισσότερο από τις ΜΚΟ) απασχολώντας περισσότερες από 1.700 ομάδες. Στις 17 βασικές ανοιχτές διαβουλεύσεις που έκανε η Κομισιόν συμμετείχαν 906 οργανώσεις, το 55% των οποίων ήταν του χρηματοπιστωτικού τομέα, 12% άλλων επιχειρηματικών κλάδων και 13% οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Και από τις 1.700 τροπολογίες της οδηγίας για τα hedge funds, 900 συντάχθηκαν κυριολεκτικά από τα λόμπι.

Αυτό είναι ένα μόνον από την πληθώρα σκανδάλων που καταδεικνύουν μια διαπλοκή ιδιωτικών συμφερόντων και πολιτικών η οποία ευνοείται από την αδιαφάνεια, όπως κατήγγειλε η Διεθνής

Διαφάνεια στην πρόσφατη έκθεσή της για τη διαφθορά στην Ευρώπη, επισημαίνοντας ανάμεσα στα άλλα πως οι ευρωβουλευτές δεν είναι υποχρεωμένοι να δημοσιοποιούν τις συναντήσεις τους με λόμπι, ενώ μπορούν και να ασκούν παράλληλα άλλο επάγγελμα: σύμφωνα με έκθεση του 2011, αυτό έκανε το 35% και μάλιστα το 14% σε θέσεις που δημιουργούσαν σύγκρουση συμφερόντων με το αξίωμά τους.

Παιχνίδια επιρροής

Το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα μπορούσε να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού επιρροής της νομοθετικής του ατζέντας υιοθετώντας χρήσιμα εργαλεία ελέγχου της λειτουργίας των λόμπι.

Αλλά από τους χιλιάδες υποψηφίους των 28 κρατών-μελών για μια έδρα στην Ευρωβουλή, μόνο λίγες εκατοντάδες έχουν υπογράψει την εκστρατεία της οργάνωσης ALTER – EU με την οποία δεσμεύονται -εφόσον εκλεγούν- σε έναν νέο κώδικα ήθους απέναντι στις πιέσεις των λόμπι και σε μέτρα περιορισμού τους. Από την Ελλάδα μόλις έξι έχουν υπογράψει.